بحث:موسی (پیامبر)

محل دفن موسی آورده شود؟--Rezapour (بحث) ‏۵ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۰۲ (UTC)

چند نکته

با سلام و عرض ادب و تشکر بابت نگارش این مدخل سخت و طولانی

چند نکته: به نظر می‌رسد از آنجایی که مدخل، گروهی و توسط چند نفر از دوستان و همکاران نوشته شده است، پس از اتمام کار، یکسان‌سازی و اصلاح و تکمیل نشده است در حالی که چنین کاری ضروری می‌نماید!

• متاسفانه در مدخل بسیاری از کلمات لینک نشده است. کلماتی مانند بنی اسرائیل، پیامبر اولوالعزم، معجزه، شعیب، معراج، پیامبر اسلام و اسامی اشخاص مانند محمدحسین فضل‌الله و ناصر مکارم شیرازی و .... لینک نشده اند. مدخل سیاه سیاه دیده می‌شود و به ندرت کلمات لینک شده و رنگی به چشم می‌خورد!!!
• در شناسه در بندی که به شبهات عصمت پرداخته،‌ به نظر در کنار ذکر شبهات، به پاسخ ها هم باید اشاره اجمالی می‌شد. به نظر در هر جا شبهات ذکر شد باید پاسخ‌ها هم بیان شوند ولو اجمالی.
• برخی از رفرنسها ظاهرا دقیق نیست و گاهی افراط شده است. برای نمونه «حضرت موسی(ع) یکی از پنج پیامبر[۴] اولوالعزم، یعنی دارای شریعت، بود.[۵]» بعد از پیامبر رفرنس داده شده و بعد از پایان جمله هم رفرنس داده شده است!! برای پیامبر بودن موسی(ع) در جمله قبلی هم رفرنس داده شده بود. یا مثلا «نام موسی(ع) ۱۳۶ بار در قرآن آمده[۶] و معجزات بسیاری از او در قرآن نقل شده است.[۷]» با اینکه هر دو رفرنس یکی است ولی دو بار رفرنس داده شده است! و ...
• برخی پانویسها هم طبق شیوه نامه نیست مانند پانویس ۲۷، ۱۸ (این پانویس در منابع هم ذکر نشده است)، ۸۷، ۱۷۷، ۱۹۸.

در پانویس ۳ «خرمشاهی، «موسی(ع)»، ج۲، ص۲۱۸۰.» آمده اما در پانویس ۲۶ « خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، ص۲۱۸۰. » آ«ده است در حالی که هردو یک منبع است.

در پانویسهای مربوط به المیزان، برخی جاها «طباطبائی» نوشته شده و بعضی جاها «طباطبایی». ضمنا از دو چاپ استفاده شده، ولی در منابع یکی از آنها ذکر شده است! بهتر از یک چاپ استفاده شود و چاپهای مربوط به تاریخ (۱۳۹۳ق) به چاپ تاریخ (۱۴۱۷ق) یکسان سازی شود.

ارجاع به اسفار تورات هم یکسان نیست: بعضی جاها اینگونه «تورات، سفر لاویان، باب ۲۳، فقرات ۵-۴۴.» آمده و بعضی جاها «خروج، فصل دوم، آیات۹-۱۰.»!

ارجاع به آیات قرآن نیز یکدست نیست: برخی جاها با سوره و آیه آمده مثل «سوره طه، آیه۱۵.» و گاهی بدون سوره مثل «اعراف، ۱۰۸؛ طه، ۲۲»...

• ارتباط میان جملات و بندها در برخی جاها روشن نیست. گاها متن در یک بند یا دو بند از یک موضوع به موضوع دیگری منتقل شده بدون آنکه ارتباطی میان آنها باشد یا ارتباطشان روشن باشد! برای نمونه نگاه کنید به بخش مهاجرت به سرزمین موعود.

با تشکر و سپاس از زحمات دوستانBazeli (بحث) ‏۵ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۲۸ (UTC)

نکاتی چند

با تشکر از نویسندگان محترم:

• در این مقاله نقاطی وجود دارد که می‌تواند پیوند این مقاله با اسلام و شیعه را مستحکم‌ کند؛ مانند یهود (به عنوان پیروان حضرت موسی) و دشمنی آنها با مسلمان‌ها و نیز عصای حضرت موسی که در نزد امام زمان است.
• بر اساس مقاله معجزه بر بسیاری از کار‌های خارق عادت حضرت موسی، مانند شکافتن دریا، خشکسالی،[۱۶۰] فرستاده‌شدن طوفان، ملخ، شپش و غوک، و نیز زنده‌شدن مقتول بنی‌اسرائیل، اصطلاح معجزه صادق نیست.
• به نظر می‌رسد در بعضی از مواضع، به جای آنکه مقاله با ادبیات گزارش‌گرانه نوشته شود، با ادبیات داستانی نوشته شده است؛ مثلا بند ذیل را می‌شد به صورت گزارشگرانه و بسیار خلاصه‌تر نوشت:

حضرت موسی(ع) از خداوند برای بنی‌اسرائیل آب طلب کرد و خداوند به او دستور داد عصایش را بر سنگی بزند؛ دوازده چشمه از آن سنگ جاری شد و هر یک از قبائل دوازده‌گانه بنی‌اسرائیل چشمه‌ای مخصوص خود داشت.[۸۹] بنی‌اسرائیل برای ورود به سرزمین مقدس باید با انسان‌هایی می‌جنگیدند که تنومند و قدرتمند بودند.[۹۰] بنی‌اسرائیل از جنگ ترسیده و خطاب به موسی(ع) گفتند تو و خدایت به جنگ آن‌ها بروید، ما همین‌جا می‌مانیم.[۹۱] خداوند ورود به سرزمین موعود را برای چهل سال بر آنان حرام کرد.[۹۲] و آنان به چهل سال آوارگی محکوم شدند.[۹۳] در دوران آوارگی مشکلاتی برای بنی‌اسرائیل پدید آمد که خداوند آن‌ها را حل کرد.[۹۴] خداوند ابر را سایبان آن‌ها قرار داد[۹۵] و برای رفع گرسنگی آن‌ها «مَنّ و سَلوی» فرستاد.[۹۶]

همچنین جریان طور و پیامبر شدن ایشان زیاده نویسی دارد.

• بند ذیل نیز علاوه بر اشکال سابق، با نقل مستقیم بیان شده است.

بعد از تولد حضرت موسی(ع)، بنابر آیات قرآن، خدا به مادر او وحی کرد که فرزند خود را شیر بده و زمانی که ترس از جانش داشتی،[۳۴] او را در صندوقچه‌ای بگذار[۳۵] و در دریا (رود نیل) رها کن و نگران نباش و نترس.[۳۶] [۳۷] خداوند به مادر موسی نوید داد که او را به تو برمی‌گردانیم و همچنین او را از پیامبران قرار خواهیم داد.[۳۶] مادر موسی بسیار نگران بود و خداوند قوت قلب به او داد تا ایمانش برقرار بماند و رازش را آشکار نسازد

• بسیاری از نام‌های ذکر شده، مانند ناصر مکارم شیرازی، محمد حسین طباطبایی، محمد حسین فضل الله و ... معرفی کوتاه نشده‌اند.
• آیا ید بیضا تنها دوبار اتفاق افتاده است و بار سومی در کار نبوده؟ از جمله ذیل چنین برداشت می‌شود:

بنابر آیات قرآن، این معجزه یک بار قبل از رفتن موسی به ملاقات فرعون و برای آمادگی حضرت موسی(ع) رخ داد[۱۸۴] و بار دیگر در نزد فرعون واقع شد.

• از نقطه ویرگول بین دو جمله کاملا مستقل استفاده می‌شود که تمام ارکان جمله در آن وجود داشته باشد، لکن ارتباط معنایی بین آنها باشد، اما در موارد متعددی این نکته رعایت نشده است.
• برخی از مواضعی که «نوشتار اصلی» دارد، مانند «کشتن قبطی» می‌شد خلاصه تر باشد، علاوه بر اینکه در بخش مذکور اصل اشکال بسیار مفصل‌تر از جواب بیان شده است.
• ذیل «عصای موسی» می‌شد به نوشتار اصلی آن ارجاع داد.
• می‌شد یک بخشی با عنوان «آثار مرتبط» ایجاد کرد و همه اشعار، فیلم‌ها، تک‌نگاری‌ها را ذیل آن انجام داد.
• در ذیل فیلم و سریال، مناسب بود که به سریال ایرانی حضرت موسی که در دست ساخت است اشاره کرد، خصوصا اینکه مستنداتی بر ترور کارگردان این سریال به دست پیروان دین حضرت موسی وجود دارد.Alikhani (بحث) ‏۵ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۰۶ (UTC)

پیشنهادات

• ابهام‌ها:

1. «برخی مفسران علت‌های دیگری مانند خواب دیدن فرعون یا توصیه کاهانان را مطرح کرده‌اند»
2. «بنابر آیات قرآن، موسی به همراه برادرش هارون به نزد فرعون رفتند و خواستار رهایی بنی‌اسرائیل شدند. موسی معجزه مار شدن عصا و همچنین ید بیضا را برای فرعون و اطرافیانش آورد تا حرف او را قبول کنند.» حرف او را قبول کنند، یعنی چه؟ حرف او چه بود؟ اینکه بنی‌اسرائیل را رها کند؟ آیا رهایی بنی‌اسرائیل نیاز به معجزه داشت؟ یا دلیل او برای آوردن معجزه اثبات پیامبری او بود؟
3. «حضرت موسی(ع) به دستور خداوند عصای خود را بر دریا زد و راهی میان آب برای‌شان باز شد و بنی‌اسرائیل از آن عبور کردند.[۷۶] فرعونیان نیز می‌خواستند از میان آن رود عبور کنند، ولی به امر خدا در آب غرق شدند.[۷۷]» یک بار گفته شده دریا و یک بار رود، با اینکه در هر دو آیه بحر آمده است.
4. «حضرت موسی به میقات رفت». میقات چیست؟
5. «من و سلوی»
6. «مراد از تورات کتاب‌های پنج‌گانه موسی(ع)است... البته گاه تورات به کل کتاب مقدس یهودیان نیز اطلاق می‌شود.» کل کتاب مقدس یهودیان چیست؟

• برخی موارد به صورت گزاره‌های قطعی از اجنب خود نویسنده مطرح شده، مانند تمام بخش «مهاجرت به سرزمین موعود». با اینکه باید گفته شود از کجا نقل شده است.
• «و پس از کشته شدن بسیاری از بنی‌اسرائیل، توبه آنها پذیرفته شد» این مطلب بین مفسران اختلافی است.

• نسبت‌های نادرست:

1. «در آنجا به دو دختر چوپان، کمک کرد که دیگران، مانع از آن شده بودند که به حیوانات‌شان آب دهند.» (کسی مانعشان نشده بود. خودشان تا وقتی مردها کارشان تموم نشده نمی‌رفتند آب بردارند.)
2. «ولی با وساطت و گلایه موسی(ع)[۸۷] خداوند آنها را زنده کرد.[۸۸]» موسی پس از گلایه‌ای که کرد استغفار کرد و طلب بخشش و رحمت خدا را کرد. از کجا فهمیده شده به خاطر گلایه او خداوند آنها را زنده کرد؟
3. اشکال بعدی ارتباط دادن این دو آیه مجزا از هم، بدون استناد به تفسیر یا کتابی است. (از پیش خود)

• نوشته‌اید: «خداوند پس از اعلام رسالت، به او دستوراتی داد:»‌ بعد مورد اول این است: «در ابتدا از توحید آغاز کرد.» این مورد از سنخ دستورات نیست. دست آخر هم گفته می‌شود: «سپس به مسئله معاد پرداخت»--عباس احمدی (بحث) ‏۶ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۰۰ (UTC)

سه نکته

ضمن سپاس از نویسندگان محترم. ۱- ارجاع بیش از پانزده مرتبه به دیدگاه آیت الله مکارم که ظاهرا درست نیست، خاصه با توجه به آنکه منابع متقدم و معتبر بیشتری وجود دارد. ۲- در مورد حضرت خضر، اولا از خضر نام برده شده و به آیه قرآن ارجاع داده شده، حال آنکه در آیه خضر نام برده نشده است. ثانیا، تنها در منابع شیعی از خضر نام برده نشده، بلکه در منابع اهل سنت نیز از خضر نام برده شده است. ثالثا در اصل وجود خضر شک و تردید است که بهتر است اشاره شود افزون بر آنکه در مورد قتل کودک و عقل ستیز بودن این داستان، می شود با تمسک به دیدگاه برخی چون خلف الله در الفن القصصی به سمبل بودن این داستان نیز اشاره کرد، حداقل در پانوشت انجام شود. ۳- در مورد عصای موسی سه لفظ «جان، ثعبان و حیه» به معنای «مار بی خطر و کوچک، مار بزرگ، مار» امده و در مقاله تنها از مار عظیم(ثعبان) سخن به میان آمده است که به نظر همان مار باشد جامع هستش. موفق باشیم.--Ebrahim.salehi (بحث) ‏۶ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۰۳ (UTC)

نقد و پیشنهاد

• در چنین مداخلی که گزارش منابع اسلامی با گزارش منابع غیراسلامی متفاوت است باید این تفاوت نشان داده شود. (پیشنهاد: مدخل با رویکرد اسلامی نوشته شود و بخش مستقلی به گزارش منابع غیراسلامی اختصاص یابد.)
• داستان موسی و خضر از بخش‌های اصلی مدخل و هم عرض نبوت و... است به نظرم این زیربخش است نه بخش اصلی
• شناسه نماینده متن نیست.--کمیل شمس‌الدینی مطلق (بحث) ‏۶ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۲۶ (UTC)

چند نکته

با سلام و تشکر از زحمات نویسندگان محترم. متن مدخل روان نوشته شده است و تصاویر خوبی دارد.

• در برخی پانویس‌ها، شیوه‌نامه رعایت نشد.
• در بخش «آغاز دعوت تا خروج بنی‌اسرائیل از مصر» بدون اینکه اشاره ای به حرکت حضرت موسی و قومش ورسیدن به دریا یا نیل شود، آمده: «طلوع آفتاب به بنی‌اسرائیل رسیدند. حضرت موسی(ع) به دستور خداوند عصای خود را بر دریا زد».
• «میقات» سه بار آمده اما خواننده نمی‌داند چیست و کجاست؟
• در بخش «وفات» به فوت آن حضرت در حال آوارگی در بیابان اشاره شده، که مبهم است؟ و همچنین کشتن بنی‌اسرائیل یکدیگر را به امر خدا.
• محل دفن؟.
• پیامبر قبل و بعد از موسی(ع) کیست؟.
• وجه تسمیه نام «موسی»، که مرتبط به تولد و به رود انداخته شدن اوست.
• در مطالب مرتبط با زنگی‌نامه، به هر دو منبع قرآن و تورات مراجعه شود و هر دو بیاید، بهتر است چون مشترکات بسیاری دارند.
• روایت اختلافی تورات و قرآن درباره حضرت موسی(ع) بیاید، خوب است.
• در بخش «معجزات»: اول اشاره به ۹ معجزه در قرآن شد، دو خط بعد به ۱۶ معجزه. کدام درست است؟ در ادامه تیتر وار به ۱۴ معجزه اشاره می‌شود که هم تکرار است و هم چرا به دو مورد دیگر اشاره نشد؟.
• بهانه‌های بنی‌اسرائیل چه بود؟ اشاره‌ای نشد.
• به مسئله بلعم باعورا که مدخل آن را هم داریم، اشاره نشد اما درباره شعر موسی و شبان چند خط نوشته شد.
• به عصای پیامبری موسی(ع) اشاره نشد در حالی که طبق نظر شیعه در دست امام زمان است. داستان انتخاب این عصا هم جالب است: ظاهرا شعیب(ع) به او می‌گوید از بین چوب‌های داخل فلان اتاق برای خود عصایی بردار. موسی به سمت یکی از چوب‌ها می‌رود اما چوبی که بعدها عصای او شد به سمت دستش می‌آید و شعیب می‌گوید چوب دیگری بردار و این ۳ با تکرار می‌شود و در نهایت شعیب عصا را به او می‌دهد.
• به سریال در حال ساخت حضرت موسی اشاره شود.
• در معرفی کتاب‌ها گفته شد «کتاب‌هایی به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی انتشار یافته و بخشی از این آثار، برای مخاطبان کودک و نوجوان...» و برای هرکدام نمونه‌ای آمد اما کتاب انگلیسی نام برده نشد.
• از ماده «کشت»، ۲۴ مرتبه استفاده شد که به نظرم مناسب نیست.--Salar (بحث) ‏۶ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۴۵ (UTC)

ذکر یک نکته

یکی از مواردی که جای خالی آن در مقاله مشهود است مباحثی است که در برخی منابع شیعه خصوصا تفاسیر درباره موسی(ع) وارد شده که از آن تعبیر به اسرائیلیات می‌شود.--Roohish (بحث) ‏۲۲ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۱۳ (UTC)

چند مورد در مقاله

چرایی کشتن پسران بنی اسرائیل به دست فرعون

در این مورد بنده وقتی مقاله فرعون را می نوشتم تحقیق جامعی انجام دادم و متوجه این نکته شدم که جریان خواب فرعون را فقط سُدّی از مفسران عهد تابعین گفته است و مفسرین مختلف در دوره های بعد از او نقل کرده اند. اما روایت اهل بیت علیهم السلام در مورد ولادت حضرت موسی چیز دیگری است که متاسفانه نویسندگان و مفسران شیعه به آن اهمیتی نداده اند و آن این است که مطابق با روایات نقل شده از امام صادق(ع) و امام باقر(ع)، بنی‌اسرائیل بر اساس وعده‌ای که حضرت یوسف به بنی‌اسرائیل داده بود، در انتظار ولادت موسی و کشته‌شدن فرعون به دست او بودند و خبر اعتقاد آنان به فرعون رسیده بود تا اینکه زمانی کاهنان و ساحران دربار به او گفتند که امسال فرزندی از بنی‌اسرائیل متولد می‌شود که هلاکت دین تو و قومت به دست او خواهد بود، از این رو فرعون دستور داد به محض ولادت پسری در بنی‌اسرائیل او را به قتل برسانند. من این را در مقاله فرعون آورده ام لطفا نگاهی به آن بیندازید.

کلیم الله بودن حضرت موسی

در این مورد گفته شده صفت «کلیم الله» (به‌معنای کسی که خدا با او سخن گفت) مختص حضرت موسی(ع) دانسته‌ شده است.[۲۳] هرچند برخی معتقدند خداوند در معراج با پیامبر اسلام نیز بدون واسطه سخن گفت.

شک نیست که توفیق دریافت وحی بدون واسطه مقام بسیار بلندی است و ما نمی توانیم بگوییم چنین مقامی را مثلا حضرت موسی داشته و پیامبر نداشته است. درست است که در ادامه توضیحاتی آورده اید که خواننده با خواندن آن جمله اول را ضعیف می بیند ولی من فکر میکنم اساسا آوردن چنین جمله ای هم درست نیست. علاوه بر اینکه وحی مستقیم بر پیامبر در شب معراج چیزی نیست که برخی معتقد باشند صریح آیه قرآن است :فَكَانَ قَابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنَىٰ * فَأَوْحَىٰ إِلَىٰ عَبْدِهِ مَا أَوْحَىٰ و عجیب است که سید محمد حسین فضل الله با وجود این آیه چنین نظری داشته است . در این مورد روایتی هم از امام علی علیه السلام نقل شده است که همین معنی را می رساند . لطفا روایت دوم در این صفحه را مشاهده بفرمایید : http://alvahy.com/%D9%86%D8%AC%D9%85/14

بازگشت حضرت موسی به خانه مادر

چیزی که در تفسیر نمونه در این مورد آمده این است : در اينجا سؤالى مطرح است و آن اينكه: آيا فرعونيان موسى را به مادر سپردند كه او را شير دهد و در خلال اين كار، همه روز يا گاه‌بگاه، كودك را به دربار فرعون بياورد تا ملكه مصر ديدارى از او تازه كند، و يا كودك را در دربار نگه داشتند و مادر موسى در فواصل معين مى‌آمد و به او شير مى‌داد؟ دليل روشنى بر هيچيك از اين دو احتمال نداريم اما احتمال اول نزديكتر به نظر مى‌رسد. و نگفته که چرا احتمال اول نزدیکتر به نظر می رسد! پس چرا در مقاله گفته شده : " ناصر مکارم شیرازی با استناد به آیات قرآن معتقد است که موسی در خانه و در کنار خانواده خود بزرگ شد و گاه به نزد همسر فرعون برده می‌شد." و بعد هم کانه تورات هم برای تقویت این نظر آمده : "براساس تورات نیز موسی در کودکی نزد مادرش بوده و زمانی که بزرگ شد به کاخ فرعون رفت" ! --zamani (بحث) ‏۷ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۵۳ (UTC)