بحث:محمد بن یعقوب کلینی

نقدها

--علیرضا سالوند (بحث) ‏۲۹ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۰۶:۳۰ (UTC)

• سه بخش اول قابل ادغام در هم هستند. همچنین بخش شاگردان و اساتید را می‌توان ادغام کرد.
• بیش از آنکه به زندگی علمی کلینی بپردازیم به اسم و لقب و او پرداخته‌ایم. البته ممکن است به دلیل نبود اطلاعات تاریخی باشد.
• شایسته است همایش‌ها و کنگره‌هایی که برای کلینی برگزار شده گزارش شود.
• به نظر می‌رسد تندیسی از ایشان در کلین ساخته شده است و کتابخانه‌ای به نام ایشان در شهر ری وجود دارد. مدرسه‌ای هم در اصفهان به نام ایشان وجود دارد.
• برخی سایت‌ها روز ۱۹ اردیبهشت را روز بزرگداشت شیخ کلینی معرفی کرده‌اند.
• به نظرم صرف آوردن تاریخ ولادت و وفات شخص کافی نیست. اگر فرد همدوره با شخصیت‌ها و حوادث مهم است، باید ذکر شود. که البته در اینجا همدوره بودن با غیبت صغری بیان شده است.
• عزیمت به بغداد اطلاعات خاصی به مخاطب منتقل نمی‌کند، بلکه باید یک بخش را به کافی اختصاص بدهیم و ذیل آن، این مطلب را بیاوریم.
• برخی از کلماتی که قرمزرنگ‌اند، دارای صفحه‌اند و لینک آنها باید اصلاح شود: مثل اسماعیلی، محمد بن یحیی اشعری (العطار).
• در پانویس‌ها نام خانوادگی نویسنده نیامده است.
• بخش آموختن حدیث نیازمند منبع است.
• رده‌هایی که نیاز دارد: فقیهان قرن۳ و ۴. مؤلفان کتب اربعه، علمای اهل ری یا علمای اهل قم، زادگان فلان سال (فلان قرن)، درگذشتگان فلان سال (فلان قرن)
• نام ابن داوود قمی در میان شاگردان او نیامده است.
• منابع به ترتیب حروف الفبا چینش نشده‌اند.
• «ثقة الاسلام» باید در شناسه بیاید.

چند نکته

--Ahmadnazem (بحث) ‏۲۹ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۵:۴۹ (UTC)

• در مورد تاریخ تولد کلینی، در متن دو قول مطرح شده بدون آنکه هیچکدام ترجیح داشته باشد، ولی در شناسه یکی از آن‌دو برگزیده شده. اگر به طور کلی نوشته شود: تولد او نزدیک تولد امام زمان بوده بهتر به نظر میرسد.
• در مورد پدر کلینی تنها گفته شده: در دوره غیبت صغری می‌زیسته است، بدون آنکه اشاره‌ای به حیات او قبل از غیبت در زمان امام عسکری شود.
• اختصاص بخشی مستقلی برای القاب، در مورد غیرمعصومین وجه چندانی ندارد و بهتر است در ضمن دیگر مطالب آورده شود.
• با توجه به اینکه کلینی به کتاب کافی شناخته می‌شود، جا دارد بخشی مستقل به آن اختصاص یابد و جستار اصلی به مدخل کافی داده شود.

اعتبار کافی

درود. تمام نکات را دوستان عزیز ذکر کردند. تنها چند نکته. یکی این‌که اهمیت ایشان به خاطر اثرشان است. از طرفی روش کار ایشان در کافی و اهمیت و اعتبارش را هم می‌شود به فرد نسبت داد هم اثر. گمانم بر این است که چون شهرت ایشان به واسطه اثر است، یعنی وجود این مدخل به خاطر الکافی است، لازم است بخشی از خصلت‌های کتاب و روش آن و اعتبارش، در این مدخل آورده شود. حتی اشاره بیشتری هم به کتب اربعه و جایگاه الکافی در میان ایشان نیز لازم است. در مورد تاریخ تولد هم تاریخ ذکر شده در الکافی تصحیح دارالحدیث، اختلاف زیادی با این تاریخ دارد. از مجرای این تغییرات می‌توان دستی هم به روی مدخل کتاب و مدخل کتب اربعه کشید. سپاس. Mehrizi (بحث) ‏۳۰ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۰۸:۵۸ (UTC)

چند نکته

• کلین از توابع ری سابق است نه ری در حال حاضر... بهتر است به این نکته اشاره شود و مکان کنونی کلین ذکر گردد تا برای خواننده حال حاضر رهزن نباشد.
• در توضیحات عکس مکان آرامگاه و مانند آن باید ذکر شود و اینکه این عکس مقبره کلینی است کفایت نمیکند و فقط توضیح واضحات است. نکته دیگر آنکه عکس باید ادیت شود.
• پانویسها کاملا باید تغییر کند و طبق شیوه نامه مصوب تنظیم گردد.
• در قسمت تالیفات کلینی، اضافه کردن نوشتار اصلی برای کتاب کافی نیاز است.
• اشکالات ویرایشی چندی در این مدخل وجود دارد که باید دوباره بازبینی شود به عنوان نمونه نقل قولها در گیومه بیاید و...
• شیوه و سبک روایی کلینی، اینکه وی سفرهای حدیثی داشته یا نه (به این معنا که برای شنیدن یا نقل احادیث سفر می کرده) و مانند همین نکاتی که درباره فعالیتها و شیوه های علمی وی است باید بیشتر مورد بررسی و بازخوانی قرار گیرد.

--Mgolpayegani (بحث) ‏۳۰ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۰۹:۱۱ (UTC)

• @Mgolpayegani: البته کلین اکنون نیز از توابع شهرستان ری است.--مرتضی حسنی‌نسب (بحث) ‏۲۰ فوریهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۵:۰۴ (UTC)

با سلام

• عناوین بخش ها مناسبتر انتخاب شود.
• اطلاعات شخصی و زیست نامه تکمیل شود
• همان طور که دوستان اشاره کرده اند بهتر بود در مورد کتاب کافی اطلاعات مختصری آورده میشد.پوررضایی (بحث) ‏۳۰ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۰:۰۵ (UTC)

چند نکته

• سال‌ها لینک نشده است که با لینک آن برخی اطلاعات به این مدخل اضافه می شود.
• نه در پانویس و نه در منابع، قواعد ویکی شیعه رعایت نشده است. ازجمله در منابع سال نشر به جای «ق» یا «ش» از «ه» استفاده شده یا اینکه سال نشر در پانویس ها نیامده.
• با اینکه به نظر می رسد، مقاله دارای منبع اصلی باشد؛ اما ذکر نشده است.
• اندازه عکس کتاب باید عوض شود.
• معجم رجال الحدیث بی جا و بی نا آمده. در حالی که در کتابخانه نور منبع با جا و ناشر مشخص آمده است. به طور کلی اگر منابع از نور باشند، بهتر است.
• در بخش در بیان عالمان اهل سنت، صرفا به امامی بودن کلینی و بزرگ بودن وی اشاره شده و حشو زائد دارد.
• سرفصل زمان و مکان ولادت، آموختن حدیث و هجرت به قم و عزیمت به بغداد باید ذیل یک عنوان زندگی نامه بیایند.
• برخی عنوان ها لینک دارند!
• ذیل عزیمت به بغداد، «یکی از شواهد...» را باید به صورت گزارشی آورد؛ نه تحلیلی.--Hasaninasab (بحث) ‏۳۰ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۰:۴۴ (UTC)

نقدی گذرا

• بخش مقام شخصیتی و علمی دارای قضاوت ارزشی بوده و به تعبیری دارای ارزش گذاری است.
• به تحولات سیاسی و اجتماعی دوره کلینی و نقش وی در این تحولات(در صورت داشتن نقش) اشاره شود.
• سال غیبت صغری به اشتباه ۳۲۸ق نوشته شده است.
• در قسمت جعبه اطلاعات بخش مربوط به فعالیت های اجتماعی و سیاسی به لقب ثقه الاسلام او اشاره شده است.--عمادی^بحث‍

نقد

شناسه

• مطالبی در شناسه آمده است که در مدخل نیست. مثلا ... کتاب کافی معتبرترین مجموعه روایی شیعه و از کتب اربعه به حساب می‌آید.
• توجه به این نکته که کلینی در علوم دیگر هم تالیفاتی داشته اما شهرتش به کافی است.
• کلینی پس از شهادت امام عسکری(ع) و در زمان غیبت صغری امام مهدی(ع) به دنیا آمده است. ابهام دارد. یا باید گفت اندکی پس از شهادت. و یا در دوره غیبت صغری
• در متن مقاله ادعایی شده البته سند دارد اگر درست است به نظرم باید در شناسه بیاد: با توجه به شهرت و آوازه کلینی، شیعه و سنی در فتاوا به او روی آوردند و وی را به «‌ثقه الاسلام‌» ملقب ساختند.
• بیشترین تاثیر را علی بن محمد بن ابراهیم بر او داشته و در شناسه اشاره نشده است.
• نتیجه: شناسه جامع و مانع نیست.

برخی نکات ویرایشی

• استفاده از ادبیات آخوندی (منبری) و کلی‌گویی و استفاده از کلمه بسیاری: مثلا: علی‌رغم پاره‌ای ابهامات درباره محل و تاریخ دقیق تولد کلینی، بسیاری از شرح‌حال‌نویسان مسلّم دانسته‌اند که او در روستای کُلَین از توابع ری متولد شده است. یا بسیاری از اعضای خاندان کلینی از عالمان دینی بوده‌اند.
• در سن 70 سالگی کلمه سن زائد است.
• احتمالا نقدهایی به روش کلینی و شخصیت او... وارد باشد که اشاره نشده است.
• در ارایه مطالب باید یک نظمی باشد. مثلا در فعالیت علمی کلینی اول تحصیلات می‌گویند بعد استادان بعد شاگردان و بعد آثار.

جعبه اطلاعات

• در جعبه اطلاعات در قسمت فعالیت اجتماعی آمده است: اولین کسی که به «ثقة الاسلام» ملقب گردید.--Shamsoddin (بحث) ‏۳۰ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۲:۰۲ (UTC)

نکات جلسه

• در بخش آموختن حدیث و هجرت به قم بهتر است مثالبی برای استادان بزرگ کلینی ذکر شود؛
• بخش عزیمت به بغداد نیازمند ویرایش است؛ جملات اندکی نارسا هستند؛
• در بخش آثار و تألیفات هیچ توضیحی درباره آثار دیگر کلینی داده نشده.و بهتر است با توجه با شخصیت کلینی درباره اینکه دیگر آثارش باقی مانده‌اند یا نه و موضوع‌ آنها توضیح داده شود؛
• برخی واژه گاه برای مخاطب خاص هم غریب و نامفهوم هستند چه رسد به مخاطب عام؛ مانند «سال تناثر النجوم»، «تحدیث» و...؛
• در بخش مدفن علاوه بر ارائه نشانی‌های ناآشنا و ناشناخته مانند باب کوفه و تکیه مولویه و جاده طائی،‌ دست آخر مخاطب متوجه نمی‌شود که مدفن کلینی کجاست؛
• تاریخ چاپ منابع یه جای ق با ه ذکر شده.--Abdollahi (بحث) ‏۴ ژوئن ۲۰۱۶، ساعت ۰۹:۲۰ (UTC)

مراحل معرفی مولف

با سلام برای معرفی یک فرد معمولا محتاج به ۶ کار هستیم که عبارت است از:

1- مشخصات  نام  نام پدر و جد  كنيه  لقب

2- شرح حال  تاريخ و محل ولادت  تاريخ وفات و محل دفن  خاندان  تحصيلات  سفرها  وقايع مهم و مؤثر در زمان مؤلف  مقام علمي و معنوي

3- سخن بزرگان در مورد مؤلف  الف) شيعه  ب) اهل تسنن

4 - اساتيد مهم

5- شاگردان

6- تأليفات

شاید برخی از مطالب که بر اساس همین ۶ کار است به درد تصحیح این مقاله بخورد که تقدیم می شود:

1. مشخصات نام: محمد نام پدر و جد: يعقوب بن اسحاق كنيه: ابوجعفر لقب: ثقة الاسلام، شيخ المشايخ، الكليني، الرازي، البغدادي، السلسلي، الاعور.

2. شرح حال تاریخ و محل ولادت: مرحوم كليني در روستاي كلين (بروزن حسين) قريه‌اي از دهستان فشاپويه از نواحي ري كه در 38 كيلومتري ري و 5 كيلومتري جاده قم واقع شده است متولد شد.

سال تولد ايشان در دست نيست اما آنچه از سال وفات اساتيد ايشان حدس زده‌اند سالهاي ميان 270 تا 280 هجري قمري است.

خاندان: پدر ايشان يعقوب بن اسحاق از علماء شهر ري بود و در روستاي خود سكونت داشت و در همان روستا نيز مدفون است و قبر او مزار دوستداران علم و تقوا است. دايي مرحوم كليني يعني ابوالحسن علي بن محمد بن ابراهيم بن ابان از محدثين بزرگ بود و نقش بسزايي در تربيت او داشت نويسنده كتاب اخبار القائم است و در راه حج به شهادت رسيده است. معمولاً او را به نام علّان كليني مي‌شناسيم اما بعضي گويند علّان لقب او نيست بلكه علي در زبان محلي آن سامان چنين تلفظ مي‌شود.

تحصیلات و سفرها: ايشان تحصيلات اوليه را در كلين سپري كرد و از محضر پدر و دايي خود بهره برد و پس از كسب فيض از پدر و دايي خويش راهي ري قلب ايران و محل برخورد آراء شد. عقايد حنفي و شافعي و اسماعيلي و شيعي در آنجا مطرح بود.

اساساً عصر مرحوم كليني (قرن سوم) عصر حديث بود و نويسندگان كتابهاي شش گانه اهل سنت (صحاح سته) آثار خود را در اين زمان نگاشته‌اند.

مرحوم كليني از ري كه تازه علويان در آنجا به قدرت رسيده بودند حركت كرد و به قم كه شهر محدثان و راويان بود هجرت كرد.

در قم احمد بن محمد بن عيسي اشعري قمي، سرآمد محدثان قم بود و رياست سياسي و ديني قم را بر عهده داشت او از ياران امام رضا، امام جواد، امام هادي و امام حسن عسکری بود كتاب نوادر الحكمه را نوشته است كه احتمالاً‌ همان كتب سي‌گانه حسين بن سعيد است و چينش كافي متأثر از اين كتاب است.

معمولاً ‌احمد بن محمد بن عيسي را جزء اساتيد قمي كليني مي‌شمارند اما چنين تصوري صحيح نيست مرحوم كليني شاگرد ايشان نبوده و با واسطه از ايشان نقل مي‌كند، اسنادي كه ايشان در اول آن هستند اسناد معلق است. احمد بن محمد كه اول سند مي‌آيد احمد بن محمد عاصمي است و احمد بن محمد بن سعيد هم ابن عقده است. كه استاد كوفي ايشان است. مرحوم كليني براي شنيدن احاديث اهل‌بيت و جمع‌آوري آنها سفرهاي زيادي كرده است از جمله بعد از قم به كوفه سفر كرده است و از ابوالعباس احمد بن محمد بن سعيد بن عبدالرحمن همداني كه همان ابن عقده است حديث شنيده است. ابن عقده (م 333) در حفظ احاديث شهره آفاق بود خود مي‌گفت 120 هزار حديث را با سند حفظ هستم و در مورد 300 هزار حديث مي‌توانم بحث و گفتگو كنم.

همچنين ايشان سفري به شرق ايران (نيشابور ـ بخارا) داشته است و از اساتيد آ‌ن‌جا أخذ حديث كرده است و نيز سفري به دمشق و بعلبك و حجاز داشته است.

شايد به يمن نيز رفته باشد. اما سفر ايشان به قزوين و آذربايجان و دينور به اثبات نرسيده است ايشان بعد از سفرهاي فراوان و جمع‌آوري احاديث گران‌قدر در اواخر عمر شريف وارد بغداد شد. بغداد در زمان ايشان مركز علوم اسلامي و نشر معارف بود. در زمان مقتدر عباسي (295-320) ـ سامانيان در ايران ـ به خاطر علم و تقواي برجسته به رياست فقهاء بغداد رسيد.

مقام علمی و معنوی: تمام فرق اسلامي به علم و صداقت ايشان اعتقاد داشتند و همه مردم از تمام فرق براي اخذ فتوا به ايشان مراجعه مي‌كردند لذا در بغداد به ثقة الاسلام معروف شد.

تاریخ وفات و محل دفن: سال وفات ايشان را نجاشي سال وفات شيخ علي بن حسين بن بابويه پدر شيخ صدوق يعني سال 329 بيان مي‌كند و آن را سال تناثر نجوم (فروريختن ستارگان) مي‌نامد بعضي گفته‌اند منظور از تناثر نجوم رحلت بزرگ مرداني چون اين دو بزرگوار و نيز شيخ علي بن محمد سمري نايب چهارم امام زمان عليه‌السلام است. اما ظاهراً تناثر نجوم پديده‌اي طبيعي بوده يعني شبي كه زمين شهاب باران شده و آن سال 323 يعني سال ورود پدر شيخ صدوق به بغداد است و سال حمله قرامطه به حاجيان. و مرحوم نجاشي سال ورود را كه سال تناثر نجوم بوده با سال رحلت ابن بابويه اشتباه گرفته است و در مورد وفات شيخ كليني نيز اين اشتباه تكرار شده است.

دانشمند نامي بغداد نقيب طالبيين محمد بن جعفر حسني ابوقيراط (م 345) بر پيكر پاكش نماز خواند. نجاشی و شیخ طوسی گویند بدن شريف ايشان در باب الكوفه بغداد در مقبره نزديك صراة طائي در قسمت غرب بغداد دفن گرديد. لذا قبر كنوني كه در مولوي خانه در شرق بغداد است نمي‌تواند مزار ايشان باشد. اما هر چند محل فعلي قبر كه در جامع صفويه كه اينك مدرسه آصفيه ناميده مي‌شود مخالف نقل نجاشی و شيخ طوسي است اما با توجه به این که در زمان آنها قبر وی از بین رفته بوده و آنها قبر را ندیده‌اند و از طرفی والي عثماني كه دستور تخريب آن را داده ‌بود جسد را تازه يافت و امر به ساختن قبه‌اي بر آن كرد احتمال صحیح بودن محل فعلی قوت می‌گیرد. براي اطلاع بيشتر در مورد مرحوم کلینی مي‌توان مراجعه كرد به: 1- رجال نجاشي ص 377.

2- فهرست شيخ طوسي 393.

3- رجال شيخ طوسي 439.

4- إكمال ابن ماكولا، ج 7،ص 144.

5- تاريخ دمشق 56/297. 6- المشتبه ذهبي 2/553. 7- سير اعلام النبلاء 15/280/125. 8- تاريخ الاسلام، 24/250/416. 9- لسان الميزان، 6/636/8277 و 5/433. 10- جامع الاصول، 11/323. 11- كامل ابن اثير،‌ 8/ 364. 12- تبصير المتنبه، 2/737-3/1219. 13- توضيح المشتبه، 7/336. 14- مع الكليني و كتابه الكافي، 219-221. 15- وافي بالوفيات 5/266. 16- اعلام زركلي 7/145. منابع 1. اعيان الشيعه، ج 10، ص 99 2. مقدمه كافي 3. CD نور 5/2. 4. CD دراية النور. 5. مجله علوم الحديث، شماره يك مقاله مع الكليني و كتابه الكافي سيد ثامرالعميدي.

3. سخن بزرگان

الف) شيعه نجاشي (م450): شيخ اصحابنا في وقته بالري و وجههم و كان اوثق الناس في الحديث و اثبتهم. علامه حلي م 726 و ابن داود هم مثل اين تعبير را دارند. شيخ طوسي م 460 در رجال: جليل القدر عالم بالاخبار. و در فهرست: ثقة عارف بالاخبار. سید ابن طاووس م 664: الشيخ المتفق علي ثقته و أمانته. (كشف المحجة) و: ابلغ في ما يرويه و اصدق في الدراية. (فرج المهموم) ابن شهر آشوب م 588: عالم بالاخبار. محقق كركي م 940: لم يعلم في الاصحاب مثله. شيخ حسين بن عبدالصمد (پدر شيخ بهائي م 984) در وصول الاختيار ص85: هو شيخ عصره و وجه العلماء كان اوثق الناس في الحديث و انقدهم له و اعرفهم به. بحر العلوم طباطبائي م 1212: ثقة الاسلام شيخ المشايخ الأعلام، ذكره اصحابنا و غيرهم و اتفقوا علي فضله و عظيم منزلته. ملا خليل غازي قزويني م 1089: اعترف المؤالف و المخالف بفضله قال اصحابنا و كان أوثق الناس في الحديث و اثبتهم و أغورهم في العلوم. محمد تقي مجلسي م 1070: و الحق انه لم يكن مثله فيما رأيناه في علمائنا و كل من يتدبر في اخباره و ترتيب كتابه يعرف انه كان مؤيداً من عندالهي تبارك و تعالي. محمد باقر مجلسي م 1110: الشيخ الصدوق، ثقة الاسلام، مقبول طوائف الانام ممدوح الخاص و العام. آقا بزرگ طهراني: اوثق المحمدين الثلاثة مؤلفو تلك الاصول.

ب) اهل تسنن ابن ماكولا در الإكمال (م 475): كان من فقهاء الشيعه و المصنفين علي مذهبهم. ابن حجر العسقلاني (م 852) در لسان الميزان: مثله و التبصير المتنبه: هو من رؤس فضلاء الشيعة في ايام المقتدر. ابن الاثير در جامع الاصول: هو الفقيه الامام علي مذهب اهل البيت عالم في مذهبهم كبير فاضل عند هم مشهور. و في الكامل: هو من أئمة الأمامية و علمائهم. و في كتاب النبوة: عده في حرف النون من المجدد دين لمذهب الأمامية علي رأس المئة الثالثة. الطِيْبي (م 743) في شرح مصابيح البَغَوي (م 510 يا 516): مثله الذهبي در المشتبه (م 748): من رؤوس فضلاء الشيعه في أيام المقتدر.

4. اساتيد (روي عن) الف. مشايخ قم اساتيد اصلي: 1- علي بن ابراهيم بن هاشم يك سوم كل روايات 5630 روايت 2- محمد بن يحيي العطار يك چهارم كل روايات 4+ 4838 روايت اساتيدي كه از آنها بسيار روايت دارد: 3- احمد بن ادريس قمي 1+862 روايت 4- حسين بن محمد بن عامر ابوعبدالله أشعري 5+838 روايت 5- علي بن محمد بن بندار (عبدالله) ابي القاسم بن عمران 1+187 روايت ساير اساتيد قمي 6- سعد بن عبدالله اشعري 12 روايت 7- عبداله بن جعفر حميري 1+8 روايت 8- محمد بن عبدالله بن جعفر حميري 1+ 9 روايت 9- محمد بن احمد بن علي بن صلت أشعري 10 روايت ب. مشايخ ري 1- علي بن محمد علان كليني (دائي مرحوم كليني) 504 روايت 2- محمد بن حسن طائي رازي 5+117 روايت 3- حسين بن حسن حسني علوي هاشمي 9 روايت 4- محمد بن ابي عبدالله جعفر اسدي كوفي م 312 81 روايت 5- سهل بن زياد آدمي 1+16 روايت ج. مشايخ عراق 1- حُميد بن زياد كوفي (مرحوم كليني از ايشان زياد روايت دارد) 435 روايت 2- احمد بن محمد عاصمي كوفي 136 روايت 3- محمد بن جعفر ابوالعباس رزاز كوفي م 316 57 روايت 4- حسين بن احمد بن عبدالله مالكي اسدي 6 روايت 5- احمد بن محمد بن سعيد معروف به ابن عقده م 332 5 روايت 6- محمد بن علي بن معمر كوفي زنده در 329 3 روايت 7- علي بن ابراهيم بن محمد ابوالحسن جواني 2 روايت 8- حبيب بن حسن تغلبي كوفي 3 روايت د. شهرهاي ديگر: 1- محمد بن اسماعيل بندقي نيشابوري (راوي از فضل بن شاذان پر روايت) 575 روايت 2- قاسم بن علاء همداني آذربايجاني 2 روايت 3- محمد بن محمود ابوعبدالله قزويني 2 روايت 4- حسن بن علي علوي هاشمي دينوري 1+8 روايت هـ . شهرهاي نامعلوم 1- احمد بن مهران، 75 روايت 2- ابو داود، رواي از حسين بن سعيد اهوازي 19 روايت این دو استاد معمر هستند: استاد سيد ثامر هاشم العميدي در مقاله خود نام 46 استاد را مي‌برد. عدة من اصحابنا (4055 روايت) و جماعة من اصحابنا (6 روايت) و جماعة (30 روايت) الف) از احمد بن محمد بن عيسي: 1- محمد بن يحيي العطار 2- علي بن موسي بن جعفر كميذاني 3- داوود بن كوره 4- احمد بن ادريس 5- علي بن ابراهيم بن هاشم ب) از احمد بن محمد بن خالد برقي: 1- علي بن ابراهيم بن هاشم 2- علي بن محمد بن عبدالله 3- احمد بن عبدالله بن احمد برقي 4- علي بن حسين سعدآبادي ج) از سهل بن زياد: 1- علي بن محمد علّان 2- محمد بن ابي عبدالله جعفر اسدي 3- محمد بن حسن طائي 4- محمد بن عقيل كليني چون در ميان هر سه گروه افراد ثقه وجود دارد بودن عدة و جماعة در سند حديث به صحت آن ضرر نمي‌زند. بعض اصحابنا 50 روايت در بيشتر موارد، بعض اصحابنا معلوم نيست چه كساني هستند اما وقتي بعض اصحابنا از محمد بن علي باشد يا از عبدالعظيم حسني باشد منظور احمد بن مهران است.

5. شاگردان (روي عنه) الف) شاگردان ري 1- محمد بن احمد بن محمد بن سنان (سناني) زاهري 2- محمد بن محمد بن عصام كليني شيخ صدوق با اين دو نفر از مرحوم كليني روايت مي‌كند: 3- حسين بن ابراهيم بن احمد بن هشام ابن هاشم مؤدب (كاتب، مكتب) در وسائل 120حدیث شیخ صدوق از ایشان نقل کرده است. 4- حسن بن احمد مؤدب (مكتب) ابو محمد (تحریف شده نام قبل است) 5- علي بن احمد بن محمد بن عمران دقاق ابوالقاسم 6- علي بن عبدالله وراق رازي ب) شاگردان قمي 1- جعفر بن محمد بن قولويه ابوالقاسم م 369 (صاحب کامل الزیارات) 2- محمد بن موسي بن متوكل این دو اساتيد شيخ صدوق هستند. ج) شاگردان عراقي 1- حسين بن ابي الرافع صيمري 2- محمد بن ابراهيم بن جعفر ابوعبدالله كاتب نعماني معروف به ابن زينب 3- هارون بن موسي ابومحمد تلعكبري م385 4- محمد بن عبدالله ابوالمفضل شيباني 5- احمد بن محمد بن سليمان ابو غالب زراري استاد ثامر هاشم العميدي در مقاله خود 28 شاگرد ايشان را نام مي‌برد.

6. تأليفات 1- كافي 2- رسائل الأئمة 3- تعبير الرؤيا 4- كتاب الرجال 5- الرد علي القرامطه 6- ما قيل في الأئمة من الشعر. به جز كافي و رسائل الائمه از ديگر آثار ايشان نقل صحيحي ديده نشده است.Foadian (بحث) ‏۴ اوت ۲۰۱۷، ساعت ۰۸:۴۶ (+0430)