آیه ۶۰ سوره احزاب
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| جزء | ۲۲ |
| اطلاعات محتوایی | |
| درباره | تهدید توطئهگران مدینه |
آیه ۶۰ سوره احزاب با نامبردن از سه گروه، آنان را تهدید میکند که اگر از کارهایشان دست نکشند، پیامبر(ص) با آنان به نبرد برخاسته و آنان را از مدینه، تبعید خواهد کرد. این سه گروه شامل این افراد است: منافقان، افرادی که «در دلهایشان بیماری است» و موجب آزار زنان با ایمان میشوند، و افرادی که به شایعهپراکنی در مدینه میپرداختند. محمدحسین فضلالله، مفسر شیعه، براساس این آیه، مقابله و تبعید چنین توطئهگرانی را یک حکم شرعی لازم میداند.
﴿لَئِنْ لَمْ يَنْتَهِ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَالْمُرْجِفُونَ فِي الْمَدِينَةِ لَنُغْرِيَنَّكَ بِهِمْ ثُمَّ لَا يُجَاوِرُونَكَ فِيهَا إِلَّا قَلِيلًا ٦٠﴾ [احزاب:60] ﴿اگر منافقان و کسانی که در دلهایشان مرضی هست و شایعهافکنان در مدینه [از کارشان] بازنایستند تو را سخت بر آنان مسلط میکنیم تا جز [مدتی] اندک در همسایگی تو نپایند ٦٠﴾
معرفی
آیه ۶۰ سوره احزاب با سوگند آغاز شده[۱] و وعیدی است[۲] برای برخی گروههای در مدینه که اگر از کارهای خود دست نکشند،[۳] پیامبر اسلام علیه آنها اقدام خواهد کرد و پس از مدت کوتاهی، از شهر اخراج میشوند.[۴] سپس در آیه ۶۱ احزاب این افراد را ملعون توصیف میکند.[۵] مکارم شیرازی مفسر شیعه از لحن آیه چنین برداشت کرده که این سه گروه در مدینه مشغول خرابکاری بودند و این به صورت یک برنامه و جریان در آمده بود و لزوما جنبه شخصی و فردی نداشت.[۶] محمدحسین فضلالله، مفسر شیعه، معتقد است براساس این آیه، مقابله و تبعید توطئهگران و شایعهسازان که برای اجرای توطئههای دشمنان علیه اسلام و مسلمانان برنامهریزی میکنند، یک حکم شرعی لازم است.[۷]
آیه ۶۰ سوره احزاب دو مجازات و تهدید را برای مجرمان ذکر میکند.[۸] در ابتدا سلطه پیامبر[۹] و نبرد با آنان[۱۰] را ذکر میکند. سپس به تبعید آنها اشاره دارد؛[۱۱] به این صورت که تنها در مدت کوتاهی میتوانند در مدینه باشند و پس از آن باید از آنجا بروند.[۱۲]
سه گروه توطئهکننده علیه مسلمانان
آیه ۶۰ سوره احزاب سه تعبیر را ذکر کرده که آنها را در اشاره به سه گروه دانستهاند.[۱۳] این احتمال نیز داده شده که این اوصاف سهگانه برای یک مصداق باشد[۱۴] و خداوند در این آیه به دنبال جداسازی اوصاف از یکدیگر است و نه اشخاص.[۱۵] گروه اول که آیه از آنها یاد میکند منافقان هستند که آنها را افرادی دانستهاند که در نهان به دنبال آزار رساندن هستند.[۱۶]
گروه دوم را در ارتباط با آیه گذشته دانستهاند؛ خداوند در آیه گذشته به زنان با ایمان دستور به پوشش میدهد و سپس در راستای همان مطلب در آیه ۶۰ احزاب به افرادی میپردازد که «در دلهایشان بیماری است».[۱۷] این افراد را کسانی دانستهاند که در مراوده با زنان و آزاردادن آنان به دین خدا پایبندی ندارند.[۱۸] علت اینکه این مطلب در ادامه موضوع حجاب زنان آمده را چنین گفتهاند که حجاب دو طرف دارد؛ یکی بر زنان است و دیگری بر مردان که وظیفه مردان فرونهادن نگاه است.[۱۹]
گروه سوم افرادی بودند که به شایعهپراکنی در مدینه[۲۰] و طرح ادعاهایی علیه پیامبر اسلام و اصحابش میپرداختند.[۲۱] این افراد در زمانی که پیامبر اسلام و اصحابش برای جنگ به بیرون مدینه میرفتند، این شایعه را مطرح می کردند که محمد کشته یا اسیر شده و مسلمانان را اینگونه آزار میدادند.[۲۲]
پانویس
- ↑ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۶، ص۳۴۰.
- ↑ مغنیه، التفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۶، ص۲۴۰.
- ↑ شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۸، ص۳۶۱.
- ↑ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۸ش، ج۷، ص۴۰۰.
- ↑ ابوالفتوح رازی، روض الجنان و روح الجنان، ۱۴۰۸ق، ج۱۶، ص۲۲.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۴۳۰.
- ↑ فضلالله، من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۸، ص۳۵۱.
- ↑ مغنیه، التفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۶، ص۲۴۰.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص۵۸۰.
- ↑ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۲۰۴.
- ↑ شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۸، ص۳۶۱.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ج۱۶، ص۳۴۰.
- ↑ مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۴۳۳.
- ↑ قرطبی، الجامع لأحکام القرآن، ۱۳۶۴ق، ج۱۴، ص۲۴۵.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۴۳۰.
- ↑ فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۲۵، ص۱۸۴.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۷، ص۴۲۹.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۸، ص۵۸۰.
- ↑ مدرسی، من هدی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۰، ص۳۸۸.
- ↑ شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۸، ص۳۶۱.
- ↑ مغنیه، التفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۶، ص۲۴۰.
- ↑ قمی، تفسیر القمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۱۹۷؛ ابنابیثعلبه تفسیر ابنابیزمنین، ۲۰۰۳م، ص۱۷۲.
منابع
- ابنابیثعلبه (ابن ابیزمنین)، یحیی بن سلام، تفسیر ابنأبیزمنین، محقق: محمدحسن اسماعیل شافعی، احمد فرید مزیدی، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۲۰۰۳م.
- ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقرآن، تحقیق: محمد جعفر یاحقی، محمد مهدی ناصح، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۴۰۸ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، با مقدمه: شیخ آقابزرگ تهرانی، تحقیق: احمد قصیرعاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
- طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: محمدجواد بلاغی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
- فضلالله، سید محمدحسین، تفسیر من وحی القرآن، بیروت، دار الملاک للطباعة و النشر، چاپ دوم، ۱۴۱۹ق.
- فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق: حسین اعلمی، تهران، انتشارات الصدر، چاپ دوم، ۱۴۱۵ق.
- قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، ۱۳۸۸ش.
- قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، چاپ اول، ۱۳۶۴ش.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق و مصحح: سید طیب موسوی جزائری، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، ۱۴۰۴ق.
- مدرسی، سید محمدتقی، من هدی القرآن، تهران، دار محبی الحسین، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، قم، مدرسة الإمام علی بن أبی طالب، ۱۳۷۷ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.