صفر

مقاله قابل قبول
عدم رعایت شیوه‌نامه ارجاع
استناد ناقص
شناسه ناقص
عدم جامعیت
از ویکی شیعه
صفر
دومین ماه تقویم هجری قمری
اطلاعات کلی
نام‌های دیگرصفرالمظفّر، صفرالخیر
ماه قبلمحرم
ماه بعدربیع الاول
در سنت دینی
دعاهازیارت اربعین
از ماه‌های حرامنمی‌باشد
مناسبت‌ها و وقایعرحلت پیامبر(ص)، شهادت امام حسن مجتبی(ع)، شهادت امام رضا(ع)، اربعین امام حسین(ع)، ولادت امام کاظم(ع)
سنت‌های عرفیپیاده‌روی اربعین


صَفَر، صفرالمظفّر یا صفرالخیر دومین ماه قمری است.

صفر به معنی تهی و خالی است. دلیل نامگذاری آن است که در این ماه بازارهایی در یمن به پا می‌شد که آن را صفری می‌گفتند و از آنجا آذوقه می‌گرفتند و هر که به بازار نمی‌رسید از گرسنگی هلاک می‌شد،[۱] برخی نیز گفته‌اند: چون این ماه پس از ماه محرم است و مردم دوران جاهلیت در ماه محرم (به دلیل اینکه از ماه‌های حرام بود) از جنگ دست می‌کشیدند، با فرارسیدن ماه صفر به جنگ روی می‌آوردند و خانه‌ها خالی می‌ماند؛ از این رو به آن صفر گفته‌اند.[۲]

جایگاه

پس از ماه محرم، این ماه نیز ماه حزن و اندوه شیعیان است. رحلت پیامبر(ص)، شهادت امام حسن(ع) و امام رضا(ع) و اربعین امام حسین(ع) در این ماه قرار دارند.

معروف است که ماه صفر به خصوص چهارشنبه آخر آن نحس است، اما در این مورد روایتی نداریم.[۳]

برخی با استناد به روایت پیامبر اسلام که «هر کس خبر تمام شدن این ماه را به من دهد، بشارت بهشت را به او می‌دهم.»، ماه صفر را شوم قلمداد کرده، پایان آن را به یکدیگر تبریک گفته و آمدن ربیع الاول را جشن می‌گیرند.[۴] در حالی که این روایت در کتب روایی به عبارتی متفاوت در تجلیل از شخصیت اباذر غفاری آمده‌است و ارتباطی با نحوست ماه صفر ندارد.[۵][یادداشت ۱] و برخی از علمای شیعه[۶] و سنی[۷] سند آن را معتبر ندانسته‌اند.

در برخی مناطق رسم است که برای گرفتن حاجت، در پایان صفر هفت شمع روشن کرده و هفت مسجد را در می‌کوبند. این کار پایه دینی نداشته و از خرافات است.[۸]

اعمال ماه صفر

اعمال ماه صَفَر
اعمال مشترک
  • خواندن دعای: یا شَدیدَ الْقُوی وَیا شَدیدَ الْمِحالِ یا عَزیزُ یا عَزیزُ یا عَزیزُ ذَلَّتْ بِعَظَمَتِکَ جَمیعُ خَلْقِکَ فَاکْفِنی شَرَّ خَلْقِکَ یا مُحْسِنُ یا مُجْمِلُ یا مُنْعِمُ یا مُفْضِلُ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ سُبْحانَکَ اِنّی کُنْتُ مِنَ الظّالِمینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیناهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنینَ وَصَلَّی اللّهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِهِ الطَّیبینَ الطّاهِرینَ.(ترجمه:ای بسیار نیرومند، و ای سخت کیفر! ای عزیز، ای عزیز، ای عزیز! خوارند از بزرگی‌‏ات همه خلقت. پس کفایت کن از من شرّ خلق خودت را، ای احسان بخش! ای خوبی کننده! ای نعمت بخش! ای عطا دِه! ای که معبودی جز تو نیست! منزّهی تو! به راستی من از ظالمانم. اجابت کردیم برایش و نجاتش دادیم از غمّ و همچنین نجات دهیم مؤمنان را، و رحمت خدا بر محمّد و آل پاک و پاکیزه‌‏اش باد.)
روز سوم
  • خواندن دو رکعت نماز در رکعت اوّل، سوره حمد و فتح، و در رکعت دوم، سوره حمد و اخلاص، پس از نماز صد مرتبه صلوات، صد مرتبه "اَللَّهُمَّ الْعَنْ الَ اَبی سُفْیانَ"، صد مرتبه استغفار
روز بیستم

وقایع مهم ماه صفر المظفر

صفر ۱۴۴۵
شنبه
یک‌شنبه
دوشنبه
سه‌شنبه
چهارشنبه
پنج‌شنبه
جمعه

برخی از وقایع مهم ماه صفر عبارتند از:

پانویس

  1. مسعودی، ج۲، ص۱۸۸.
  2. مسعودی، ج۲، ص۱۸۸.
  3. سایت عرفان و حکمت
  4. میرداماد، الرواشح السماویة، ۱۳۱۱ق، ص۲۰۲.
  5. صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ش، ص۱۷۶.
  6. جعفری، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی، ج۱۰، ص۴۵۶.
  7. قاری، الموضوعات الکبری، ص۳۲۴.
  8. شهر سؤال
  9. شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۷۴.
  10. ابن داوود حلی، الرجال، ۱۳۴۲ش، ص۱۶۴؛ طبری، تاریخ الطبری،‌دار التراث، ج۷، ص۱۶۰؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۵، ص۲۲۹.
  11. طبری، تاریخ الطبری،‌دار التراث، ج۷، ص۱۶۰ و۱۸۰؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۵، ص۲۲۹ و۲۴۲.

یادداشت

  1. شیخ صدوق در علل الشرایع نقل کرده روزی پیامبر(ص)در مسجد قبا در جمعی از اصحابش نشسته بودند و فرمود اولین کسی که بر شما وارد شود اهل بهشت است، اصحاب که این کلام را شنیدند برخی از آنها از جا برخاسته و بیرون رفتند و هر کدام سعی داشتند زودتر از دیگری به مسجد برگردد تا اولین نفر محسوب شده و اهل بهشت گردد، پیامبر که متوجه شدند خطاب به جماعت باقیمانده فرمودند: به زودی جماعتی بر شما وارد می‌شوند که هر یک بر دیگری پیشی می‌گیرد، آن که بشارت به من دهد که ماه آذار خارج شده اهل بهشت می‌باشد، جماعتی که بیرون رفته بودند، بازگشتند و در میان ایشان ابوذر بود، رسول خدا(ص)فرمودند: در چه ماهی از ماه‌های رومی هستیم؟ ابوذر گفت یا رسول الله ماه آذار خارج شده‌است.پیامبر(ص) فرمود من خود این را می‌دانستم، اما خواستم این جماعت بدانند که تو مردی از اهل بهشت هستی

منابع

  • مسعودی، علی بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق، داغر، اسعد، قم،‌ دار الهجرة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
  • شیخ صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، قم، کتاب‌فروشی داوری، ۱۳۸۵ش.