Automoderated users، confirmed، movedable، protected، مدیران، templateeditor
۶٬۸۴۱
ویرایش
آیه اذن جهاد: تفاوت میان نسخه‌ها
←معرفی، متن و ترجمه
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) |
|||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
بعضی از نویسندگان دینی با استناد به این آیه موضوعاتی چون معتدل بودن دین اسلام و [[رجعت]] را برداشت کرده‌اند. | بعضی از نویسندگان دینی با استناد به این آیه موضوعاتی چون معتدل بودن دین اسلام و [[رجعت]] را برداشت کرده‌اند. | ||
== معرفی، متن و ترجمه== | ==معرفی، متن و ترجمه== | ||
آیه ۳۹ سوره حج، آیه اذن جهاد خوانده می‌شود.<ref>خراسانی، «آیات نامدار»، ص۳۶۸.</ref> این آیه، به آیه قتال<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ق، ج۲۱، ص۵۷؛ سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۶ق، ج۱۵، ص۱۱۹.</ref> یا اذن در قتال<ref>طباطبائی، تفسیر المیزان، موسسة النشر الاسلامی، ج۱۴، ص۳۸۴.</ref> نیز شهرت یافته است. آیه مذکور به مسلمانان اجازه [[جهاد]] با مشرکانی را داد که به مسلمانان ظلم و ستم کرده بودند. آیه اذن جهاد را از [[محکم و متشابه|آیات محکم قرآن]] دانسته‌اند<ref>ابن‌جوزی، نواسخ القرآن، دار الکتب العلمیة، ص۲۲۵.</ref> که برای اولین بار جواز جهاد با [[شرک|مشرکان]] را صادر کرد. آیه قتال [[ناسخ و منسوخ|ناسخ]] آیاتی است که بر مدارا با مشرکان تأکید داشته است.<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۱۲، ص۶۸.</ref> | آیه ۳۹ سوره حج، آیه اذن جهاد خوانده می‌شود.<ref>خراسانی، «آیات نامدار»، ص۳۶۸.</ref> این آیه، به آیه قتال<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ق، ج۲۱، ص۵۷؛ سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۶ق، ج۱۵، ص۱۱۹.</ref> یا اذن در قتال<ref>طباطبائی، تفسیر المیزان، موسسة النشر الاسلامی، ج۱۴، ص۳۸۴.</ref> نیز شهرت یافته است. آیه مذکور به مسلمانان اجازه [[جهاد]] با مشرکانی را داد که به مسلمانان ظلم و ستم کرده بودند. آیه اذن جهاد را از [[محکم و متشابه|آیات محکم قرآن]] دانسته‌اند<ref>ابن‌جوزی، نواسخ القرآن، دار الکتب العلمیة، ص۲۲۵.</ref> که برای اولین بار جواز جهاد با [[شرک|مشرکان]] را صادر کرد. آیه قتال [[ناسخ و منسوخ|ناسخ]] آیاتی است که بر مدارا با مشرکان تأکید داشته است.<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۱۲، ص۶۸.</ref> | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
|{{قرآن جدید|حج|۳۹}} | |{{قرآن جدید|حج|۳۹}} | ||
|{{قرآن جدید|حج|۳۹|نوع=فولادوند|منبع=نه}} | |{{قرآن جدید|حج|۳۹|نوع=فولادوند|منبع=نه}} | ||
|آدرس= | |آدرس= | ||
}} | }} | ||
== شان نزول == | ==شان نزول== | ||
آیه اذن جهاد هفت ماه بعد از [[هجرت به مدینه|هجرت]] نازل شد.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۶ق، ج۱، ص۱۶۱.</ref> این آیه در [[سوره حج]]، از [[سوره‌های مکی و مدنی|سوره‌های مدنی]] قرار دارد. برخی از مفسران معتقدند تنها برخی آیات این سوره در [[مکه]] نازل شده است<ref>سمعانی، تفسیر سمعانی، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۴۱۶.</ref> و در مقابل، عده‌ای بر این باورند که سوره حج [[سوره‌های مکی و مدنی|مکی]] است و تنها پنج آیه از جمله آیه اذن جهاد در مدینه نازل شده است.<ref>فیروزآبادی، تنویر المقباس، دار الکتب العلمیة، ص۲۷۶.</ref> | آیه اذن جهاد هفت ماه بعد از [[هجرت به مدینه|هجرت]] نازل شد.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۶ق، ج۱، ص۱۶۱.</ref> این آیه در [[سوره حج]]، از [[سوره‌های مکی و مدنی|سوره‌های مدنی]] قرار دارد. برخی از مفسران معتقدند تنها برخی آیات این سوره در [[مکه]] نازل شده است<ref>سمعانی، تفسیر سمعانی، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۴۱۶.</ref> و در مقابل، عده‌ای بر این باورند که سوره حج [[سوره‌های مکی و مدنی|مکی]] است و تنها پنج آیه از جمله آیه اذن جهاد در مدینه نازل شده است.<ref>فیروزآبادی، تنویر المقباس، دار الکتب العلمیة، ص۲۷۶.</ref> | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
در [[اسباب نزول|سبب نزول]] این آیه گفته‌اند که مشرکان مکه [[صحابه|اصحاب پیامبر(ص)]] را اذیت می‌کردند و به همین جهت آنها شکایت نزد پیامبر(ص) بردند و او ضمن سفارش [[صحابه]] به صبر و مدارا می‌گفت که من هنوز مأمور به جهاد نشده‌ام و بعد از آنکه پیامبر به مدینه [[هجرت به مدینه|مهاجرت]] کرد،<ref>واحدی نیشابوری، اسباب نزول الآیات، ۱۳۸۸ق، ص۲۰۸.</ref> این آیه نازل شد.<ref>ابن‌حنبل، مسند احمد، دار صادر، ج۱، ص۲۱۶؛ ترمذی، سنن الترمذی، ۱۴۰۳، ج۵، ص۷.</ref> بنا به روایتی که از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده، مخاطب این آیه [[مهاجرین|مهاجرانی]] بودند که توسط [[قبیله قریش|قریش]] از مکه اخراج شدند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۹، ص۱۸۳.</ref> | در [[اسباب نزول|سبب نزول]] این آیه گفته‌اند که مشرکان مکه [[صحابه|اصحاب پیامبر(ص)]] را اذیت می‌کردند و به همین جهت آنها شکایت نزد پیامبر(ص) بردند و او ضمن سفارش [[صحابه]] به صبر و مدارا می‌گفت که من هنوز مأمور به جهاد نشده‌ام و بعد از آنکه پیامبر به مدینه [[هجرت به مدینه|مهاجرت]] کرد،<ref>واحدی نیشابوری، اسباب نزول الآیات، ۱۳۸۸ق، ص۲۰۸.</ref> این آیه نازل شد.<ref>ابن‌حنبل، مسند احمد، دار صادر، ج۱، ص۲۱۶؛ ترمذی، سنن الترمذی، ۱۴۰۳، ج۵، ص۷.</ref> بنا به روایتی که از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده، مخاطب این آیه [[مهاجرین|مهاجرانی]] بودند که توسط [[قبیله قریش|قریش]] از مکه اخراج شدند.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۹، ص۱۸۳.</ref> | ||
== محتوا == | ==محتوا== | ||
مفسران فراز «أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ» را گویای آن دانسته‌اند که مسلمانان قبل از نزول این آیه از جهاد با مشرکان منع شده بودند<ref>سعدی، تیسیر الکریم، ۱۴۲۱ق، ص۵۳۹.</ref> و این آیه بیانگر علت جایز شدن [[جهاد]] با مشرکان است.<ref>ابن‌جوزی، نواسخ القرآن، دار الکتب العلمیة، ص۲۲۵.</ref> آیه اذن جهاد، اولین آیه نازل شده برای تشریع جهاد در راستای دفاع از نفس و دعوت نبوی خوانده شده<ref>صنعانی، المصنف، منشورات المجلس العلمی، ج۵، ص۳۹۷؛ شیخ طوسی، التبیان، ۱۴۰۹ق، ج۷، ص۳۲۱؛ حاکم نیشابوری، المستدرک، دار المعرفة، ج۲، ص۲۴۶؛ سید سابق، فقه السنة، ۱۳۹۷ق، ج۲، ص۶۲۰؛ حسنی، تاریخ الفقه الجعفری، دار النشر للجامعیین، ص۵۶.</ref> و گفته شده که جواز جهاد، همراه با هجرت سبب پیروزی [[اسلام]] شد.<ref>العینی، عمدة القاری، دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۱۷.</ref> | مفسران فراز «أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ» را گویای آن دانسته‌اند که مسلمانان قبل از نزول این آیه از جهاد با مشرکان منع شده بودند<ref>سعدی، تیسیر الکریم، ۱۴۲۱ق، ص۵۳۹.</ref> و این آیه بیانگر علت جایز شدن [[جهاد]] با مشرکان است.<ref>ابن‌جوزی، نواسخ القرآن، دار الکتب العلمیة، ص۲۲۵.</ref> آیه اذن جهاد، اولین آیه نازل شده برای تشریع جهاد در راستای دفاع از نفس و دعوت نبوی خوانده شده<ref>صنعانی، المصنف، منشورات المجلس العلمی، ج۵، ص۳۹۷؛ شیخ طوسی، التبیان، ۱۴۰۹ق، ج۷، ص۳۲۱؛ حاکم نیشابوری، المستدرک، دار المعرفة، ج۲، ص۲۴۶؛ سید سابق، فقه السنة، ۱۳۹۷ق، ج۲، ص۶۲۰؛ حسنی، تاریخ الفقه الجعفری، دار النشر للجامعیین، ص۵۶.</ref> و گفته شده که جواز جهاد، همراه با هجرت سبب پیروزی [[اسلام]] شد.<ref>العینی، عمدة القاری، دار احیاء التراث العربی، ج۱، ص۱۷.</ref> | ||
== استدلال و برداشتها == | ==استدلال و برداشتها== | ||
در منابع تاریخی، فقهی و روایی، برخی برداشتها و نکات با استناد به آیه اذن جهاد استخراج شده که به آنها اشاره می‌شود. | در منابع تاریخی، فقهی و روایی، برخی برداشتها و نکات با استناد به آیه اذن جهاد استخراج شده که به آنها اشاره می‌شود. | ||
=== جهاد دفاعی و شرایط وجوب آن === | ===جهاد دفاعی و شرایط وجوب آن=== | ||
[[حسینعلی منتظری]] از [[مرجع تقلید|مراجع تقلید]] معاصر، با استناد به آیه اذن جهاد، [[جهاد دفاعی]] را بی‌نیاز از اذن امام دانسته است.<ref>منتظری، دراسات فی ولایة الفقیة، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۲۱.</ref> [[محمد بن ادریس شافعی|شافعی]] از فقهای [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] با استناد به آیه اذن جهاد، بر این باور است که خداوند با نزول آیه اذن جهاد، به مسلمانان اجازه [[جهاد ابتدایی]] با مشرکان را داده است.<ref>شافعی، الام، ۱۴۰۳ق، ص۱۶۹.</ref> با این حال سرخسی از فقهای حنفیه، با استناد به آیه مذکور، معتقد است که مسلمانان تنها در صورتی اذن جنگ دارند که مشرکان علیه مسلمانان حمله آغاز کنند.<ref>سرخسی، المبسوط، ۱۴۰۶ق، ج۱۰، ص۲.</ref> | [[حسینعلی منتظری]] از [[مرجع تقلید|مراجع تقلید]] معاصر، با استناد به آیه اذن جهاد، [[جهاد دفاعی]] را بی‌نیاز از اذن امام دانسته است.<ref>منتظری، دراسات فی ولایة الفقیة، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۱۲۱.</ref> [[محمد بن ادریس شافعی|شافعی]] از فقهای [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]] با استناد به آیه اذن جهاد، بر این باور است که خداوند با نزول آیه اذن جهاد، به مسلمانان اجازه [[جهاد ابتدایی]] با مشرکان را داده است.<ref>شافعی، الام، ۱۴۰۳ق، ص۱۶۹.</ref> با این حال سرخسی از فقهای حنفیه، با استناد به آیه مذکور، معتقد است که مسلمانان تنها در صورتی اذن جنگ دارند که مشرکان علیه مسلمانان حمله آغاز کنند.<ref>سرخسی، المبسوط، ۱۴۰۶ق، ج۱۰، ص۲.</ref> | ||
آیه اذن در جهاد، تنها برای بیان تشریع جهاد نیست، بلکه همچنین بیانگر حدود و لوازم و شرایط وجوب جهاد است.<ref>جواهری، بحوث فی الفقه المعاصر، ۱۴۲۹ق، ج۶، ص۲۳۲.</ref> به گفته برخی از علمای شیعه، شرط اذن در قتال این است که اولاً افراد مورد ظلم قرار گرفته باشند، ثانیاً با توجه به ادامه آیه: «الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ...»<ref>سوره حج، آیه ۴۰.</ref> از سرزمین خود به ظلم اخراج شده باشند.<ref>فیض کاشانی، الوافی، ۱۴۱۱ق، ج۱۵، ص۷۰؛ مجلسی، روضة المتقین، بنیاد فرهنگ اسلامی، ج۳، ص۱۶۴.</ref> | آیه اذن در جهاد، تنها برای بیان تشریع جهاد نیست، بلکه همچنین بیانگر حدود و لوازم و شرایط وجوب جهاد است.<ref>جواهری، بحوث فی الفقه المعاصر، ۱۴۲۹ق، ج۶، ص۲۳۲.</ref> به گفته برخی از علمای شیعه، شرط اذن در قتال این است که اولاً افراد مورد ظلم قرار گرفته باشند، ثانیاً با توجه به ادامه آیه: «الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ...»<ref>سوره حج، آیه ۴۰.</ref> از سرزمین خود به ظلم اخراج شده باشند.<ref>فیض کاشانی، الوافی، ۱۴۱۱ق، ج۱۵، ص۷۰؛ مجلسی، روضة المتقین، بنیاد فرهنگ اسلامی، ج۳، ص۱۶۴.</ref> | ||
=== تأویل آیه و مصادیق آن=== | ===تأویل آیه و مصادیق آن=== | ||
بنابر [[حدیث|روایتی]] که از [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم(ع)]] نقل شده، این آیه درباره [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|آل محمد(ص)]] نازل شده است.<ref>قمی، تفسیر کنزالدقائق، ۱۴۱۱ق، ج۹، ص۱۰۲.</ref> [[زید بن علی]] هم نزول این آیه را درباره اهل‌بیت پیامبر می‌داند.<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ۵۲۰.</ref> | بنابر [[حدیث|روایتی]] که از [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم(ع)]] نقل شده، این آیه درباره [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|آل محمد(ص)]] نازل شده است.<ref>قمی، تفسیر کنزالدقائق، ۱۴۱۱ق، ج۹، ص۱۰۲.</ref> [[زید بن علی]] هم نزول این آیه را درباره اهل‌بیت پیامبر می‌داند.<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ۵۲۰.</ref> | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
برخی دیگر با استناد به روایتی، آیه را چنین تأویل کردند که مخاطبان این آیه که به آنها اذن در جهاد داده شده است، [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام زمان(عج)]] و اصحاب وی هستند<ref>نعمانی، الغیبة، ۱۴۲۲ق، ص۲۴۸؛ نوری، خاتمة المستدرک، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۲۵.</ref> و منظور از مظلومان در آیه، مهدی و اصحابش هستند.<ref>کورانی، معجم احادیث الامام المهدی، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۲۶۴.</ref> از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده که [[اهل سنت و جماعت|عامه]] گمان می‌کنند این آیه هنگامی که پیامبر(ص) از مکه هجرت کرد درباره وی نازل شده است، حال آنکه [تأویل آیه] و مخاطب آن امام زمان(عج) است؛ زمانی که برای طلب خون حسین(ع) خروج می‌کند.<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۸۴.</ref> | برخی دیگر با استناد به روایتی، آیه را چنین تأویل کردند که مخاطبان این آیه که به آنها اذن در جهاد داده شده است، [[امام مهدی عجل الله تعالی فرجه|امام زمان(عج)]] و اصحاب وی هستند<ref>نعمانی، الغیبة، ۱۴۲۲ق، ص۲۴۸؛ نوری، خاتمة المستدرک، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۲۵.</ref> و منظور از مظلومان در آیه، مهدی و اصحابش هستند.<ref>کورانی، معجم احادیث الامام المهدی، ۱۴۱۱ق، ج۵، ص۲۶۴.</ref> از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] نقل شده که [[اهل سنت و جماعت|عامه]] گمان می‌کنند این آیه هنگامی که پیامبر(ص) از مکه هجرت کرد درباره وی نازل شده است، حال آنکه [تأویل آیه] و مخاطب آن امام زمان(عج) است؛ زمانی که برای طلب خون حسین(ع) خروج می‌کند.<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۸۴.</ref> | ||
=== اسلام دین اعتدال === | ===اسلام دین اعتدال=== | ||
برخی با استناد به این آیه، اسلام را دین شمشیر معرفی کرده‌اند؛ در پاسخ این مدعا گفته شده است که اسلام قبل از دستور به جنگ، از طریق دعوت، مجادله حَسَن، با حجت و برهان با مخاطبان خود سخن گفتن، سعی در جلوگیری از جنگ داشته است.<ref>جواهری، بحوث فی الفقه المعاصر، ۱۴۲۹ق، ج۶، ص۲۳۹.</ref> | برخی با استناد به این آیه، اسلام را دین شمشیر معرفی کرده‌اند؛ در پاسخ این مدعا گفته شده است که اسلام قبل از دستور به جنگ، از طریق دعوت، مجادله حَسَن، با حجت و برهان با مخاطبان خود سخن گفتن، سعی در جلوگیری از جنگ داشته است.<ref>جواهری، بحوث فی الفقه المعاصر، ۱۴۲۹ق، ج۶، ص۲۳۹.</ref> | ||
=== رجعت === | ===رجعت=== | ||
[[رجعت]] از بالاترین نشانه‌های آشکار در تشیع دانسته شده<ref>گلپایگانی، ارشادالسائل، ۱۴۰۳ق، ص۲۰۳.</ref>{{یاد|رجعت یعنی زنده شدن عده‌ای از مردگان و بازگشت آنان به دنیا در دوران [[ظهور حضرت مهدی]].(سید مرتضی، رسائل المرتضی، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۱۲۵؛ شیخ مفید، اوائل المقالات، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۷۷.)}} که برخی برای حجیت‌بخشی به آن، با توجه به روایتی بیان کرده‌اند که این وعده خداست و ناچار باید [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|اهل بیت(ع)]] رجعت کنند تا خداوند آنها را یاری کند و این یاری ممکن نیست مگر به رجعت آنها.<ref>قطیفی، رسائل آل طوق، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۲۶.</ref> | [[رجعت]] از بالاترین نشانه‌های آشکار در تشیع دانسته شده<ref>گلپایگانی، ارشادالسائل، ۱۴۰۳ق، ص۲۰۳.</ref>{{یاد|رجعت یعنی زنده شدن عده‌ای از مردگان و بازگشت آنان به دنیا در دوران [[ظهور حضرت مهدی]].(سید مرتضی، رسائل المرتضی، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۱۲۵؛ شیخ مفید، اوائل المقالات، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۷۷.)}} که برخی برای حجیت‌بخشی به آن، با توجه به روایتی بیان کرده‌اند که این وعده خداست و ناچار باید [[اهل‌البیت علیهم‌السلام|اهل بیت(ع)]] رجعت کنند تا خداوند آنها را یاری کند و این یاری ممکن نیست مگر به رجعت آنها.<ref>قطیفی، رسائل آل طوق، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۲۶.</ref> | ||
== ناسخ آیه کَفّ == | ==ناسخ آیه کَفّ== | ||
آیه اذن در جهاد ناسخ آیه‌هایی از قرآن است که بر اعراض از مشرکان و مدارا با آنها دلالت می‌کند.<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۱۲، ص۶۸.</ref> در این باره از حضرت علی(ع) نقل شده است که خداوند در ابتدای دعوت، پیامبر(ص) را به تحمل و صبر در مقابل آزار و اذیت مشرکان سفارش کرد؛ سوره احزاب آیه ۴۸ {{قرآن جدید|احزاب|۴۸}} {{قرآن جدید|احزاب|۴۸|نوع=فولادوند|منبع=نه}}. اما پس از آن که آزار و اذیت مشرکان زیاد شدآیه اذن جهاد{{یاد|أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا ۚ وَإِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ سوره حج آیه ۳۹ }} نازل شد ولی همین مسلمانانی که خواهان جنگ و مقابله با کافران بودند جزع و فزع کردند چنان چه در سوره نساء آیه ۷۷ عکس العمل آنان نسبت به جواز جنگ و مقابله با کافران منعکس شده است«أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّواْ أَيْدِيَكُمْ وَأَقِيمُواْ الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّكَاةَ '''{{قرآن جدید|نساء|۷۷|شروع کلمه= فلما|تا کلمه= قريب|منبع=نه}}''' قُلْ مَتَاعُ الدَّنْيَا قَلِيلٌ وَالآخِرَةُ خَيْرٌ لِّمَنِ اتَّقَى وَلاَ تُظْلَمُونَ فَتِيلاً {{قرآن جدید|نساء|۷۷|نوع=ترجمه فولادوند}}. <ref>العلامة المجلسي، بحار الأنوار، مؤسسةالوفا، ج۱۹، ص۱۷۵. | آیه اذن در جهاد ناسخ آیه‌هایی از قرآن است که بر اعراض از مشرکان و مدارا با آنها دلالت می‌کند.<ref>قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۴۰۵ق، ج۱۲، ص۶۸.</ref> در این باره از حضرت علی(ع) نقل شده است که خداوند در ابتدای دعوت، پیامبر(ص) را به تحمل و صبر در مقابل آزار و اذیت مشرکان سفارش کرد؛ سوره احزاب آیه ۴۸ {{قرآن جدید|احزاب|۴۸}} {{قرآن جدید|احزاب|۴۸|نوع=فولادوند|منبع=نه}}. اما پس از آن که آزار و اذیت مشرکان زیاد شدآیه اذن جهاد{{یاد|أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا ۚ وَإِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ سوره حج آیه ۳۹ }} نازل شد ولی همین مسلمانانی که خواهان جنگ و مقابله با کافران بودند جزع و فزع کردند چنان چه در سوره نساء آیه ۷۷ عکس العمل آنان نسبت به جواز جنگ و مقابله با کافران منعکس شده است«أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّواْ أَيْدِيَكُمْ وَأَقِيمُواْ الصَّلاَةَ وَآتُواْ الزَّكَاةَ '''{{قرآن جدید|نساء|۷۷|شروع کلمه= فلما|تا کلمه= قريب|منبع=نه}}''' قُلْ مَتَاعُ الدَّنْيَا قَلِيلٌ وَالآخِرَةُ خَيْرٌ لِّمَنِ اتَّقَى وَلاَ تُظْلَمُونَ فَتِيلاً {{قرآن جدید|نساء|۷۷|نوع=ترجمه فولادوند}}. <ref>العلامة المجلسي، بحار الأنوار، مؤسسةالوفا، ج۱۹، ص۱۷۵. | ||
</ref> | </ref> | ||
بر اساس این آیه که به [[آیه کف]] مشهور است، پیامبر(ص) مأمور بود که از آزار و اذیت مشرکان چشم بپوشد، اما بعد از [[هجرت به مدینه|هجرت]]، آیه کف به وسیله آیه قتال که به معنای اذن جهاد بود، نسخ شد.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۱، ص۵۷؛ سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۶ق، ج۱۵، ص۱۱۹.</ref> یکی دیگر از آیات منسوخ با آیه اذن در جهاد، آیه {{قرآن جدید|جاثیه|۱۴|تا کلمه=الله|منبع=نه}}<ref>سوره جاثیه، آیه ۱۴.</ref> است.<ref>شیخ طوسی، التبیان، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۲۵۲؛ ابن‌جوزی، نواسخ القرآن، دار الکتب العلمیة، ص۲۲۵.</ref> | بر اساس این آیه که به [[آیه کف]] مشهور است، پیامبر(ص) مأمور بود که از آزار و اذیت مشرکان چشم بپوشد، اما بعد از [[هجرت به مدینه|هجرت]]، آیه کف به وسیله آیه قتال که به معنای اذن جهاد بود، نسخ شد.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۲ش، ج۲۱، ص۵۷؛ سبزواری، مهذب الاحکام، ۱۴۱۶ق، ج۱۵، ص۱۱۹.</ref> یکی دیگر از آیات منسوخ با آیه اذن در جهاد، آیه {{قرآن جدید|جاثیه|۱۴|تا کلمه=الله|منبع=نه}}<ref>سوره جاثیه، آیه ۱۴.</ref> است.<ref>شیخ طوسی، التبیان، ۱۴۰۹ق، ج۹، ص۲۵۲؛ ابن‌جوزی، نواسخ القرآن، دار الکتب العلمیة، ص۲۲۵.</ref> | ||
== احتجاج به آیه برای اثبات حقانیت == | ==احتجاج به آیه برای اثبات حقانیت== | ||
در برخی گزارش‌های تاریخی، شماری از [[صحابه]] و [[تابعین]] برای اثبات حقانیت و پیشبرد اهداف خود به آیه اذن جهاد استناد کرده‌اند؛ وقتی خانه [[عثمان بن عفان|عثمان]] در آخرین روزهای خلافت خود محاصره شد، [[صعصعة بن صوحان]] برای سخن با وی انتخاب شد؛ صعصعه در مقابل عثمان این آیه را خواند و عثمان ضمن رد اینکه آیه درباره صعصعه و اصحابش نازل شده، گفت: این آیه درباره من و اصحابم نازل شده است؛<ref>ابن‌ابی‌شیبه، المصنف، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۵۸۵ و ۶۸۱.</ref> زمانی که از مکه اخراج شدیم.<ref>متقی هندی، کنز العمال، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص ۴۷۰ و ۴۷۱؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۲۴، ص۸۸.</ref> | در برخی گزارش‌های تاریخی، شماری از [[صحابه]] و [[تابعین]] برای اثبات حقانیت و پیشبرد اهداف خود به آیه اذن جهاد استناد کرده‌اند؛ وقتی خانه [[عثمان بن عفان|عثمان]] در آخرین روزهای خلافت خود محاصره شد، [[صعصعة بن صوحان]] برای سخن با وی انتخاب شد؛ صعصعه در مقابل عثمان این آیه را خواند و عثمان ضمن رد اینکه آیه درباره صعصعه و اصحابش نازل شده، گفت: این آیه درباره من و اصحابم نازل شده است؛<ref>ابن‌ابی‌شیبه، المصنف، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۵۸۵ و ۶۸۱.</ref> زمانی که از مکه اخراج شدیم.<ref>متقی هندی، کنز العمال، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص ۴۷۰ و ۴۷۱؛ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۲۴، ص۸۸.</ref> | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
ابراهیم امام، از اولین داعیان و رهبران [[بنی‌عباس|حکومت عباسیان]] نیز از این آیه بهره گرفته است؛ وقتی ابراهیم [[ابومسلم خراسانی]] را برای قیام تأیید کرد، پرچمی برایش بست و بر آن آیه «أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ...» را نوشت؛<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۸۶. نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۳۲۸.</ref> هر چند در منابع دیگری گزارش شده است که ابراهیم بعد از بستن پرچم، آیه اذن جهاد را تلاوت می‌کرد.<ref>طبری، تاریخ طبری، موسسة الاعلمی، ج۶، ص۲۵؛ ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۶ق، ج۵، ص۳۵۸.</ref> | ابراهیم امام، از اولین داعیان و رهبران [[بنی‌عباس|حکومت عباسیان]] نیز از این آیه بهره گرفته است؛ وقتی ابراهیم [[ابومسلم خراسانی]] را برای قیام تأیید کرد، پرچمی برایش بست و بر آن آیه «أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ...» را نوشت؛<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۶ق، ج۳، ص۸۶. نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۳۲۸.</ref> هر چند در منابع دیگری گزارش شده است که ابراهیم بعد از بستن پرچم، آیه اذن جهاد را تلاوت می‌کرد.<ref>طبری، تاریخ طبری، موسسة الاعلمی، ج۶، ص۲۵؛ ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۶ق، ج۵، ص۳۵۸.</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||
== یادداشت == | ==یادداشت== | ||
{{یادداشت‌ها}} | {{یادداشت‌ها}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
*ابن‌ابی‌شیبة، عبدالله، المصنف فی الاحادیث و الآثار، تحقیق سعید اللحام، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق. | *ابن‌ابی‌شیبة، عبدالله، المصنف فی الاحادیث و الآثار، تحقیق سعید اللحام، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق. | ||
| خط ۱۲۶: | خط ۱۲۶: | ||
*واحدی نیشابوری، علی بن احمد، اسباب نزول الآیات، قاهره، مؤسسة الحلبی و شرکاه، ۱۳۸۸ق. | *واحدی نیشابوری، علی بن احمد، اسباب نزول الآیات، قاهره، مؤسسة الحلبی و شرکاه، ۱۳۸۸ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{ احکام جهاد}} | {{احکام جهاد}} | ||
[[رده:آیات نامدار سوره حج]] | [[رده:آیات نامدار سوره حج]] | ||