تهاجم فرهنگی: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
=== نمونه‌ها === | === نمونه‌ها === | ||
گفته شده [[روشن‌فکری|روشنفکران]] از زمان [[قاجاریه|قاجار]] با تقلید از سبک زندگی غربی و مقابله با اسلام و تفکر سیاسی آن از پیام‌آوران تهاجم فرهنگی بوده‌اند.<ref>مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، نقش روشنفکران در تاریخ معاصر ایران، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۲-۲۴.</ref> [[واقعه کشف حجاب|کشف حجاب]]، ممنوعیت برپایی مجالس مذهبی، خلع لباس روحانیت، برگزاری جلسات سیاسی به سبک غربی و .. از نمونه‌های تهاجم فرهنگی در دوران [[رضاشاه|رضاخان پهلوی]] در [[ایران]] به شمار رفته است.<ref>پژوهشکده تحقیقات اسلامی سپاه، تهاجم فرهنگی، معاونت انتشارات مرکز فرهنگی سپاه، ص۱۰۹.</ref> تصویب [[مخالفت امام خمینی با کاپیتولاسیون|لایحه کاپیتولاسیون]] در مجلس ملّی ایران در عهد [[محمدرضا پهلوی]] مصداق دیگری از تهاجم فرهنگی دانسته شده است.<ref>فصیحی، شرایط دفاع مشروع از دیدگاه امام و حقوق بین الملل، ۱۳۹۲ش، ص۳۰۷.</ref> مثال دیگر استفاده مهاجمان از ماهواره‌ها است که بر اساس یک تحقیق علاوه بر جاسوسی و اشاعه فرهنگ غرب، سلطه بر بازار سه تریلیون دلاری آسیا را دنبال می‌کند.<ref>ایرانیها، «ماهواره ها، تهاجم اقتصادی، تهاجم فرهنگی»، ص۲۴.</ref> عناوین برخی مصادیق جنگ فرهنگی | گفته شده [[روشن‌فکری|روشنفکران]] از زمان [[قاجاریه|قاجار]] با تقلید از سبک زندگی غربی و مقابله با اسلام و تفکر سیاسی آن از پیام‌آوران تهاجم فرهنگی بوده‌اند.<ref>مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، نقش روشنفکران در تاریخ معاصر ایران، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۲-۲۴.</ref> [[واقعه کشف حجاب|کشف حجاب]]، ممنوعیت برپایی مجالس مذهبی، خلع لباس روحانیت، برگزاری جلسات سیاسی به سبک غربی و .. از نمونه‌های تهاجم فرهنگی در دوران [[رضاشاه|رضاخان پهلوی]] در [[ایران]] به شمار رفته است.<ref>پژوهشکده تحقیقات اسلامی سپاه، تهاجم فرهنگی، معاونت انتشارات مرکز فرهنگی سپاه، ص۱۰۹.</ref> تصویب [[مخالفت امام خمینی با کاپیتولاسیون|لایحه کاپیتولاسیون]] در مجلس ملّی ایران در عهد [[محمدرضا پهلوی]] مصداق دیگری از تهاجم فرهنگی دانسته شده است.<ref>فصیحی، شرایط دفاع مشروع از دیدگاه امام و حقوق بین الملل، ۱۳۹۲ش، ص۳۰۷.</ref> مثال دیگر استفاده مهاجمان از ماهواره‌ها است که بر اساس یک تحقیق علاوه بر جاسوسی و اشاعه فرهنگ غرب، سلطه بر بازار سه تریلیون دلاری آسیا را دنبال می‌کند.<ref>ایرانیها، «ماهواره ها، تهاجم اقتصادی، تهاجم فرهنگی»، ص۲۴.</ref> عناوین برخی مصادیق جنگ فرهنگی علیه کشورهای اسلامی چنین گزارش شده است:<ref>[https://snn.ir/fa/news/107869/%D9%86 «ناتوی فرهنگی و راهکارهای مقابله با آن از منظر قرآن کریم»]، سایت دانشجو.</ref> [[سکولاریسم|ترویج سکولاریسم]]، دامن زدن بر فرقه‌گرایی مانند [[شیطان‌پرستی]]، [[وهابیت]]، [[بهائیت]] و .. ، توزیع مواد مخدّر و مشروبات الکلی، چاپ کاریکاتور موهِن [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول خدا(ص)]]، انتشار [[آیات شیطانی (کتاب)|کتاب آیات شیطانی]]، گسترش ابتذال و فساد جنسی توسط فیلم‌های مستهجن هالیوود، ساخت فیلم‌های ضد ملّیتی مانند [[فیلم ۳۰۰]] و .. | ||
== تاریخچه تهاجم فرهنگی به ایران == | == تاریخچه تهاجم فرهنگی به ایران == | ||
نسخهٔ ۱۰ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۰۲
تهاجم فرهنگی تحمیل ارزش‌ها و فرهنگ بر جامعه دیگر و تغییر باورهای آنان برای سلطه بر آنها است. آثار این پدیده در دراز‌مدت گسترده‌تر و عمیق‌تر از آثار نبردهای نظامی توصیف شده است. کنار گذاشتن اسلام، تبدیل سبک زندگی خانواده‌ها به سبک زندگی غربی و تغییر شکل حکومت در جمهوری اسلامی ایران از اهداف هجوم فرهنگی دانسته شده است.
از دیدگاه پژوهشگران شیوه‌های تهاجم فرهنگی شبهه‌افکنی و ایجاد تردید در مبانی اعتقادی و دینی، تربیت افراد وابسته و دلبسته به غرب در عرصه علم، فرهنگ و هنر، تضعیف خود‌باوری و ترویج شهوت‌رانی در بین نسل جوان است. به باور عبدالله شهبازی، تاریخ‌پژوه، تهاجم فرهنگی به ایران در سده نوزده میلادی و در زمان حکومت استعماری ریچارد ولزلی انگلیسی(۱۷۹۸-۱۸۰۵م) بر هند آغاز شده است. تقلید از سبک زندگی غربی و مقابله با اسلام توسط روشنفکران در عصر قاجار، کشف حجاب در دوران رضاخان پهلوی، تصویب لایحه کاپیتولاسیون در مجلس ملّی ایران در عهد محمدرضا پهلوی، انتشار کتاب آیات شیطانی و ترویج فرقه‌هایی چون بابیت و وهابیت از نمونه‌های هجوم فرهنگی گزارش شده است.
تهاجم فرهنگی غرب پیامدهایی نظیر دین‌گریزی، شیوع عرفان‌های کاذب، فساد و بی‌بند‌و‌باری و افزایش آمار فروپاشی خانواده‌ها را همراه دارد. پژوهشگران تقویت باورهای دینی و بینش سیاسی مردم، امر به معروف و نهی از منکر و حرکت به سوی عدالت اقتصادی و رسیدگی به محرومان را از راهکارهای مقابله با تهاجم فرهنگی دانسته‌اند. کتاب تهاجم فرهنگی از آثار محمدتقی مصباح یزدی، فیلسوف شیعی و جریان‌شناسی ضدفرهنگها به قلم عبدالحسین خسروپناه در موضوع تهاجم فرهنگی چاپ و منتشر شده است.
اهمیت
تهاجم فرهنگی و تغییر فرهنگ و الگوهای رفتاری جامعه را نوعی سلطه بیگانه بر حکومت، اقتصاد و فرهنگ دانسته‌اند.[۱] محمدتقی مصباح یزدی فیلسوف شیعی معتقد است اهميت تهاجم فرهنگی به مراتب بيش از نبرد نظامى بوده و آثار خوب یا بد آن در دراز‌مدت گسترده‌تر و عميق‌تر از آثار نبردهاى نظامى است.[۲] این حقیقت به دلیل پنهانی و تدریجی‌بودن در گذشته و حال چندان مورد توجه و شناخت مسلمانان واقع نشده است.[۳] آیت الله خامنه‌ای اولین هشدارهای خود در دوران رهبری را به تهاجم فرهنگی اختصاص داد و آن را مثل بمب شیمیایی معرفی کرد که نامحسوس و بدون سر‌و‌صدا منفجر می‌شود و آثار ناگهانی و زیانباری در پی دارد.[۴] بهترین راه نفوذ استعمارگران در کشورها، تهاجم و نفوذ در فرهنگ آنها دانسته شده است.[۵]
اهداف
کنار گذاشتن اسلام، تغییر شکل حکومت در جمهوری اسلامی ایران و تبدیل سبک زندگی خانواده‌ها به سبک زندگی غربی از اهداف هجوم فرهنگی دانسته شده است.[۶] به باور محمدتقی مصباح یزدی نیز تهاجم فرهنگی به هدف تغییر در باورها، ارزش‌ها و رفتارهای جامعه تحت هجوم انجام می‌پذیرد.[۷] امام خمینی هدف از هجوم فرهنگی را تربیت مردمی مادّی‌گرا و مصرفی به جای تربیت انسان‌های متعهّد دانسته است.[۸]
مفهوم شناسی
آیت الله خامنه‌ای هجوم یک مجموعه سیاسی یا اقتصادی به بنیان‌های فرهنگی کشور تحت تهاجم برای مقاصد سیاسی خود و اسیر کردن یک ملت را تهاجم فرهنگی می‌داند. وی جایگزینی اجباری امور بد فرهنگ بیگانه با فرهنگ و باورهای ملّی را علامت تهاجم فرهنگی معرفی می‌کند.[۹]در دهه ۱۳۷۰ش و اولین سالها پس از جنگ ایران و عراق، تعبیر او از تهاجم فرهنگی به عناوینی چون شبیخون فرهنگی، ناتوی فرهنگی، جنگ نرم، یورش و توطئه فرهنگی تبدیل شده است.[۱۰] به گفته محمدتقی مصباح یزدی تهاجم فرهنگی تلاش جامعه‌اى برای تحمیل فرهنگ خود بر جامعه ديگر يا دستِ‌کم ایجاد نوعى دگرگونى در فرهنگ آن می‌باشد.[۱۱]
تفاوت با تبادل فرهنگی
تبادل فرهنگی متفاوت از تهاجم فرهنگی و به معنای آموختن و پذیرش اختیاری مسائل فرهنگ مانند اخلاق، علم، زبان و معارف از ملت‌های دیگر تبیین شده است.[۱۲] هدف از تبادل فرهنگی، باروری و تکامل فرهنگ ملی کشورها دانسته شده که ملت‌ها در سایه آن فضیلت‌هایی چون نظم، وجدان کاری، احترام و ادب، سخت‌کوشی و شجاعت را از یکدیگر می‌آموزند.[۱۳]
شیوه‌ها و نمونه‌ها
مهاجمان فرهنگی برای رسیدن به اهداف خود شیوه‌های گوناگونی را برگزیده‌اند. محمدتقی مصباح یزدی روش تهاجم دشمنان به فرهنگ اسلام را شبهه‌افکنی و ایجاد تردید در مبانی اعتقادی و دینی می‌داند.[۱۴] اولویت دادن به رفاه‌طلبی و لذّت دنیوی، رواج فرهنگ مصرف‌گرایی، تضعیف خود‌باوری نسل جوان، سست کردن نهاد خانواده و تهیه اسناد بین‌المللی همچون سند آموزشی ۲۰۳۰ از شیو‌های تهاجم فرهنگی غرب شمرده شده است.[۱۵] برخی هم شیوه‌های فرهنگ مهاجم را تربیت افراد وابسته و دلبسته به غرب در عرصه علم، فرهنگ و هنر، ترویج فساد و شهوت‌رانی در بین جوانان و جذب مسؤولین کشورها در تشکیلات فراماسونری دانسته‌اند.[۱۶] برگزاری مسابقات بین المللی در رشته‌های علمی، ورزشی و هنری بر اساس ارزش‌های غربی برای تحقیر فرهنگ مخالف نیز یکی از روش‌های تهاجم است.[۱۷]
نمونه‌ها
گفته شده روشنفکران از زمان قاجار با تقلید از سبک زندگی غربی و مقابله با اسلام و تفکر سیاسی آن از پیام‌آوران تهاجم فرهنگی بوده‌اند.[۱۸] کشف حجاب، ممنوعیت برپایی مجالس مذهبی، خلع لباس روحانیت، برگزاری جلسات سیاسی به سبک غربی و .. از نمونه‌های تهاجم فرهنگی در دوران رضاخان پهلوی در ایران به شمار رفته است.[۱۹] تصویب لایحه کاپیتولاسیون در مجلس ملّی ایران در عهد محمدرضا پهلوی مصداق دیگری از تهاجم فرهنگی دانسته شده است.[۲۰] مثال دیگر استفاده مهاجمان از ماهواره‌ها است که بر اساس یک تحقیق علاوه بر جاسوسی و اشاعه فرهنگ غرب، سلطه بر بازار سه تریلیون دلاری آسیا را دنبال می‌کند.[۲۱] عناوین برخی مصادیق جنگ فرهنگی علیه کشورهای اسلامی چنین گزارش شده است:[۲۲] ترویج سکولاریسم، دامن زدن بر فرقه‌گرایی مانند شیطان‌پرستی، وهابیت، بهائیت و .. ، توزیع مواد مخدّر و مشروبات الکلی، چاپ کاریکاتور موهِن رسول خدا(ص)، انتشار کتاب آیات شیطانی، گسترش ابتذال و فساد جنسی توسط فیلم‌های مستهجن هالیوود، ساخت فیلم‌های ضد ملّیتی مانند فیلم ۳۰۰ و ..
تاریخچه تهاجم فرهنگی به ایران
به اعتقاد عبدالله شهبازی، تاریخ‌پژوه، تهاجم فرهنگی به ایران در سده نوزده میلادی و در زمان حکومت استعماری ریچارد ولزلی انگلیسی(۱۷۹۸-۱۸۰۵م) بر هند آغاز شده است.[۲۳] به گزارش وی در چهار برهه اقدامات هدفمندی چون نشر و ترجمه فارسی انجیل و نوشتن کتاب میزان الحق به عنوان ردّیه‌ای بر قرآن، گسترش صوفیه، پیدایش و توسعه بابیّت و باستان‌گرایی انجام گرفت.[۲۴] برخی نیز مبارزه با امور مذهبی در ماجرای کشف حجاب و خلع لباس روحانیت و .. در زمان رضاخان را منشأ تحولات فرهنگی دانسته‌اند.[۲۵] گفته شده ارزش‌های اسلامی و ملّی در عصر محمدرضا پهلوی نامعقول خوانده شد و نمادهای فرهنگ تحمیلی مانند مراکز تفریحی، رسانه‌ها، دانشگاه‌ها، کاباره‌ها و محافل رقص و .. گسترش یافت.[۲۶]
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی هدف اصلی جنگ نرم غرب، جهان اسلام و به ویژه جمهوری اسلامی ایران و حامیان منطقه‌ای آن مانند حزب‌الله لبنان، حماس و کشورهای دوست آن گزارش شده است.[۲۷]
پیامد‌های تهاجم فرهنگی
برخی از آثار تهاجم فرهنگی عبارتند از:
- دین‌گریزی
- گسترش روحیه اشرافی‌گری و رفاه‌طلبی
- تضعیف تفکر و حکومت دینی
- وابستگی فرهنگی، اقتصادی و سیاسی[۲۸]
- شیوع عرفان‌های کاذب
- فساد و بی‌بند‌و‌باری اخلاقی
- افزایش معتادان به انواع مواد مخدّر صنعتی
- افزایش آمار طلاق و فروپاشی خانواده‌ها[۲۹]
راههای مقابله
پژوهشگران فرهنگ در مبارزه با هجوم فرهنگی راهکارهایی را ارایه کرده‌اند:
- گفته شده تقویت باورهای دینی و بینش سیاسی مردم، سنگری نفوذ‌ناپذیر در برابر بمباران فرهنگی دشمن است.[۳۰]
- دشمن‌شناسی و تشخیص روش‌های جنگ نرم دشمن.[۳۱]
- فقیهی چون سید حسن طاهری خرم آبادی یکی از راههای مقابله با تهاجم فرهنگی را امر به معروف و نهی از منکر دانسته است.[۳۲]
- ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید به‌کار‌گیری ابزارهای فرهنگی مانند نهادهای آموزشی و رسانه‌ها برای تبیین مفاهیم اسلامی را از راهکارهای مبارزه با هجوم بر فرهنگ می‌داند.[۳۳]
- حرکت به سوی عدالت اقتصادی و رسیدگی به محرومان نیز از روش‌های رویارویی با یورش فرهنگی دانسته شده است.[۳۴]
- حمایت و تحکیم نهاد خانواده به عنوان مراکز قدرت در جنگ نرم.[۳۵]
- مدیریت و حفظ سلامت فضای مجازی.[۳۶]
کتاب‌شناسی
.jpg)
کتاب‌ها و مقالاتی درباره تهاجم فرهنگی منتشر شده است. برخی کتاب‌ها عبارتند از:
- تهاجم فرهنگی از آثار محمدتقی مصباح یزدی که نتیجه سخنرانی‌های وی در حوزه و دانشگاه‌های مختلف است. چاپ اول کتاب در سال ۱۳۷۶ش از سوی مؤسسه امام خمینی انتشار یافت و در سال ۱۳۹۴ش به چاپ دوازدهم رسید. این اثر به قلم ولید محسن با عنوان «الغزو الثقافی» به زبان عربی ترجمه و منتشر شد.[۳۷]
- جریان‌شناسی ضدفرهنگها به قلم عبدالحسین خسروپناه از سال ۱۳۸۹ش از سوی مؤسسه حکمت نوین اسلامی چاپ و منتشر شده است.[۳۸] نویسنده در آن به طبقه‌بندی و بررسی جریان‌های ضد‌فرهنگی بر اساس دشمنی با اسلام و هویت انسانی می‌پردازد.[۳۹]
- جنگ نرم اثر حسین عبدی که چاپ اول آن در سال ۱۳۸۸ش از طرف دفتر نشر معارف منتشر شده است.[۴۰] نویسنده در آن به مباحثی مانند تعریف، تاریخچه و تاکتیک‌های جنگ روانی می‌پردازد.[۴۱]
پانویس
- ↑ عبدی، جنگ نرم، ۱۳۸۸ش، ص۲۹.
- ↑ مصباح یزدی، تهاجم فرهنگی، ۱۳۸۱ش، ص۶۶.
- ↑ مصباح یزدی، تهاجم فرهنگی، ۱۳۸۱ش، ص۶۶؛ علویان و ضابط پور‌کاری، «جنگ نرم علیه جمهوری اسلامی ایران؛ توهم یا واقعیت؟»، ص۱۰۲.
- ↑ «اولین هشدارها از سوی رهبر انقلاب پیرامون شبیخون فرهنگی»، سایت کیهان.
- ↑ ولی‌زاده، «تهاجم فرهنگی و راههای مقابله با آن»، ص۸.
- ↑ پناهی، «بررسی اهداف و شیوه‌های نفوذ تهاجم فرهنگی در سبک زندگی ایرانی اسلامی»، ص۱۳۰-۱۳۱.
- ↑ مصباح یزدی، تهاجم فرهنگی، ۱۳۸۱ش، ص۷۲-۷۳.
- ↑ خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۸ش، ج۷، ص۴۳۰ـ۴۳۱.
- ↑ خامنه‌ای، سخنرانی «بیانات در دیدار جمعی از کارگزاران فرهنگی».
- ↑ خسروپناه، جریان‌شناسی ضدفرهنگها، ۱۳۹۰ش، ص۲۹.
- ↑ مصباح یزدی، تهاجم فرهنگی، ۱۳۸۱ش، ص۷۱.
- ↑ خامنه‌ای، سخنرانی «بیانات در دیدار جمعی از کارگزاران فرهنگی».
- ↑ اسلامی، «تهاجم یا تبادل فرهنگی»، ص۳۰.
- ↑ «اهداف دشمنان نظام اسلامی»، سایت راسخون.
- ↑ پناهی، «بررسی اهداف و شیوه‌های نفوذ تهاجم فرهنگی در سبک زندگی ایرانی اسلامی»، ص۱۳۰-۱۳۱.
- ↑ پژوهشکده تحقیقات اسلامی سپاه، تهاجم فرهنگی، معاونت انتشارات مرکز فرهنگی سپاه، ص۱۱۱، ۱۱۷ و ۱۲۰.
- ↑ پژوهشکده تحقیقات اسلامی سپاه، تهاجم فرهنگی، معاونت انتشارات مرکز فرهنگی سپاه، ص۱۲۱ و ۱۲۳.
- ↑ مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، نقش روشنفکران در تاریخ معاصر ایران، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۲۲-۲۴.
- ↑ پژوهشکده تحقیقات اسلامی سپاه، تهاجم فرهنگی، معاونت انتشارات مرکز فرهنگی سپاه، ص۱۰۹.
- ↑ فصیحی، شرایط دفاع مشروع از دیدگاه امام و حقوق بین الملل، ۱۳۹۲ش، ص۳۰۷.
- ↑ ایرانیها، «ماهواره ها، تهاجم اقتصادی، تهاجم فرهنگی»، ص۲۴.
- ↑ «ناتوی فرهنگی و راهکارهای مقابله با آن از منظر قرآن کریم»، سایت دانشجو.
- ↑ شهبازی، «داستان تلخ تهاجم فرهنگی در ایران»، ص۲۷۰.
- ↑ شهبازی، «داستان تلخ تهاجم فرهنگی در ایران»، ص۲۷۰، ۲۷۱ و ۲۷۲.
- ↑ پژوهشکده تحقیقات اسلامی سپاه، تهاجم فرهنگی، معاونت انتشارات مرکز فرهنگی سپاه، ص۱۰۹.
- ↑ پژوهشکده تحقیقات اسلامی سپاه، تهاجم فرهنگی، معاونت انتشارات مرکز فرهنگی سپاه، ص۱۱۰.
- ↑ «جنگ نرم؛ تبيين مفهومی، پيشينه تاريخی و تاكتيک‌ها»، سایت خبرگزاری فارس.
- ↑ پناهی، «تهاجم فرهنگی ،ابزارها، شيوه‌ها و عرصه‌های آن در ایران»، ص۱۳-۱۴.
- ↑ «تحکیم خانواده، مهم‌ترین سد آسیب‌های اجتماعی در گام دوم انقلاب است»، سایت جوان آنلاین.
- ↑ ولی‌زاده، «تهاجم فرهنگی و راههای مقابله با آن»، ص۸.
- ↑ «راهکارهای مقابله با جنگ نرم»، سایت خبرگزاری فارس.
- ↑ سیری در اندیشه‌های دفاعی امام خمینی، ۱۳۷۸ش، ج۱، ص۳۴.
- ↑ «راهبردها و راهکارهای مقابله با سلطه رسانه ای غرب از منظر آیت الله مکارم»، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله مکارم شیرازی.
- ↑ پژوهشکده تحقیقات اسلامی سپاه، تهاجم فرهنگی، معاونت انتشارات مرکز فرهنگی سپاه، ص۱۴۵.
- ↑ «راهکارهای مقابله با جنگ نرم»، سایت خبرگزاری فارس.
- ↑ «راهبردها و راهکارهای مقابله با سلطه رسانه ای غرب از منظر آیت الله مکارم»، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله مکارم شیرازی.
- ↑ «تهاجم فرهنگى»، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله مصباح یزدی.
- ↑ «عبدالحسین خسروپناه»، سایت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- ↑ خسروپناه، جریان‌شناسی ضدفرهنگها، ۱۳۹۰ش، ص۴۹.
- ↑ عبدی، جنگ نرم، ۱۳۹۰ش، ص۴.
- ↑ عبدی، جنگ نرم، ۱۳۹۰ش، ص۵ـ۶.
منابع
- اسلامی، حسین، «تهاجم یا تبادل فرهنگی»، در مجله مطالعات فرهنگ - ارتباطات (نامه پژوهش فرهنگی سابق)، شماره ۸، زمستان ۱۳۸۸ش.
- ایرانیها، حمید، «ماهواره‌ها، تهاجم اقتصادی، تهاجم فرهنگی»، در مجله گزارش، شماره ۳۹، اردیبهشت ۱۳۷۳ش.
- «اولین هشدارها از سوی رهبر انقلاب پیرامون شبیخون فرهنگی»، سایت کیهان، تاریخ انتشار: ۵ بهمن ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۱۲ آذر ۱۴۰۲ش.
- «اهداف دشمنان نظام اسلامی»، سایت راسخون، تاریخ انتشار: ۲۴ دی ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۱۵ آذر ۱۴۰۲ش.
- پژوهشکده تحقیقات اسلامی سپاه، تهاجم فرهنگی، معاونت انتشارات مرکز فرهنگی سپاه، بی‌جا، چاپ دوم، بی‌تا.
- پناهی، مهین، «بررسی اهداف و شیوه‌های نفوذ تهاجم فرهنگی در سبک زندگی ایرانی اسلامی»، در مجله مطالعات مدیریت، حسابداری و حقوق، دوره ۶، ۳۰ خرداد ۱۳۴۰۱ش.
- «تحکیم خانواده، مهم‌ترین سد آسیب‌های اجتماعی در گام دوم انقلاب است»، سایت جوان آنلاین، تاریخ انتشار: ۱۶ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۱۲ آذر ۱۴۰۲ش.
- «تهاجم فرهنگى»، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله مصباح یزدی، تاریخ بازدید: ۱۸ آذر ۱۴۰۲ش.
- «جنگ نرم؛ تبيين مفهومی، پيشينه تاريخی و تاكتيک‌ها»، سایت خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار: ۵ اردیبهشت ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۱۳ آذر ۱۴۰۲ش.
- خامنه‌ای، سید علی، سخنرانی «بیانات در دیدار جمعی از کارگزاران فرهنگی»، ۲۱ مرداد ۱۳۷۱ش.
- خسروپناه، عبدالحسین، جریان‌شناسی ضدفرهنگها، قم، ناشر: تعلیم و تربیت اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۹۰ش.
- خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۸ش.
- دبیرخانه تبیین اندیشه‌های دفاعی حضرت امام خمینی، سیری در اندیشه‌های دفاعی امام خمینی، ج۲، بی‌جا، انتشارات دفاع، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
- «راهبردها و راهکارهای مقابله با سلطه رسانه‌ای غرب از منظر آیت الله مکارم»، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله مکارم شیرازی، تاریخ بازدید: ۱۴ آذر ۱۴۰۲ش.
- «راهکارهای مقابله با جنگ نرم»، سایت خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار: ۲۷ تیر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۱۳ آذر ۱۴۰۲ش.
- شهبازی، عبدالله، «داستان تلخ تهاجم فرهنگی در ایران»، در مجله سوره اندیشه، شماره ۷۴ ـ ۷۵، اسفند ۱۳۹۲ و فروردین ۱۳۹۳ش.
- «عبدالحسین خسروپناه»، سایت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تاریخ انتشار: ۱ شهریور ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۱۸ آذر ۱۴۰۲ش.
- عبدی، حسین، جنگ نرم، قم، دفتر نشر معارف، چاپ سوم، ۱۳۹۰ش.
- علویان، مرتضی و غلامرضا ضابط پور‌کاری، «جنگ نرم علیه جمهوری اسلامی ایران؛ توهم یا واقعیت؟»، در مجله مطالعات قدرت نرم، شماره ۱۳، پاییز و زمستان ۱۳۹۴ش.
- فصیحی، عبدالخالق، شرایط دفاع مشروع از دیدگاه امام و حقوق بین الملل، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۲ش.
- مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، نقش روشنفکران در تاریخ معاصر ایران، ج۱، تهران، مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
- مصباح یزدی، محمدتقی، تهاجم فرهنگی، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى، چاپ هشتم، ۱۳۸۱ش.
- «ناتوی فرهنگی و راهکارهای مقابله با آن از منظر قرآن کریم»، سایت دانشجو، تاریخ انتشار: ۱۳ دی ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۱۱ آذر ۱۴۰۲ش.
- ولی‌زاده، اسماعیل، «تهاجم فرهنگی و راههای مقابله با آن»، در مجله معارف، شماره ۶۹، مهر ۱۳۸۸ش.