آیه اکمال: تفاوت میان نسخه‌ها

'''آیه اِکمال''' بخشی از آیه سوم [[سوره مائده]]، که خداوند در آن از مأیوس شدن [[کفر|کافران]]، کامل شدن دین، تکمیل نعمت الهی و پذیرش [[اسلام|دین اسلام]] به‌عنوان آئین نهایی انسان‌ها سخن گفته است. [[شیعه|شیعیان]] بر اساس [[حدیث|روایات]] رسیده از [[اهل‌بیت(ع)|اهل‌بیت پیامبر(ص)]] معتقدند، این آیه درباره [[واقعه غدیر]] نازل شد و منظور از کامل‌شدن دین و نعمت، اعلام [[ولایت امام علی(ع)|ولایت]] و جانشینی حضرت علی(ع) برای [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] است. در مقابل، [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] نزول آیه را در [[روز عرفه]] دانسته و معتقدند منظور از کامل‌شدن دین، بیان همه احکام اسلام است.

مفسران اهل‌سنت به این دلیل که در آغاز و پایان آیه، تعدادی از [[احکام شرعی]] آمده، می‌گویند مراد از کامل‌شدن دین، کامل شدن همه احکام شرعی اسلام است؛ ولی، شیعیان باتوجه به آنکه آیه، از ناامیدی کافران سخن گفته، معتقدند احکام شرعی به تنهایی نمی‌تواند موجب مأیوس‌شدن کافران از اسلام شود؛ زیرا ناامیدی کامل کافران زمانی رخ می‌دهد که خداوند برای سرپرستی و تدبیر امور دین کسی را نصب کند که [[خلافت|جانشین پیامبر]] بوده و دین را تداوم بخشد.

آیه اِکمال بخشی از آیه سوم [[سوره مائده]] است.<ref>علامه حلی، نهج الحقّ و کشف الصدق، ۱۹۸۲م، ص۱۹۲.</ref> این آیه از دلایل [[شیعه]] برای اثبات [[امامت امام علی(ع)]] است.<ref>طیب، أطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج‏۴، ص۴۲۲</ref> در این آیه از روزی سخن به میان آمده که چهار امر مهم در آن رخ داده است، که آنها عبارتند از: مأیوس شدن [[کفر|کافران]]، کامل شدن دین، تکمیل نعمت الهی و پذیرش دین اسلام به عنوان آئین نهایی انسان‌ها.<ref>نگاه کنید: تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج‏۴، ص۲۶۳</ref> شیعیان بر اساس احادیث اهل‌بیت(ع) معتقدند، با اعلام جانشینی حضرت علی(ع) برای [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در این روز، این امور محقق گردید.<ref>نگاه کنید به طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۲۴۶؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۲۶۴و۲۶۵.</ref>

| عرض = 100

| شکل بندی عنوان = line-height:200%; font-size:125%; font-weight: normal;

| شکل بندی ستون راست = text-align:center; line-height:170%

| شکل بندی آدرس = font-size:۷۰٪;

| تورفتگی = ۰

| تراز =  

| عنوان = {{عربی|اندازه=۹۰%|...الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذینَ کَفَرُوا مِنْ دینِکُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ اَلْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دیناً...}}|امروز، کافران از [زوال] آیین شما، ناامید شدند؛ پس، از آن‌ها نترسید و از [مخالفت با] من بترسید! امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم، و اسلام را برایتان [به عنوان] آیین برگزیدم.

}}

[[پرونده:آیه اکمال از آیات غدیر.png|بندانگشتی|آیه اکمال از آیات مربوط به [[واقعه غدیر|واقعه غدیر خم]]]]

منابع [[شیعه]]، [[اسباب نزول|شأن نزول]] آیه اکمال را [[واقعه غدیر]] و ولایت امام علی(ع) بر مسلمانان می‌دانند.<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۴۷.</ref> شیعیان معتقدند، پیامبر اسلام(ص) پس از انجام [[حجة الوداع|آخرین حج خود]]، در مسیر بازگشت، در منطقه‌ای به نام [[غدیر خم]]، مسلمانان را جمع کرد و در خطبه‌ای، [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] را ولیِّ مسلمانان و جانشین خود معرفی نمود. پس از خطبه، مسلمانان با امام علی(ع) [[بیعت]] کردند.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۶و۱۷۷.</ref> سپس آیه اکمال نازل شد و از کامل‌شدن دین اسلام خبر داد. علامه امینی در [[الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب (کتاب)|کتاب الغدیر]] و [[میر حامدحسین هندی|میرحامد حسین]] در [[عبقات الانوار فی امامة الائمة الاطهار (کتاب)|کتاب عبقات الانوار]]، شواهد بسیاری از منابع اهل‌سنت در تأیید و اثبات نزول این آیه در خصوص امام علی(ع) و [[واقعه غدیر]] آورده‌اند.<ref>نگاه کنید به امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۴۸تا۴۵۶؛ حسینی میلانی، نفحات الازهار فی خلاصة عبقات الانوار، ۱۴۲۳ق، ج۸، ص۲۶۱.</ref>

 

 

طبق برخی منابع اهل‌سنت، ازجمله دو کتاب تفسیری و تاریخی ابن‌کثیر دمشقی، نزول [[آیه]] در [[روز عرفه]] بوده است.<ref>نگاه کنید به ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۱۴۲۰ق، ج۳، ص۲۶؛ابن کثیر، البدایة والنهایة، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۱۵۵.</ref> [[سید جعفر مرتضی عاملی]] تاریخ‌پژوه شیعه معتقد است که آیه اکمال دو بار نازل شده است: بار نخست در روز عرفه که پیامبر(ص) به علتی از اعلام آن نگران بود. به همین علت [[آیه تبلیغ]] نازل شد و [[خدا]] در آن به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] ضمانت داد که مشکلی پیش نخواهد آمد. سپس در روز غدیر دوباره آیه اکمال نازل شد.<ref>عاملی، الصحیح من سیره النبی الاعظم، ۱۳۸۵ش، ج۳۱،ص۳۱۰.</ref>

مفسران شیعه و سنی درباره عبارت «أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ» (دینتان را برایتان کامل کردم) دیدگاه‌های متفاوتی دارند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۲۴۵و۲۴۶؛ آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۳۳و۲۳۴.</ref> مفسران اهل‌سنت به این دلیل که در آغاز و پایان آیه، [[احکام شرعی]] بیان شده است، می‌گویند مراد از کامل‌شدن دین، کامل شدن همه احکام شرعی اسلام با نزول این آیه است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۲۳۳و۲۳۴؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۲۶۳و۲۶۴.</ref><br>شیعیان باتوجه به آنکه در آیه، از ناامیدی [[کفر|کافران]] سخن گفته است، این دیدگاه را نپذیرفته و معتقدند احکام شرعی به تنهایی نمی‌تواند موجب حفظ دین و مأیوس‌شدن کافران از اسلام شود؛ زیرا ناامیدی کامل کافران زمانی رخ می‌دهد که خداوند برای سرپرستی، نگهبانی و تدبیر امور دین و ارشاد امت کسی را نصب کند که بتواند جانشین پیامبر بوده و دین را تداوم بخشد. در نتیجه آیه اکمال دین مرتبط به غدیرخم (۱۸ ذی‌حجه سال ۱۱ق) و اعلام ولایت امام علی(ع) است.<ref>نگاه کنید به طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۱۷۶.</ref> همچنین با اعلام احکام شرعی که در این آیه آمده، احکام اسلام کامل نگردید؛ زیرا پس از آن نیز آیاتی دیگر نازل شد که بیان‌گر احکامی از اسلام بود.<ref>نگاه کنید به طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۱۷۴.</ref> شیعیان با استناد به روایات اهل بیت، منظور از کامل‌شدن دین و نعمت را اعلام ولایت و جانشینی حضرت علی(ع) پس از پیامبر(ص) می‌دانند.<ref>نگاه کنید به طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۲۴۶؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۲۶۴و۲۶۵.</ref>