پرسش:هدف از فرستادن امام علی(ع) به یمن توسط پیامبر(ص) چه بود؟
امام علی(ع) در سال دهم هجری توسط پیامبر اسلام به یمن فرستاده شد. از علی(ع) نقل شده که پیامبر او را برای دعوت مردم به اسلام، تعلیم احکام و تبیین حلال و حرام به یمن فرستاد و به او توصیه کرد که آغاز کننده جنگ نباشد و تا حد ممکن از جنگ پرهیز کند. در این سفر، برخی قبائل بزرگ و مهم یمنی از جمله قبیله هَمْدان به‌دست امام علی(ع) با دین اسلام آشنا شده و مسلمان شدند. قبایل دیگر یمنی نیز از هَمْدان، تبعیت کرده و مسلمان شدند.
قضاوت میان برخی قبایل یمنی و همچنین دریافت زکات را از دیگر فعالیت‌های امام علی(ع) در یمن ذکر کرده‌اند. محققان گرایش همگانی برخی شاخه‌های قبایل یمنی مانند قبیله مَذحِج و هَمْدان به علی(ع) و هواداری از اهل‌بیت(ع) را از آثار این سفر دانسته‌اند.
اعزام به یمن
امام علی(ع) در ماه رمضان سال دهم هجری توسط پیامبر اسلام به یمن فرستاده شد.[۱] منابع، موارد مختلفی را به عنوان هدف اعزام امام به یمن ذکر کرده‌اند:
دعوت به اسلام
پیامبر در ابتدا خالد بن ولید را به سوی مردم یمن فرستاد تا آن‌ها را به اسلام دعوت کند. خالد پس از گذشت شش ماه، موفق نشد و پیامبر، علی(ع) را فرستاد.[۲] از امام علی(ع) نقل شده که پیامبر او را برای دعوت مردم به اسلام، تعلیم احکام و تبیین حلال و حرام به یمن فرستاد.[۳] پیامبر به امام علی(ع) سفارش کرد که با کسی به نبرد نپردازد مگر این‌که پیشتر او را دعوت به اسلام کرده باشد و هدایت یک فرد به دست او بهتر از هر چیزی است که خورشید بر آن طلوع و غروب کرده است.[۴] پیامبر همچنین به امام علی(ع) توصیه کرد، آغاز کننده جنگ نباشد و تا حد ممکن از جنگ پرهیز کند.[۵] البته برخی منابع درگیری‌های مختصری با برخی قبائل را نقل کرده‌اند.[۶]
برخی قبائل یمن به‌دست امام علی(ع) با دین اسلام آشنا شده و بدون جنگ و خونریزی، دین اسلام را پذیرفتند.[۷] قبیله هَمْدان که آن‌را از قبایل بزرگ و مهم یمنی دانسته‌اند[۸] با دعوت امام علی(ع) و خواندن نامه پیامبر، مسلمان شدند. علی(ع) مسلمان شدن قبیله هَمْدان را در نامه‌ای برای پیامبر نوشت. پیامبر پس از خواندن نامه، سجده شکر کرد و گفت: «درود بر قبیله همدان، درود بر قبیله همدان».[۹] قبایل دیگر یمنی نیز از هَمْدان، تبعیت کرده و مسلمان شدند.[۱۰]
قضاوت در میان یمنی‌ها
ابن‌بطریق حلی، عالم شیعی قرن ششم، گفتاری از امام علی(ع) خطاب به پیامبر نقل می‌کند که می‌گوید مرا به نزد قومی می‌فرستی که بزرگ‌تر از من هستند و من جوانی هستم که تجربه قضاوت ندارم. پیامبر دستش را بر سینه علی(ع) قرار داد و دعا کرد: خدایا زبانش را استوار و قلبش را هدایت کن. سپس توصیه کرد، زمانی که دو نفر در نزد تو نشستند، میانشان قضاوت نکن مگر زمانی که کلام هر دو را شنیده باشی و اگر این‌کار را کنی، حکم برای تو مشخص می‌شود.[۱۱] برخی منابع قضاوت‌هایی از ایشان در یمن را نقل کرده‌اند.[۱۲]
دریافت زکات و جزیه
براساس برخی منابع برای دریافت صدقه واجب (زکات) به یمن فرستاده شد.[۱۳] همچنین پیامبر توافقی بر پرداخت جزیه با مسیحیان نجران داشت که علی (ع) را برای گرفتن آن‌ها فرستاد.[۱۴]
پیامدهای سفر
گرایش همگانی قبیله همدان به اسلام و ارادت برخی شاخه‌های قبایل یمانی چون قبیله مَذحِج و همدان به علی(ع) و خاندان رسول الله از جمله آثار حضور آن حضرت در یمن بوده است.[۱۵]
یاران و قبایل یمنی در هواداری اهل‌بیت(ع) سهم ویژه‌ای داشتند. مواضع قبیله‌ای ازد و مذحج و همدان و طایفه‌های متعلق به آن‌ها در تقویت خلافت امام علی(ع) نقش داشتند.[۱۶] همچنین حدود چهل نفر از اصحاب امام حسین(ع) در واقعه کربلا از یمنی‌ها بودند.[۱۷]
سختگیری در تقسیم غنایم
امام علی(ع)، اموالی که در اختیارش بود را میان نیروهایش تقسیم کرد و مقداری را کنار گذاشت تا به پیامبر تحویل دهد. سپس از نیروهایش جدا شده و نزد پیامبر رفت.[۱۸] سپس در مکه به نیروهایش ملحق شدند. امام علی(ع) دید که نیروهایش لباس‌هایی که کنار گذاشته بود تا پیامبر در مورد آن‌ها تصمیم بگیرد، پوشیده‌اند. امام، فردی که جانشین خود قرار داده بود را توبیخ کرد و لباس‌ها را از نیروهایش پس گرفت. اصحاب ناراحت شده و نزد پیامبر ابراز ناراحتی کردند. علی(ع) به پیامبر گفت این‌ها را کنار گذاشته بود تا پیامبر در مورد آن‌ها تصمیم بگیرد.[۱۹]
پانویس
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۸۴.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۱۳۲.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۱، ص۳۶۰.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۱، ص۳۶۱.
- ↑ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۹۶.
- ↑ کاتب واقدی، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۱۲۸.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۱۳۲.
- ↑ رضایی، «سفر یمن در سفیر نبوت».
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۳، ص۱۳۲.
- ↑ شیخ مفید، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۶۲.
- ↑ ابن‌بطریق، عمدة عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار، ۱۴۰۷ق، ص۲۵۶.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۱، ص۳۶۲.
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۳۸۴.
- ↑ شیخ مفید، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۷۱.
- ↑ سعیدیان، «تحلیل و بررسی ابعاد سریه امام علی بن ابی‌طالب به یمن و پیامدهای آن»، ص۱۱۳.
- ↑ سعیدیان، «تحلیل و بررسی ابعاد سریه امام علی بن ابی‌طالب به یمن و پیامدهای آن»، ص۱۲۲.
- ↑ سعیدیان، «تحلیل و بررسی ابعاد سریه امام علی بن ابی‌طالب به یمن و پیامدهای آن»، ص۱۳۰.
- ↑ کاتب واقدی، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۱۲۹.
- ↑ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۹۷.
منابع
- ابن‌بطریق، یحیی بن حسن، عمدة عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۷ق.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق: سهیل زکار، ریاض زرکلی، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
- رضایی، محمد، «سفر یمن در سفیر نبوت»، پرتال جامع علوم انسانی، فرهنگ کوثر، شمازه ۴۲، ۱۳۷۹ش.
- سعیدیان، مریم، «تحلیل و بررسی ابعاد سریه امام علی بن ابی‌طالب به یمن و پیامدهای آن»، شیعه‌شناسی، شماره ۴۷، پاییز ۱۳۹۳ش.
- شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)، تحقیق: محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.
- کاتب واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- مقریزی، تقی‌الدین، امتاع الأسماع، تحقیق: محمد عبدالحمید نمیسی، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
| آیا می‌دانستید که... | جدیدترین پرسش‌ها |
| درگاه:پرسش/آیا می‌دانستید |