ویکی شیعه:نوشتار پیشنهادی هفته/۲۰۲۱/۴۰
آیه لا اِکْراهَ فِی الدّین (سوره بقره: ۲۵۶) بخشی از آیة الکرسی است که به مسلمانان توصیه میکند، غیرمسلمانان را به پذیرش دین اسلام مجبور نکنند و بر آزادی و اختیار انسان در پذیرش دین تأکید دارد. این آیه هنگامی نازل شد که عدهای از انصار قصد اجبار فرزندان خود به پذیرش دین اسلام را داشتند. به گفته علامه طباطبایی، بیقید و شرط بودن آیه، نشان میدهد همه انسانها از جمله کفرپیشگان نیز نباید با اکراه به پذیرش دین وادار شوند.
به باور عدهای از پژوهشگران محتوای آیه لا اکراه فی الدین با امر به جهاد ابتدایی در تعارض است. در این باره افرادی چون مرتضی مطهری گفتهاند که جهاد ابتدایی نیز نوعی دفاع است و در جهت برداشتن موانع دعوت به اسلام واجب شده و پس از رفع موانع مردم در انتخاب دین آزاد گذاشته میشوند؛ بنابراین تعارضی با مضمون آیه ندارد. متکلمان مسلمان به این آیه در موضوعاتی نظیر عصمت پیامبران(ع)، انکار جبر، امتحان خداوند و آزادی عقیده در اسلام استناد نمودهاند.
عدهای از مفسران این آیه را پاسخ به افرادی دانستهاند که زور و شمشیر را عامل پذیرش دین اسلام معرفی میکردند. با باور این افراد دین و ایمان امری قلبی است و با اکراه در یک جا جمع نمیشود و اگر اجباری نیز در کار باشد فقط در ظاهر رفتار انسانها تاثیرگذار خواهد بود. در مقابل، برخی نیز گفتهاند این آیه با نزول آیه قتال و آیه ۷۴ و ۷۵ سوره توبه، نسخ شده است.