منهاج السنة النبویه (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
imported>Mahdiemadi بدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:منهاج السّنة النّبويّة.png|thumb| | [[پرونده:منهاج السّنة النّبويّة.png|thumb|180px| کتاب منهاج السنة النبوية نوشته [[ابن تیمیه]]]] | ||
'''منهاج | '''منهاج السنة النبویة فی نقض کلام الشیعه و القدریه''' کتاب معروف [[ابن تیمیه]] حرانی، از فقهای حنبلی در قرن هفتم هجری و یکی از نظریهپردازان [[سلفیه|سلفیه]]؛ او این کتاب را در رد بر کتاب [[منهاج الکرامة فی معرفة الامامة (کتاب)|منهاج الکرامة فی معرفة الامامه]]، یکی از کتابهای کلامی [[شیعه]]، نوشته [[علامه حلی]] (۶۴۸ق -۷۲۶ق)، [[فقیه]] و متکلم نامدار شیعه، تألیف کرده است. این کتاب بر اساس مبانی ظاهرگرایی سلفیه تدوین شده است. نگاه‌های نقادانه ابن تیمیه به مبانی کلامی شیعه در این کتاب گاه با ادعاهای بی‌اساس و توهین همراه است تا آنجا که در چارچوب این شیوه تلاش کرده منزلت امام علی(ع) را مورد تردید قرار دهد و جایگاه وی در میان مسلمانان را تضعیف نماید. روش ابن تیمیه در کتاب منهاج السنه موجب شده تا عده‌ای از علمای اهل سنت از بی‌انصافی و شدت توهین او به طرف مقابلش انتقاد کنند.<ref>ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، ج۸، ص۵۵۱.</ref> | ||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
{{اصلی| ابن تیمیه}} | {{اصلی| ابن تیمیه}} | ||
احمد | احمد بنعبدالحلیم بن عبدالسلامبن تِیمیه حَرّانی حَنبَلی معروف به ابن تیمیه (۶۶۱ق -۷۲۸ق) از علمای اهل سنت در قرن هفتم و هشتم قمری است<ref>دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج ۳، ص۱۷۴.</ref> که مبانی فکری [[سلفیه|سلفیه]] را تئوریزه کرد.<ref>مهدی فرمانیان، مبانی فکری سلفیه، ص۳ و ۴.</ref> بسیاری از دیدگاههای جریانهای سلفی از جمله [[وهابیت]] در اندیشه‌های ابنتیمیه ریشه دارد. نظرات عالمان دینی و نویسندگان، درباره ابن تیمیه بسیار متفاوت است؛ برخی او را ستوده و برخی بر [[کفر]]، ضلالت و بدعت او تصریح کردهاند. یکی از عوامل مخالفت شمار زیادی از علمای [[اهل سنت]] با ابن تیمیه، دیدگاهها و فتاوای خاص او است که در موارد متعددی خارج از چارچوب مبانی اعتقادی و فقهی [[مذاهب اسلامی|مذاهب اسلامی]] است. تألیفات ابن تیمیه را در حدود ۳۳۰ کتاب برشمرده‌اند که از مهمترین آنها میتوان به [[منهاج السنة النبویه (کتاب)|منهاج السنة النبویه]]، درء تعارض العقل والنقل، الرسالة التدمریه، فتوی ابن تیمیه عن کتاب فصوص الحکم، قاعدة جلیلة فی التوسل والوسیله و کتاب الرد علی المنطقیین اشاره کرد. بیشتر کتابهای ابن تیمیه در قالب موسوعه‌ای با عنوان [[مجموع فتاوای ابن تیمیه|مجموع فتاوای ابن تیمیه]] جمع آوری شده است. | ||
==انگیزه نگارش کتاب== | ==انگیزه نگارش کتاب== | ||
طبق برخی | طبق برخی گزارشها کتاب منهاج السنه النبویه واکنشی به کتاب [[منهاج الکرامة فی معرفة الامامة (کتاب)|منهاج الکرامه]] [[علامه حلی]] و به عنوان ردیهای بر این کتاب بوده است.<ref>ابنحجر عسقلاتی، لسان المیزان، ج۳، ص۲۱۵.</ref> در برخی گزارشها آمده است قدرت علامه حلی در بحث و مناظره با علمای اهل سنت در حضور [[اولجایتو|اولْجایتو]] سلطان غیاث الدین محمد خدابنده، پادشاه وقت بلاد اسلامی، نقش مهمی در گرایش اولجایتو و گسترش [[تشیع]] در ایران داشته است.<ref>رسول جعفریان، سلطان محمد خدابنده، علامه حلی و رواج تشیع در ایران، نامه مفید، شماره۷، ۱۷۲ و ۱۷۳.</ref><ref>ابن الوردی، تاریخ ابن الوردی، ج ۲، ص ۲۷۰.</ref> نوشتن کتاب منهاج الکرامه برای سلطان اولجایتو از سوی علامه حلی، گویای تأثیرپذیری سلطان از تشیع است.<ref>رسول جعفریان، سلطان محمد خدابنده، علامه حلی و رواج تشیع در ایران، نامه مفید، شماره۷، ص۱۷۵.</ref><ref>[http://hajj.ir/14/53576 رحلت عالمی که پادشاه مغول را شیعه کرد، خبرگزاری حج].</ref> این وضعیت موجب شد تا [[ابنتیمیه]] با نوشتن منهاج السنه، با نگاه تند و خارج از انصاف، مبانی شیعه را مورد نقد قرار دهد. | ||
==اهمیت و جایگاه کتاب== | ==اهمیت و جایگاه کتاب== | ||
از آنجا که کتاب منهاج السنه به عنوان یکی از | از آنجا که کتاب منهاج السنه به عنوان یکی از مهمترین آثار [[ابن تیمیه]] به شمار میرود، در میان [[جریانهای سلفی|جریانهای سلفی]] به ویژه [[وهابیت]] مورد استفاده قرار گرفته است. در دوران معاصر شخصیتهای وهابی نظیر [[بنباز|بنباز]] بر این کتاب شرح زدهاند.<ref>[https://archive.org/details/IbnBazMnhaagAlsonah1-5 بنباز، شرح منهاج السنه] </ref><ref>رجوع کنید به: احمد بن عبدالرحمن الصویان، اصول وقواعد منهجیة؛ قراءات فی منهاج السنة النبویه.</ref><ref>[http://www.ahlalhdeeth.com/vb/showthread.php?t=225454 انس سلیمان المصری النابلسی، منهج شیخ الاسلام فی الرد علی الرافضة فی کتابه منهاج السنة النبویه.]</ref> | ||
==گزارشی از محتوای کتاب== | ==گزارشی از محتوای کتاب== | ||
[[ابن تیمیه]] در کتاب منهاج السنه مطالب خود را در ۲۱۴ فصل بیان کرده است. از آنجا که منهاج السنه ردیهای است بر کتاب [[منهاج الکرامه]] [[علامه حلی]] است، نویسنده بیشتر مطالب کتاب را به نقد و رد دیدگاههای علامه حلی درباره مبانی [[شیعه]] قرار داده است. به عبارتی کتاب منهاج السنه آیینه تمام نمای | [[ابن تیمیه]] در کتاب منهاج السنه مطالب خود را در ۲۱۴ فصل بیان کرده است. از آنجا که منهاج السنه ردیهای است بر کتاب [[منهاج الکرامه]] [[علامه حلی]] است، نویسنده بیشتر مطالب کتاب را به نقد و رد دیدگاههای علامه حلی درباره مبانی [[شیعه]] قرار داده است. به عبارتی کتاب منهاج السنه آیینه تمام نمای ردیهها علیه شیعه است.<ref>محسن الویری/ سید علی حسین پور، ردیه‌های تاریخی علیه شیعه؛ نقد و بررسی «منهاج السنه النبویه»، شیعه شناسی، ش۴۰.</ref> ابن تیمیه در سراسر کتابش از کلمه [[رافضی]] برای شیعیان استفاده کرده است. عمده توجه وی به موضوع [[امامت]] و [[اهل بیت(ع)]] متمرکز است. ابن تیمیه در سراسر کتاب به شدت با دیدگاه شیعه در موضوع امامت برخورد کرده است و در این میان اهانت‌هایی را به شیعیان کرده است. نقد خارج از انصاف ابن تیمیه به موضوع امامت تا حدی است که وی با نگاه تردیدآمیز به جایگاه [[امام علی(ع)]] به عنوان [[خلیفه چهارم]] مسلمانان می‌نگرد.<ref>ابن تیمیه، منهاج السنه، ج۱، ص۵۳۷-۵۳۹.</ref> نویسنده کتاب، آن دسته از فضایل امام علی(ع) که همه مسلمانان در مورد آن اتفاق نظر دارند را رد کرده است و تلاش کرده جایگاه ایشان را در میان [[صحابه|صحابه پیامبر(ص)]] کم رنگ جلوه دهد.<ref>به عنوان نمونه رجوع کنید به: منهاج السنه، ج۵، ص۱۹؛همان، ج۷، ص۱۵۵ و ۲۷۳؛ همان، ج۸، ۲۸۵ و ۳۸۹.</ref> ابن تیمیه درباره جایگاه اهل بیت(ع) نیز از چارچوب انصاف خارج گشته و احادیث در فضیلت آنان را از اساس نپذیرفته است.<ref>برای نمونه رجوع کنید به: منهاج السنه، ج۷، ص۱۷۷- ۱۷۹، ۳۱۸ و ۳۹۴.</ref> | ||
درمقابل ابنتیمیه نگاه مثبتی به حکومت [[بنی امیه]] و شخص [[معاویه]] داشته است و برای دفاع از او به امام علی(ع) توهین کرده است.<ref>منهاج السنه، ج۴، ص۵۱۳.</ref> او همچنین در دفاع از [[یزید]] و تطهیر شخصیت او | درمقابل ابنتیمیه نگاه مثبتی به حکومت [[بنی امیه]] و شخص [[معاویه]] داشته است و برای دفاع از او به امام علی(ع) توهین کرده است.<ref>منهاج السنه، ج۴، ص۵۱۳.</ref> او همچنین در دفاع از [[یزید]] و تطهیر شخصیت او کوتاهی نکرده است.<ref>منهاج السنه، ج۴، ص۴۷۲، ۵۱۳ و ۵۷۷.</ref> | ||
نویسنده کتاب منهاج السنه هرگونه توسل، زیارت قبر و | نویسنده کتاب منهاج السنه هرگونه توسل، زیارت قبر و طلب حاجت از پیامبر(ص) را [[شرک]] دانسته است<ref>منهاج السنة النبویة، ج ۱، ص ۴۷۸، ۴۷۹؛ همان، ج۲، ص۴۳۷.</ref> دیدگاه ابن تیمیه درباره صفات خداوند به [[تشبیه صفات|تشبیه]] و [[تجسیم|تجسیم]] منتهی شده و [[تأویل]] در [[آیه|آیات]] [[قرآن]] را نپذیرفته است.<ref>منهاج السنه، ج۳، ص ۳۴۸.</ref> | ||
[[پرونده:مختصر منهاج.JPG|thumb|150px|کتاب مختصر منهاج السنة به کوشش عبدالله | [[پرونده:مختصر منهاج.JPG|thumb|150px|کتاب مختصر منهاج السنة به کوشش عبدالله غنیمان]] | ||
==شرح کتاب== | ==شرح کتاب== | ||
شمس الدین ذهبی (زاده ۶۷۳ق - درگذشته ۷۲۸ق) معاصر [[ابن تیمیه]] و یکی از شاگردان وی، منهاج السنه را خلاصه کرده است که المختصر | شمس الدین ذهبی (زاده ۶۷۳ق - درگذشته ۷۲۸ق) معاصر [[ابن تیمیه]] و یکی از شاگردان وی، منهاج السنه را خلاصه کرده است که المختصر المنتقی من منهاج الاعتدال فی نقض کلام أهل الرفض والاعتزال نام دارد که گاهی اوقات به آن المنتقی من منهاج الاعتدال نیز گفته می‌شود. | ||
همچنین در ۱۴۲۶ق عبدالله | همچنین در ۱۴۲۶ق عبدالله غنیمان، استاد دانشگاه [[مدینه منوره]] خلاصهای از کتاب منهاج السنه را ارائه داده است.<ref>[http://waqfeya.com/book.php?bid=5040 المکتبة الوقفیة]</ref> این کتاب توسط اسحاق دبیری در سال ۱۳۸۶شمسی به فارسی ترجمه شده است.<ref>[http://www.aqeedeh.com/ پایگاه اینترنتی کتابخانه عقیده وابسته به سلفیان]</ref>. | ||
==نقدهای کتاب== | ==نقدهای کتاب== | ||
منهاج السنه توسط برخی از علمای [[شیعه]] مورد نقد قرار گرفته است که از جمله آن | منهاج السنه توسط برخی از علمای [[شیعه]] مورد نقد قرار گرفته است که از جمله آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد: | ||
[[پرونده:نظرة فی | [[پرونده:نظرة فی کتاب منهاج السنة النبویه.jpg|thumb|150px| کتاب [[نظرة فی کتاب منهاج السنة النبویه]] تألیف [[علامه امینی]]]] | ||
[[پرونده:دراسات فی منهاج السنه لمعرفة ابن | [[پرونده:دراسات فی منهاج السنه لمعرفة ابن تیمیه۲-۱.jpg|thumb|150px|کتاب [[دراسات فی منهاج السنه لمعرفة ابن تیمیه]] نوشته [[سید علی حسینی میلانی]]]] | ||
* [[علامه امینی]] در [[الغدیر (کتاب)|کتاب الغدیر]]؛ وی سه جلد از کتاب الغدیر خود را به شبهات و | * [[علامه امینی]] در [[الغدیر (کتاب)|کتاب الغدیر]]؛ وی سه جلد از کتاب الغدیر خود را به شبهات و استدلالهای [[ابن تیمیه]] در کتاب منهاج السنه پاسخ داده است که به صورت کتابی مستقل با عنوان [[نظرة فی کتاب منهاج السنة النبویه|نظرة فی کتاب منهاج السنة النبویه]] نیز منتشر شده است.<ref>رجوع کنید به: نظرة فی کتاب منهاج السنّة النبویة، ص۷ -۱۹۷.</ref> | ||
* [[ | * [[سید محمد مهدی موسوی کاظمی قزوینی]](زاده ۱۲۸۲ق - درگذشته ۱۳۵۸ق) معروف به [[کشوان]] در کتاب خود با عنوان [[منهاج الشریعة فی الرد علی منهاج السنه]]. | ||
* [[سراج الدین هندی]] در کتابی با عنوان [[ | * [[سراج الدین هندی]] در کتابی با عنوان [[اکمال المنّة فی نقض منهاج السنه|اکمال المنّة فی نقض منهاج السنه]].<ref>[http://www.al-milani.com/library/lib-pg.php?booid=13&mid=119&pgid=1667 سید علی حسینی میلانی، دراسات فی منهاج السنه لمعرفة ابن تیمیه.]</ref> | ||
* [[ | * [[سید محمد حسن ابوالمعالی موسوی حائری قزوینی|سید محمد حسن ابوالمعالی موسوی حائری قزوینی]] (۱۲۹۶ق- ۱۳۸۰ق) در [[الامامة الکبری و الخلافة العظمی|الامامة الکبری والخلافة العظمی]].<ref>[http://lib.eshia.ir/71602/11/112/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A8%D8%B1%D9%89 آقا بزرگ تهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۱۱، ص۱۱۲.]</ref> | ||
* [[سید علی حسینی میلانی |سید علی حسینی میلانی]] در سال ۱۴۱۹ق کتابی با عنوان [[دراسات فی منهاج السنه لمعرفة ابن تیمیه]] در نقد بر کتاب منهاج السنه تألیف کرده است و مواردی را که ابن تیمیه به عنوان نقد به مبانی شیعه وارد کرده، به صورت مجزا و به تفصیل پاسخ داده است.<ref>[http://www.al-milani.com/library/lib-mas.php?booid=13 پایگاه اینترنتی سید علی میلانی]</ref> | * [[سید علی حسینی میلانی|سید علی حسینی میلانی]] در سال ۱۴۱۹ق کتابی با عنوان [[دراسات فی منهاج السنه لمعرفة ابن تیمیه]] در نقد بر کتاب منهاج السنه تألیف کرده است و مواردی را که ابن تیمیه به عنوان نقد به مبانی شیعه وارد کرده، به صورت مجزا و به تفصیل پاسخ داده است.<ref>[http://www.al-milani.com/library/lib-mas.php?booid=13 پایگاه اینترنتی سید علی میلانی]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{ | {{پانویس۲}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابنتیمیه، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنة النبویه | * ابنتیمیه، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنة النبویه فی نقض کلام الشیعة و القدریة، تحقیق: محمد رشاد سالم، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیه، چاپ اول، ۱۴۰۶ق. | ||
* عسقلانی، | * عسقلانی، ابنحجر، لسان المیزان، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۳ق. | ||
* زریاب خویی، عباس، مدخل ابنتیمیه، دائره المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۱ش. | * زریاب خویی، عباس، مدخل ابنتیمیه، دائره المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۱ش. | ||
* فرمانیان، مهدی، مبانی فکری سلفیه، رساله دکتری دانشگاه قم، ۱۳۸۸ش. | * فرمانیان، مهدی، مبانی فکری سلفیه، رساله دکتری دانشگاه قم، ۱۳۸۸ش. | ||
* جعفریان، رسول، سلطان محمد خدابنده، علامه حلی و رواج تشیع در ایران، فصلنامه نامه مفید، قم دانشگاه مفید، شماره۷، ۱۳۷۵ش. | * جعفریان، رسول، سلطان محمد خدابنده، علامه حلی و رواج تشیع در ایران، فصلنامه نامه مفید، قم دانشگاه مفید، شماره۷، ۱۳۷۵ش. | ||
* محسن الویری/ سید علی حسین پور، ردیه‌های تاریخی علیه شیعه؛ نقد و بررسی «منهاج السنه النبویه»، مجله شیعه شناسی، قم، مؤسسه شیعه شناسی، | * محسن الویری/ سید علی حسین پور، ردیه‌های تاریخی علیه شیعه؛ نقد و بررسی «منهاج السنه النبویه»، مجله شیعه شناسی، قم، مؤسسه شیعه شناسی، سال۱۰،ش ۴۰، ۱۳۹۱ش. | ||
* [http://hajj.ir/14/53576 خبرگزاری حج] | * [http://hajj.ir/14/53576 خبرگزاری حج] | ||
* [http://www.al-milani.com/library/lib-pg.php?booid=13&mid=119&pgid=1667 سید علی حسینی میلانی، دراسات فی منهاج السنه لمعرفة ابن تیمیه] | * [http://www.al-milani.com/library/lib-pg.php?booid=13&mid=119&pgid=1667 سید علی حسینی میلانی، دراسات فی منهاج السنه لمعرفة ابن تیمیه] | ||
* [http://www.al-milani.com/library/lib-mas.php?booid=13 پایگاه اینترنتی سید علی میلانی] | * [http://www.al-milani.com/library/lib-mas.php?booid=13 پایگاه اینترنتی سید علی میلانی] | ||
*[http://lib.eshia.ir/71602/11/112/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A8%D8%B1%D9%89 آقا بزرگ تهرانی، الذریعه | *[http://lib.eshia.ir/71602/11/112/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A8%D8%B1%D9%89 آقا بزرگ تهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، قم، اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.] | ||
* [http://www.aqeedeh.com/ پایگاه اینترنتی کتابخانه عقیده وابسته به سلفیان] | * [http://www.aqeedeh.com/ پایگاه اینترنتی کتابخانه عقیده وابسته به سلفیان] | ||
* [http://www.ahlalhdeeth.com/vb/showthread.php?t=225454 | * [http://www.ahlalhdeeth.com/vb/showthread.php?t=225454 المصری النابلسی، انس سلیمان، منهج شیخ الاسلام فی الرد علی الرافضة فی کتابه منهاج السنة النبویه] | ||
* [http://waqfeya.com/book.php?bid=5040 | * [http://waqfeya.com/book.php?bid=5040 غنیمان، عبدالله، مکتبه الوقفیه] | ||
* [https://archive.org/details/IbnBazMnhaagAlsonah1-5 بن باز، شرح منهاج السنه] | * [https://archive.org/details/IbnBazMnhaagAlsonah1-5 بن باز، شرح منهاج السنه] | ||
نسخهٔ ۸ اکتبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۰:۳۳
منهاج السنة النبویة فی نقض کلام الشیعه و القدریه کتاب معروف ابن تیمیه حرانی، از فقهای حنبلی در قرن هفتم هجری و یکی از نظریهپردازان سلفیه؛ او این کتاب را در رد بر کتاب منهاج الکرامة فی معرفة الامامه، یکی از کتابهای کلامی شیعه، نوشته علامه حلی (۶۴۸ق -۷۲۶ق)، فقیه و متکلم نامدار شیعه، تألیف کرده است. این کتاب بر اساس مبانی ظاهرگرایی سلفیه تدوین شده است. نگاه‌های نقادانه ابن تیمیه به مبانی کلامی شیعه در این کتاب گاه با ادعاهای بی‌اساس و توهین همراه است تا آنجا که در چارچوب این شیوه تلاش کرده منزلت امام علی(ع) را مورد تردید قرار دهد و جایگاه وی در میان مسلمانان را تضعیف نماید. روش ابن تیمیه در کتاب منهاج السنه موجب شده تا عده‌ای از علمای اهل سنت از بی‌انصافی و شدت توهین او به طرف مقابلش انتقاد کنند.[۱]
نویسنده
احمد بنعبدالحلیم بن عبدالسلامبن تِیمیه حَرّانی حَنبَلی معروف به ابن تیمیه (۶۶۱ق -۷۲۸ق) از علمای اهل سنت در قرن هفتم و هشتم قمری است[۲] که مبانی فکری سلفیه را تئوریزه کرد.[۳] بسیاری از دیدگاههای جریانهای سلفی از جمله وهابیت در اندیشه‌های ابنتیمیه ریشه دارد. نظرات عالمان دینی و نویسندگان، درباره ابن تیمیه بسیار متفاوت است؛ برخی او را ستوده و برخی بر کفر، ضلالت و بدعت او تصریح کردهاند. یکی از عوامل مخالفت شمار زیادی از علمای اهل سنت با ابن تیمیه، دیدگاهها و فتاوای خاص او است که در موارد متعددی خارج از چارچوب مبانی اعتقادی و فقهی مذاهب اسلامی است. تألیفات ابن تیمیه را در حدود ۳۳۰ کتاب برشمرده‌اند که از مهمترین آنها میتوان به منهاج السنة النبویه، درء تعارض العقل والنقل، الرسالة التدمریه، فتوی ابن تیمیه عن کتاب فصوص الحکم، قاعدة جلیلة فی التوسل والوسیله و کتاب الرد علی المنطقیین اشاره کرد. بیشتر کتابهای ابن تیمیه در قالب موسوعه‌ای با عنوان مجموع فتاوای ابن تیمیه جمع آوری شده است.
انگیزه نگارش کتاب
طبق برخی گزارشها کتاب منهاج السنه النبویه واکنشی به کتاب منهاج الکرامه علامه حلی و به عنوان ردیهای بر این کتاب بوده است.[۴] در برخی گزارشها آمده است قدرت علامه حلی در بحث و مناظره با علمای اهل سنت در حضور اولْجایتو سلطان غیاث الدین محمد خدابنده، پادشاه وقت بلاد اسلامی، نقش مهمی در گرایش اولجایتو و گسترش تشیع در ایران داشته است.[۵][۶] نوشتن کتاب منهاج الکرامه برای سلطان اولجایتو از سوی علامه حلی، گویای تأثیرپذیری سلطان از تشیع است.[۷][۸] این وضعیت موجب شد تا ابنتیمیه با نوشتن منهاج السنه، با نگاه تند و خارج از انصاف، مبانی شیعه را مورد نقد قرار دهد.
اهمیت و جایگاه کتاب
از آنجا که کتاب منهاج السنه به عنوان یکی از مهمترین آثار ابن تیمیه به شمار میرود، در میان جریانهای سلفی به ویژه وهابیت مورد استفاده قرار گرفته است. در دوران معاصر شخصیتهای وهابی نظیر بنباز بر این کتاب شرح زدهاند.[۹][۱۰][۱۱]
گزارشی از محتوای کتاب
ابن تیمیه در کتاب منهاج السنه مطالب خود را در ۲۱۴ فصل بیان کرده است. از آنجا که منهاج السنه ردیهای است بر کتاب منهاج الکرامه علامه حلی است، نویسنده بیشتر مطالب کتاب را به نقد و رد دیدگاههای علامه حلی درباره مبانی شیعه قرار داده است. به عبارتی کتاب منهاج السنه آیینه تمام نمای ردیهها علیه شیعه است.[۱۲] ابن تیمیه در سراسر کتابش از کلمه رافضی برای شیعیان استفاده کرده است. عمده توجه وی به موضوع امامت و اهل بیت(ع) متمرکز است. ابن تیمیه در سراسر کتاب به شدت با دیدگاه شیعه در موضوع امامت برخورد کرده است و در این میان اهانت‌هایی را به شیعیان کرده است. نقد خارج از انصاف ابن تیمیه به موضوع امامت تا حدی است که وی با نگاه تردیدآمیز به جایگاه امام علی(ع) به عنوان خلیفه چهارم مسلمانان می‌نگرد.[۱۳] نویسنده کتاب، آن دسته از فضایل امام علی(ع) که همه مسلمانان در مورد آن اتفاق نظر دارند را رد کرده است و تلاش کرده جایگاه ایشان را در میان صحابه پیامبر(ص) کم رنگ جلوه دهد.[۱۴] ابن تیمیه درباره جایگاه اهل بیت(ع) نیز از چارچوب انصاف خارج گشته و احادیث در فضیلت آنان را از اساس نپذیرفته است.[۱۵] درمقابل ابنتیمیه نگاه مثبتی به حکومت بنی امیه و شخص معاویه داشته است و برای دفاع از او به امام علی(ع) توهین کرده است.[۱۶] او همچنین در دفاع از یزید و تطهیر شخصیت او کوتاهی نکرده است.[۱۷] نویسنده کتاب منهاج السنه هرگونه توسل، زیارت قبر و طلب حاجت از پیامبر(ص) را شرک دانسته است[۱۸] دیدگاه ابن تیمیه درباره صفات خداوند به تشبیه و تجسیم منتهی شده و تأویل در آیات قرآن را نپذیرفته است.[۱۹]
شرح کتاب
شمس الدین ذهبی (زاده ۶۷۳ق - درگذشته ۷۲۸ق) معاصر ابن تیمیه و یکی از شاگردان وی، منهاج السنه را خلاصه کرده است که المختصر المنتقی من منهاج الاعتدال فی نقض کلام أهل الرفض والاعتزال نام دارد که گاهی اوقات به آن المنتقی من منهاج الاعتدال نیز گفته می‌شود. همچنین در ۱۴۲۶ق عبدالله غنیمان، استاد دانشگاه مدینه منوره خلاصهای از کتاب منهاج السنه را ارائه داده است.[۲۰] این کتاب توسط اسحاق دبیری در سال ۱۳۸۶شمسی به فارسی ترجمه شده است.[۲۱].
نقدهای کتاب
منهاج السنه توسط برخی از علمای شیعه مورد نقد قرار گرفته است که از جمله آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- علامه امینی در کتاب الغدیر؛ وی سه جلد از کتاب الغدیر خود را به شبهات و استدلالهای ابن تیمیه در کتاب منهاج السنه پاسخ داده است که به صورت کتابی مستقل با عنوان نظرة فی کتاب منهاج السنة النبویه نیز منتشر شده است.[۲۲]
- سید محمد مهدی موسوی کاظمی قزوینی(زاده ۱۲۸۲ق - درگذشته ۱۳۵۸ق) معروف به کشوان در کتاب خود با عنوان منهاج الشریعة فی الرد علی منهاج السنه.
- سراج الدین هندی در کتابی با عنوان اکمال المنّة فی نقض منهاج السنه.[۲۳]
- سید محمد حسن ابوالمعالی موسوی حائری قزوینی (۱۲۹۶ق- ۱۳۸۰ق) در الامامة الکبری والخلافة العظمی.[۲۴]
- سید علی حسینی میلانی در سال ۱۴۱۹ق کتابی با عنوان دراسات فی منهاج السنه لمعرفة ابن تیمیه در نقد بر کتاب منهاج السنه تألیف کرده است و مواردی را که ابن تیمیه به عنوان نقد به مبانی شیعه وارد کرده، به صورت مجزا و به تفصیل پاسخ داده است.[۲۵]
پانویس
الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود
منابع
- ابنتیمیه، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنة النبویه فی نقض کلام الشیعة و القدریة، تحقیق: محمد رشاد سالم، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیه، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.
- عسقلانی، ابنحجر، لسان المیزان، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۳ق.
- زریاب خویی، عباس، مدخل ابنتیمیه، دائره المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۷۱ش.
- فرمانیان، مهدی، مبانی فکری سلفیه، رساله دکتری دانشگاه قم، ۱۳۸۸ش.
- جعفریان، رسول، سلطان محمد خدابنده، علامه حلی و رواج تشیع در ایران، فصلنامه نامه مفید، قم دانشگاه مفید، شماره۷، ۱۳۷۵ش.
- محسن الویری/ سید علی حسین پور، ردیه‌های تاریخی علیه شیعه؛ نقد و بررسی «منهاج السنه النبویه»، مجله شیعه شناسی، قم، مؤسسه شیعه شناسی، سال۱۰،ش ۴۰، ۱۳۹۱ش.
- خبرگزاری حج
- سید علی حسینی میلانی، دراسات فی منهاج السنه لمعرفة ابن تیمیه
- پایگاه اینترنتی سید علی میلانی
- آقا بزرگ تهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، قم، اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.
- پایگاه اینترنتی کتابخانه عقیده وابسته به سلفیان
- المصری النابلسی، انس سلیمان، منهج شیخ الاسلام فی الرد علی الرافضة فی کتابه منهاج السنة النبویه
- غنیمان، عبدالله، مکتبه الوقفیه
- بن باز، شرح منهاج السنه
- ↑ ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، ج۸، ص۵۵۱.
- ↑ دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج ۳، ص۱۷۴.
- ↑ مهدی فرمانیان، مبانی فکری سلفیه، ص۳ و ۴.
- ↑ ابنحجر عسقلاتی، لسان المیزان، ج۳، ص۲۱۵.
- ↑ رسول جعفریان، سلطان محمد خدابنده، علامه حلی و رواج تشیع در ایران، نامه مفید، شماره۷، ۱۷۲ و ۱۷۳.
- ↑ ابن الوردی، تاریخ ابن الوردی، ج ۲، ص ۲۷۰.
- ↑ رسول جعفریان، سلطان محمد خدابنده، علامه حلی و رواج تشیع در ایران، نامه مفید، شماره۷، ص۱۷۵.
- ↑ رحلت عالمی که پادشاه مغول را شیعه کرد، خبرگزاری حج.
- ↑ بنباز، شرح منهاج السنه
- ↑ رجوع کنید به: احمد بن عبدالرحمن الصویان، اصول وقواعد منهجیة؛ قراءات فی منهاج السنة النبویه.
- ↑ انس سلیمان المصری النابلسی، منهج شیخ الاسلام فی الرد علی الرافضة فی کتابه منهاج السنة النبویه.
- ↑ محسن الویری/ سید علی حسین پور، ردیه‌های تاریخی علیه شیعه؛ نقد و بررسی «منهاج السنه النبویه»، شیعه شناسی، ش۴۰.
- ↑ ابن تیمیه، منهاج السنه، ج۱، ص۵۳۷-۵۳۹.
- ↑ به عنوان نمونه رجوع کنید به: منهاج السنه، ج۵، ص۱۹؛همان، ج۷، ص۱۵۵ و ۲۷۳؛ همان، ج۸، ۲۸۵ و ۳۸۹.
- ↑ برای نمونه رجوع کنید به: منهاج السنه، ج۷، ص۱۷۷- ۱۷۹، ۳۱۸ و ۳۹۴.
- ↑ منهاج السنه، ج۴، ص۵۱۳.
- ↑ منهاج السنه، ج۴، ص۴۷۲، ۵۱۳ و ۵۷۷.
- ↑ منهاج السنة النبویة، ج ۱، ص ۴۷۸، ۴۷۹؛ همان، ج۲، ص۴۳۷.
- ↑ منهاج السنه، ج۳، ص ۳۴۸.
- ↑ المکتبة الوقفیة
- ↑ پایگاه اینترنتی کتابخانه عقیده وابسته به سلفیان
- ↑ رجوع کنید به: نظرة فی کتاب منهاج السنّة النبویة، ص۷ -۱۹۷.
- ↑ سید علی حسینی میلانی، دراسات فی منهاج السنه لمعرفة ابن تیمیه.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۱۱، ص۱۱۲.
- ↑ پایگاه اینترنتی سید علی میلانی