آیه ۹ سوره ممتحنه
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| جزء | ۲۸ |
| اطلاعات محتوایی | |
| درباره | نهی از دوستی با مشرکانی که بر علیه مسلمانان فعالیتی می‌کنند |
| آیات مرتبط | آیه ۸ سوره ممتحنه |
آیه ۹ سوره مُمتَحنه خطوطِ کلیِ سیاست خارجی مورد نظر اسلام را بیان می‌دارد[۱] که نباید با مشرکانی که علیه مسلمانان فعالیت دارند و آنان را از خانه‌هایشان بیرون کرده‌اند، دوستی داشت.[۲] محمدحسین فضل‌الله عالم و مفسر شیعی معتقد است این افراد را نباید از نظر محبت قلبی و عملی دوست داشت؛ زیرا آنان از طریق شکاف‌های عاطفی، راه نفوذ را پیدا کرده و پایه‌های امنیت حرکت اسلامی را تهدید می‌کنند.[۳] برخی مفسران آیه ۹ ممتحنه را بر تبری جستن از اسرائیل و هم‌پیمانان آن قابل تطبیق دانسته‌اند.[۴]
آیه ۹ سوره ممتحنه گروهی از غیر مسلمانان را توصیف می‌کند که وظیفه مسلمانان در مقابل آنان خودداری از هرگونه ارتباط و دوستی است.[۵] این گروه غیر مسلمان در این آیه چنین توصیف شده‌اند:
- «در کار دین با شما جنگ کنند»؛ آیه در ابتدا مطرح می‌کند که این گروه با مسلمانان به سبب عقیده و عمل آنها جنگ می‌کنند.[۶] این گروه‌ها با مسلمانان به جهت ایمان به خدا و پیامبرش و قیامت جنگ دارند.[۷]
- همچنین گروه غیر مسلمان، مسلمانان را از سرزمین‌هایشان بیرون کرده و یا بر این امر همکاری داشته‌اند.[۸] تعبیر «وَ ظاهَرُوا عَلی إِخْراجِکُمْ» را به معنای کمک کردن بر اخراج مسلمانان دانسته‌اند.[۹] این تعبیر شامل عامه مردم و پیروان آنها می‌باشد که به بزرگان و روسای خود یاری رسانده‌اند.[۱۰]
﴿إِنَّمَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ قَاتَلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَأَخْرَجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ وَظَاهَرُوا عَلَى إِخْرَاجِكُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ ٩﴾ [ممتحنه:9]|﴿فقط خدا شما را از دوستی با کسانی بازمی‌دارد که در [کار] دین با شما جنگ کرده و شما را از خانه‌هایتان بیرون رانده و در بیرون‌راندنتان با یکدیگر همپشتی کرده‌اند و هر کس آنان را به دوستی گیرد آنان همان ستمگرانند ٩﴾
آنچه نهی شده است
مکارم شیرازی[۱۱] و برخی دیگر از مفسران[۱۲] تعبیر «أَنْ تَوَلَّوْهُمْ» را به دوستی معنا کرده‌اند، به این صورت که خداوند از دوستی مسلمانان با گروه‌هایی از مشرکان که در این آیه توصیف شده‌اند، نهی کرده است. در مقابل برخی مفسران تعبیر «أَنْ تَوَلَّوْهُمْ» را چنین تفسیر کرده‌اند که مشرکان را اولیاء خود بگیرند.[۱۳] به این معنا که خداوند نهی می‌کند مسلمانان ولایت آنها را بپذیرید و تحت سلطه آنها قرار گیرید.[۱۴] تفسیر مجمع البیان این بخش از آیه را چنین تفسیر کرده که شامل دوست داشتن، گرایش و برقراری رابطه نزدیک می‌شود.[۱۵]
در انتهای آیه خداوند هر کسی که با مشرکان توصیف شده در آیه، دوست باشد را ظالم می‌خواند.[۱۶] تعبیر ظالم بودن را به این جهت دانسته‌اند که دوست داشتن را در جای درست استفاده نکرده و افراد غیر شایسته را دوست داشته‌اند.[۱۷] این افراد که از قرآن پیروی نکرده و آن مشرکان را دوست داشته باشند را مستحق عذاب دانسته‌اند؛[۱۸] زیرا هم به خود ظلم کرده‌اند و هم عصیان پروردگار را انجام داده‌اند.[۱۹]
پانویس
- ↑ «سوره ممتحنه، آیات ۱ الی ۱۳»، پرتوی از نور.
- ↑ حسینی همدانی، انوار درخشان، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۳۰۰.
- ↑ فضل‌الله، تفسیر من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۲۲، ص۱۵۷.
- ↑ مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۷، ص۳۰۴.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۴، ص۳۱.
- ↑ فضل‌الله، تفسیر من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۲۲، ص۱۵۷.
- ↑ مغنیه، التفسیر المبین، قم، ص۷۳۶.
- ↑ فضل‌الله، تفسیر من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۲۲، ص۱۵۷.
- ↑ حسینی شیرازی، تبیین القرآن، ۱۴۲۳ق، ص۵۶۴.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۴۰۹.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۴، ص۳۱.
- ↑ طیب، أطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۱۲، ص۴۹۸؛ کاشانی، تفسیر منهج الصادقین، ۱۳۳۶ش، ج۹، ص۲۴۹.
- ↑ میرزا خسروانی، تفسیر خسروی، ۱۳۹۰ق، ج۸، ص۲۶۲.
- ↑ «سوره ممتحنه، آیات ۱ الی ۱۳»، پرتوی از نور.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۴۰۹.
- ↑ حسینی شاه‌عبدالعظیمی، تفسیر اثناعشری، ۱۳۶۳ش، ج۱۳، ص۱۳۲.
- ↑ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۱۶۴.
- ↑ میرزا خسروانی، تفسیر خسروی، ۱۳۹۰ق، ج۸، ص۲۶۴.
- ↑ مغنیه، التفسیر المبین، قم، ص۷۳۶.
منابع
- حسینی شاه‌عبدالعظیمی، حسین بن احمد، تفسیر اثنی‌عشری، تهران، میقات، چاپ اول، ۱۳۶۳ش.
- حسینی شیرازی، سید محمد، تبیین القرآن، بیروت، دار العلوم، چاپ دوم، ۱۴۲۳ق.
- حسینی همدانی، سید محمدحسین، انوار درخشان در تفسیر قرآن، تحقیق محمدباقر بهبودی، تهران، کتابفروشی لطفی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق.
- «سوره ممتحنه، آیات ۱ الی ۱۳»، پرتوی از نور، تاریخ بازدید: ۱۸ بهمن ۱۴۰۳ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: محمدجواد بلاغی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.
- فضل‌الله، سید محمدحسین، تفسیر من وحی القرآن، بیروت، دار الملاک للطباعة و النشر، چاپ دوم، ۱۴۱۹ق.
- فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق حسین اعلمی، تهران، انتشارات الصدر، چاپ دوم، ۱۴۱۵ق.
- کاشانی، ملا فتح‌الله، تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تهران، کتابفروشی محمدحسن علمی، ۱۳۳۶ش.
- مغنیه، محمدجواد، التفسیر المبین، قم، بنیاد بعثت، بی‌تا.
- مغنیه، محمد جواد، التفسیر الکاشف، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ سی و دوم، ۱۳۷۴ش.
- میرزا خسروانی، علی‌رضا، تفسیر خسروی، تحقیق محمدباقر بهبودی، تهران، انتشارات اسلامیة، چاپ اول، ۱۳۹۰ق.