پرسش:آیا اسلام به رعایت سفارش‌های پزشکی، توصیه کرده است؟
روایات اسلامی به رعایت توصیه‌های پزشکی تاکید دارند. در برخی روایات، به رعایت بهداشت فردی و اجتماعی و در برخی دیگر، مراجعه به پزشک در هنگام بیماری، توصیه شده است. در سخنی از پیامبر اکرم(ص) آمده است که خداوند اسلام را بر اساس نظافت بنا كرده است و جز انسان پاكيزه، وارد بهشت نمی‌شود. در روایتی دیگر امام صادق(ع) نبود طبیب آگاه و مطمئن را در هر شهری سبب نابسامانی اوضاع آن شهر می‌داند.
توصیه به رعایت بهداشت در اسلام
رعایت بهداشت، اهميت فوق العادهاى در حيات و سلامتی افراد دارد؛ از این رو هم در علم پزشکی و هم در روایات اسلامی بر آن تاکید شده است. [۱] برخی روایات، نظافت و پاكيزگى را به عنوان بخشى از ایمان ياد می‌کنند؛[۲] يعنى مسلمانى كه طهارت، نجاست و نظافت را رعايت نمی‌كند ايمانش كامل نيست.[۳]
در روايات از هر عاملى كه موجب ناپاكى و كثيفى شود، نهى شده و به هر امرى كه باعث پاكيزگى و بهداشت فردی شود، تأكيد شده است.[۴] به عنوان نمونه:
- پیامبر اکرم(ص) توصیه‌های فراوانی نسبت به رعایت نظافت می‌کند چرا که در بیان او خداوند، اسلام را بر اساس نظافت بنا كرده است و جز انسان پاكيزه، وارد بهشت نمی‌شود.[۵] او آدم کثیف و ژولیده را آدم بدی می‌داند.[۶]
- پیامبر اکرم(ص) دندان چند نفر از مسلمانان را زرد ديد، و آن‌ها را توبیخ کرد که چرا مسواک نمیزنيد.[۷] در روایت دیگر او توصیه به کوتاه کردن سبیل می‌کند چرا که سبیل بلند، کمین‌گاه شیطان است.[۸] پيامبر‌اكرم(ص) براى فهماندن مطلب به مردم عصرش، به جاى ميكروب، از شيطان نام برده، چرا كه شيطان در اصل به معناى هر موجود موذى است.[۹]
- دستور پيامبر(ص) بر اينکه تا گرسنه نشده‌ايد غذا نخوريد و تا كاملا سير نشده‌ايد دست از غذا بكشيد؛[۱۰] نمونه دیگری از توصیه‌های او در باب حفظ سلامتی است.[۱۱]
- امام باقر(ع) نیز توصیه به گرفتن ناخن‌ها می‌کند به این دلیل که محل تجمع شیطان (میکروب) است.[۱۲] بر طبق روايات فراوان، پرداختن به نظافت در روز جمعه، مورد تاکید قرار گرفته است.[۱۳] در روایتی داشتن هواى پاک و سالم یکی از شرايط محل سكونت پسندیده شمرده شده است.[۱۴]
علاوه بر این توصیه‌های بهداشتی در روایات، حتی نمازها و نيايشها و راز و نياز با خدا می‌تواند در کنار آثار اخلاقى و معنوى و روحانى که دارد، به خاطر اثرات مفيد «روان تنى» و وسيله‌اى براى ایجاد آرامش و تسکین اضطراب مورد توجه قرار گیرد.[۱۵]
توصیه در مورد مراجعه به پزشک
در روایات، وجود طبيب ماهر براى هر جامعهاى ضرورى دانسته شده است.[۱۶] امام صادق(ع) نبود طبیب آگاه و مطمئن را در هر شهری سبب نابسامانی اوضاع آن شهر می‌داند.[۱۷]
پیامبر اسلام(ص) برای کسانی که جراحت سختی برمی‌داشتند دستور می‌داد براى او طبيب بیاورند و می‌گفت خداوند برای هر دردی درمانی فرستاده است.[۱۸] در نقل‌های تاریخی آمده است که روزى پیامبر به عيادت سعد بن ابی‌وقاص رفت و به او توصیه کرد که سراغ حارث بن كلده (طبیب معروف زمان پیامبر(ص)) برود تا وى را درمان کند.[۱۹]
اين امر نشان می‌دهد كه رسول خدا(ص)، دارو و درمان بيمار را به قضا و قدر الهى و مانند آن واگذار نمی‌كرد؛ و به طب و طبیب اهمیت می‌داد.[۲۰]
در سخنی از امام صادق(ع) آمده است که حضرت موسی(ع) بیمار شد، درمان بیماری او شناخته شده بود اما گفت درمان نمی‌کنم تا خداوند بدون دارو مرا شفا دهد.[۲۱] خداوند به او وحی فرستاد که تو را شفا نمی‌دهم مگر به خوردن دارو، چرا که من منافع و فوائد را در داروها قرار داده‌ام.[۲۲]
نظر فقهای معاصر شیعه
امام خمینی به برادر خود که گرفتار احتیاط بیش از اندازه شده بود و به سفارش‌های پزشک اعتنایی نمی‌کرد، نامه‌ای نوشت و به او هشدار داد که چنین شیوه‌ای مورد رضایت خدا نیست و باید بر اساس دستورات پزشکی عمل کند.[۲۳]
آیت الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران، افزون بر توجه دادن به دعا و توسل، بارها به مردم سفارش کرده است که توصیه‌ها و دستورالعمل‌های بهداشتی و پزشکی را مراعات کنند و افزوده است که یقیناً هر چیزی که به سلامت جامعه کمک کند، یک حَسنه است.[۲۴]
آیت الله مکارم شیرازی از مراجع تقلید شیعه معتقد است اسلام علاوه بر رعایت بهداشت، دستور داده است اگر بيمار شديد به سراغ پزشك و دارو برويد، حتى اگر طبيب كافر باشد، چنانکه به هنگام ضربت خوردن امام على(ع) طبيب مسیحی براى او آوردند.[۲۵] او بیان می‌کند از جمله مسائلی که بر هر انسانی واجب است، حفظ جان و سلامت است و اگر انسان در این زمینه کوتاهی کند، در پیشگاه خداوند مسئولیت دارد.[۲۶]
آیت الله شبیری زنجانی، از مراجع تقلید شیعه نیز در پاسخ به استفتایی درباره کسانی که به توصیه‌های بهداشتی و از جمله لزوم تعطیل کردن کلاس‌های درس، مراسم و مجالس مذهبی و غیرمذهبی توجه نمی‌کنند، رعایت ضوابط بهداشتی و پزشکی را بر همگان لازم دانست.[۲۷]
آیت الله نوری همدانی هم در این زمینه تاکید کرده است که رعایت نکات بهداشتی و آن چرا که متخصصین مربوط به امر پزشکی بیان می‌کنند برهمگان لازم است.[۲۸]
پانویس
- ↑ مکارم شیرازی، اهمیت بهداشت فردی و اجتماعی در اسلام، روزنامه کیهان، ۲۷ اسفند ۱۳۹۸.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج ۵۹، ص ۲۹۱.
- ↑ مکارم شیرازی، رساله احكام بانوان، ۱۳۸۰ش، ص۲۷.
- ↑ مکارم شیرازی، اهمیت بهداشت فردی و اجتماعی در اسلام، روزنامه کیهان، ۲۷ اسفند ۱۳۹۸ش.
- ↑ محمدی ری‌شهری، ميزان الحكمه، موسسه دارالحديث العلميه والثقافيه، ۱۳۸۸ش، ج۱۰، ص۹۳.
- ↑ کلینی، الكافى، ۱۳۶۳ش، ج۶، ص۴۳۹، ح ۶؛ مکارم شیرازی، دائرهالمعارف فقه مقارن، ۱۴۲۷ق، ج۲، ص۲۱۶.
- ↑ کلینی، الكافى، ۱۳۶۳ش، ج۶، ص۴۹۵.
- ↑ کلینی، الكافى، ۱۳۶۳ش، ج۵، ص۴۴۸.
- ↑ مکارم شیرازی، اهمیت بهداشت فردی و اجتماعی در اسلام، روزنامه کیهان، ۲۷ اسفند ۱۳۹۸.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۹، ص۲۹۰.
- ↑ مکارم شیرازی، اهمیت بهداشت فردی و اجتماعی در اسلام، روزنامه کیهان، ۲۷ اسفند ۱۳۹۸.
- ↑ طبرسی، مكارم‌الاخلاق، ۱۳۷۷ش، ص۷۲.
- ↑ کلینی، الكافى،۱۳۶۳ش، ج۳، ص۴۱۸.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۷۵، ص۲۳۴.
- ↑ مکارم شیرازی، پاسخ به پرسش‌هاى مذهبى، ۱۳۷۷ش، ص۲۷۴.
- ↑ مکارم شیرازی، اهمیت بهداشت فردی و اجتماعی در اسلام، روزنامه کیهان، ۲۷ اسفند ۱۳۹۸ش.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار،۱۴۰۳ق، ج۷۵، ص۲۳۵.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۹، ص۶۸؛ مکارم شیرازی، دائرهالمعارف فقه مقارن، ۱۴۲۷ق، ج۲، ص۲۱۸.
- ↑ ابن ابی حاتم، الجرح والتعديل، ۱۲۷۱ق، ج۳، ص۸۷.
- ↑ مکارم شیرازی، دائرهالمعارف فقه مقارن، ۱۴۲۷ق، ج۲، ص۲۱۸.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۹، ص۶۶؛ مستغفری، طب النبی، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۲۱.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۹، ص۶۶؛ محمدی ری شهری، دانشنامه احادیث پزشکی، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۴۸.
- ↑ امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۷۹ش، ج۲۰، ص۳۰.
- ↑ بیانات پس از کاشت نهال در آستانه روز درختکاری پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله‌العظمی سيدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) - مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی.
- ↑ مکارم شیرازی، اخلاق اسلامى در نهج‌البلاغه (خطبه متقين)، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۲۰۷.
- ↑ روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ ۱۱ اسفند ۱۳۹۸.
- ↑ روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ ۱۱ اسفند ۱۳۹۸.
- ↑ روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ ۱۱ اسفند ۱۳۹۸.
منابع
- ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، بيروت، دار إحياء التراث العربی، ۱۲۷۱ق.
- امام خمینی، صحیفه امام، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۹ش.
- بیانات پس از کاشت نهال در آستانه روز درختکاری پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله‌العظمی سيدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی) - مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی.
- روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ ۱۱ اسفند ۱۳۹۸ش.
- طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، قم، شریف رضی، ۱۳۷۷ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، فروع الکافی، قم، دار الحدیث، ۱۳۶۳ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- محمدی ری شهری، محمد، دانشنامه احادیث پزشکی، قم، موسسه علمی فرهنگی دارالحديث، ۱۳۸۵ش.
- محمدی ری شهری، محمد، ميزان الحكمه، قم، موسسه دارالحديث العلميه والثقافيه، ۱۳۴۳ق.
- مستغفری، ابوالعباس، طب النبی، قم، رضی، ۱۳۶۲ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق اسلامى در نهج البلاغه(خطبه متقين)، قم، نسل جوان، ۱۳۸۵ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، اهمیت بهداشت فردی و اجتماعی در اسلام، روزنامه کیهان، ۲۷ اسفند ۱۳۹۸ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، پاسخ به پرسشهای مذهبی، قم، مدرسه امام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۳۷۷ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، دائره المعارف فقه مقارن، قم، مدرسه الامام على بن ابى طالب(ع)، ۱۴۲۷ق.
- مكارم شيرازی، ناصر، رساله احکام بانوان، قم، مدرسه امام علی بن ابيطالب(ع)، ۱۳۸۰ش.
| آیا می‌دانستید که... | جدیدترین پرسش‌ها |
| درگاه:پرسش/آیا می‌دانستید |