فهرست شرح‌ها و حاشیه‌های الروضة البهیة: تفاوت میان نسخه‌ها
(بدون تفاوت)
| |
نسخهٔ ۲۵ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۶:۳۰
فهرست شرح‌ها و حاشیه‌های الروضة البهیة مجموعه کتاب‌هایی است که بر کتاب الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة نوشته شهید ثانی، شرح یا حاشیه زده شده‌اند. در مقدمه کتاب موسوعة الشهید الثانی ۱۰۵ عنوان کتاب که به‌صورت شرح، حاشیه یا تعلیقه بر الروضة البهیة نوشته شده‌اند گردآوری شده است.[۱] که بخش زیادی از آن‌ها از الذریعه نقل شده است[۲]
غیر از این فهرست کتاب‌های الجواهر الفخریة نوشته وجدانی‌فخر، الزبدة الفقهیة نوشته محمدحسن تَرحینی نیز از شرح‌های مفصل بر الروضة هستند. شرح ۵۰ جلدی النَّضید نوشته حسن قاروبی را می‌توان مفصل‌ترین و مشهورترین شرح فارسی بر الروضة دانست.
کتاب‌های دارای نام مستقل
- الإبانة المرضیه فی شرح مبحث الوقت و القبلة، از ملا محمد صالح بن محمد سعید خلخالی. (درگذشت ۱۰۹۵ق)
- الزهرات الزویه فی الروضة البهیة، از شیخ‌علی بن محمد السبط. (درگذشت ۱۱۰۴ق)
- شرح الوقت و القبله من الروضه، از ملا علی‌قلی بن محمد خلخالی. (درگذشت حدود۱۱۱۵ق)
- المناهج السویه فی شرح الروضة البهیه، از محمد بن حسن اصفهانی معروف به فاضل هندی. (۱۰۶۲ق-۱۱۳۱ق)
- مخزن الاسرار الفقهیه، از آقا محمدعلی بن آقا محمدباقر هزار جریبی. (درگذشت ۱۲۴۸ق)
- فصل الخطاب الإبراهیمیه فی شرح عبارات الروضة البهیه، از ابراهیم بن محمدحسین بن مجدالدین بن سید علی خان مدنی شیرازی. (درگذشت حدود ۱۲۵۵ق)
- الغرائب الربوبیه فی مقامات العبودیه و التعلیق علی الروضة البهیه، از محمدجعفر شریعتمدار استرآبادی. (درگذشت ۱۲۶۳ق)
- رساله سهله در شرح قبله، از علی‌اکبر بن علی بن محمد اسماعیل شیرازی. (۱۱۸۷–۱۲۶۳)
- شرح الوقت و القبله، از سید محمدمهدی بن محمدجعفر موسوی. (درگذشت بعد از ۱۲۶۹ق)
- منهاج الاُمّه فی شرح الروضة البهیه، از میرزا محمدنصیر بن احمد نراقی. (۱۲۱۹ق-۱۲۷۳ق)
- الحدیقة النجفیه (التحفة النجفیه)، از ملا محمدتقی بن حسین‌علی هروی اصفهانی. (درگذشت ۱۲۹۹ق)
- رسالة فی الزوّال (شرح مبحث زوال از روضة البهیه)، از ملا محمدتقی بن حسین علی هروی اصفهانی. (درگذشت ۱۲۹۹ق).
- صفاء الروضه، از سید امیر محمدصالح بن حسن حائری حسینی معروف به میرزا صالح عرب. (درگذشت ۱۳۰۱ق)
- التعلیقه الأنیقه، از سید مفتی میر محمد عباس موسوی تستری لکهنوی. (درگذشت ۱۳۰۶ق)
- حدیقة الروضه، از ملا محمدعلی بن احمد قراچه‌داغی. (درگذشت ۱۳۱۰ق)
- منهاج النجاح فی شرح الروضة البهیه، از ملا علی بن عبدالله قراجه‌داغی دیزماری علیاری. (درگذشت ۱۳۱۰ق)
- مطالع البکور من الأیام و دهر الدهور، از شیخ علی بن محمد جعفر استرآبادی طهرانی. (درگذشت ۱۳۱۵ق)
- منهاج المله فی تعیین الوقت و القبله، از ملا علی بن عبدالله علیاری تبریزی. (درگذشت۱۳۲۷ق)
- منهاج النجاة (مبحث صوم و صلاة)، از ملا علی بن عبدالله علیاری تبریزی. (درگذشت۱۳۲۷ق)
- نهج الإعلان بما یثبت به دخول شهر رمضان، از ملا علی غروی علیاری. (درگذشت۱۳۲۷ق)
- شرح الوقت و القبله من الروضه، از محمدعلی بن محمد نصیر چهاردهی مدرس. (درگذشت ۱۳۳۳ق)
- مجمع الحواشی علی الروضة البهیه، از ملا حبیب الله کاشانی. (درگذشت ۱۳۴۰ق)
- الموائد الحسینیه (فی التعلیق علی) من الروضة البهیه، از سید حسن بن احمد حسینی کاشانی. (درگذشت ۱۳۴۲ق)
- سراج‌الاُمّه فی شرحِ شرح‌اللمعه، از محمدحسن بن صفرعلی بارفروشی. (درگذشت ۱۳۴۵ق)
- الحاشیة الرضیه فی شرح الروضة البهیه، سید امجدحسین بن منورعلی سونوی الله‌آبادی. (درگذشت ۱۳۵۰ق)
- الهدایة السنیه فی شرح الروضة البهیه، از سیدهادی بن ابوالحسن رضوی کشمیری. (درگذشت ۲ صفر ۱۳۵۷ق)
- السحابة الرویه و النفحة المحمدیه و النسمة الغرویه فی شرح الروضة البهیه، از شیخ محمد بن یوسف بن جعفر بن علی بن محیی‌الدین جامعی.
- منتخب المنهاج، (خلاصه منهاج المله فی تعیین الوقت و القبلة)، از سید شهاب‌الدین تبریزی.
- حاشیه دیلماج، میرزا محمد معروف به دیلماج.
- شرح الوقت و القبله، از سید احمد بن سید علی‌اصغر شهرستانی نجفی.
- شرح کلام الشهید فی شرح اللمعة فی مسألة الصلاة الواحدة علی المجتمعة من الاموات، از سید حسین بن ابی‌القاسم موسوی.
- شرح کلام الشهید الثانی فی الروضة البهیه فی مسألة ترتیب الفوائت المنسیّة، از شیخ عبدالغنی.
- رسالة فی الزوال (شرح مبحث زوال از روضة البهیه)، از شیخ احمد بن ابراهیم بن احمد درازی بحرانی (پدر صاحب حدائق).
- مجمع الحواشی، ملا عبدالله (معروف ترک تبریزی مدرس).
- ترجمة الروضه البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه (فارسی)، سید امیر بن ابوطالب بن میرزا بیک فندرسکی (نوه میر فندرسکی).[۳]
شرح‌های متاخر
- النجعة فی شرح اللمعة، از شیخ محمد تقی شوشتری. (درگذشت ۱۳۷۴ش)[۴]
- تحقیق المسائل و تطبیق الفتاوی و تدقیق الدلائل، از شیخ محمدتقی شوشتری.[۵]
- الجواهر الفخریة فی شرح الروضة البهیه، از قدرت‌الله وجدانی‌فخر (۱۳۱۱ش-۱۳۷۵ش)[۶]
- المباحث الفقهیه فی شرح الروضة البهیه (راهنمای فارسی شرح لمعه)، از سید محمدجواد ذهنی تهرانی. (درگذشت ۱۳۸۱ش)[۷]
- شرح الروضة البهيه فی شرح اللمعة الدمشقيه، احمد دشتی نجفی. (درگذشت ۱۳۹۰ش)[۸]
- الزبدة الفقهیه فی شرح الروضة البهیه، از سید محمدحسن ترحینی عاملی.[۹]
- النضید فی شرح الروضة الشهید، از شیخ حسن قاروبی.[۱۰]
- ترجمه و تبیین شرح اللمعه، از علی شیروانی.[۱۱]
کتاب‌های بدون نام
شروح و حواشی‌ای با نام «شرح الروضة البهیه» یا «حاشیة الروضة البهیه» ذکر شده و با نام «مُحشّی» شناخته می‌شوند که صاحبان آن عبارتند از:
- شیخ زینالدین شهید ثانی (مؤلف روضه که خود بر آن شرحی نوشته است). (شهادت ۹۶۶ق)
- سید محمد موسوی عاملی، نویسنده مدارک الاحکام فی شرح شرائع الاسلام. (درگذشت ۱۰۰۹ق)
- شیخ حسن بن زینالدین، صاحب معالم. (درگذشت ۱۰۱۱ق)
- شیخ محمد بن حسن بن زینالدین، معروف به شیخ محمد سبط (نوه شهید ثانی). (درگذشت ۱۰۳۰ق)
- سید امیر رفیع‌الدین محمدصدر بن میر شجاع الدین محمود بن سید علی معروف به خلیفة السلطان مرعشی آملی. (درگذشت ۱۰۴۰ق)
- ملا صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی. (درگذشت ۱۰۵۰ق)
- سلطان العلماء، حسین بن رفیع الدین محمد مرعشی آملی اصفهانی. (درگذشت ۱۰۶۴ق)
- میرزا ابراهیم بن ملا صدرالدین محمد شیرازی. (درگذشت ۱۰۷۰ق)
- ملا حسام‌الدین محمدصالح بن احمد مازندرانی. (درگذشت ۱۰۸۶ق)
- سید امیر فخرالدین موسوی مشهدی خراسانی. (درگذشت ۱۰۹۷ق)
- محقق خوانساری، حسین بن جمال‌الدین محمد. (درگذشت ۱۰۹۸ق)
- میرزا ابراهیم بن سلطان العلماء مرعشی آملی اصفهانی. (درگذشت ۱۰۹۸ق)
- ملا احمد بن محمد تونی برادر ملا عبدالله تونی. (درگذشت قرن ۱۱ق)
- شیخ علی بن نصرالله لیثی، شاگرد شیخ بهایی. (درگذشت قرن ۱۱ق)
- ملا محمد بن مؤمن بن شاه قاسم سبزواری، معاصر شیخ حر عاملی. (درگذشت قرن ۱۱ق)
- محمدنصیر بن عبدالله بن محمد تقی مجلسی. (درگذشت قرن ۱۱ق)
- آقا رضی‌الدین محمد بن آقا حسین خوانساری. (درگذشت ۱۱۱۳ق)
- شیخ جعفر بن عبدالله بن ابراهیم حویزی کمره‌ای اصفهانی. (درگذشت ۱۱۱۵ق)
- محمد بن عبدالفتاح تنکابنی سراب. (درگذشت ۱۱۲۴ق)
- آقا جمال‌الدین محمد بن حسین بن جمال‌الدین خوانساری. (درگذشت ۱۱۲۵ق)
- سید محمد بن امیرصالح خاتون آبادی. (شهادت ۱۱۴۸ق)
- امیر ابراهیم بن امیر معصوم قزوینی. (درگذشت ۱۱۴۹ق)
- سید علی بن سید عزیزالله بن عبدالمطلب جزائری. (درگذشت ۱۱۴۹ق)
- امیر محمدحسین بن امیر محمدصالح خاتون آبادی. (درگذشت ۱۱۵۱ق)
- امیر ابوالقاسم کبیر موسوی خوانساری. (درگذشت ۱۱۵۸ق)
- ملا محمد رفیع بن فرج جیلانی مشهدی. (درگذشت ۱۱۶۰ق)
- سید عبدالله بن نورالدین جزائری. (درگذشت ۱۱۷۳ق)
- سید حسین بن جعفر بن حسین موسوی خوانساری. (درگذشت ۱۱۹۱ق)
- سید امیر محمدحسین بن ابوالقاسم خوانساری. (استاد بحرالعلوم) (درگذشت ۱۱۹۱ق)
- آقا محمدعلی بهبهانی، نویسنده مقامع الفضل. (درگذشت ۱۲۱۶ق)
- شیخ محمد بن یوسف بن جعفر جامعی عاملی. (درگذشت ۱۲۱۸ق)
- سید محمدجواد عاملی، صاحب مفتاح الکرامه. (درگذشت ۱۲۲۶ق)
- شیخ اسحاق تربتی مشهدی. (درگذشت ۱۲۳۷ق)
- شیخ اسدالله بن اسماعیل دزفولی کاظمی. (درگذشت ۱۲۳۷ق)
- ملا محمدکاظم بن محمد شفیع حائری معروف به فاضل هزارجریبی. (درگذشت حدود ۱۲۳۸ق)
- محمدعلی بن محمد بن مرتضی مدرسی طباطبایی یزدی. (درگذشت ۱۲۴۰ق)
- سید میر محمدیوسف بن عبدالفتاح تبریزی. (درگذشت ۱۲۴۲ق)
- ملا احمد نراقی (۱۱۸۵–۱۲۴۵ق)
- شیخ خضر بن شلال آل خدام العفکاوی (کتاب المیراث را شرح کرده است). (درگذشت ۱۲۵۵ق)
- علامه میرزا مسیح بن محمدسعید رازی تهرانی. (درگذشت ۱۲۶۳ق)
- ملا محمدکاظم بن محمدصادق کاشانی اصفهانی. (۱۲۰۵ق-۱۲۷۳ق)
- میرزا ابوالحسن خان مجتهد فسایی. (۱۲۲۱-ذی‌الحجه ۱۲۷۹ق)
- سید شفیع جاپلقی. (درگذشت ۱۲۸۰ق)
- میرزا نصرالله فارسی مدرس. (درگذشت جمادی‌الثانی ۱۲۹۱ق)
- سید محمدطاهر بن اسماعیل معروف به آغا میر، داماد شیخ انصاری. (درگذشت قرن ۱۳ق)
- سید مهدی قزوینی حلّی. (درگذشت ۱۳۰۰ق)
- ملا حسین تربتی. (درگذشت حدود ۱۳۰۰ق)
- میرزا محمد بن سلیمان تنکابنی. (درگذشت ۱۳۰۲ق)
- سید حیدرعلی هندی. (درگذشت ۱۳۰۳ق)
- محمدصالح بن حسن شیرازی داماد. (۱۲۱۲ق-۱۳۰۳ق)
- میرزا عبدالعلی هرندی. (۱۲۲۲ق-۱۳۰۶ق)
- حسن بن محمدعلی عریضی شیرازی. (درگذشت ۱۳۰۶ق)
- سید محمدعلی بن سید صادق رضوی مشهدی. (درگذشت ۱۳۱۱ق)
- شیخ جواد عبدالحسین بن محمد بن حسن بن مبارک نجفی. (درگذشت ۱۳۱۱ق)
- سید محمد باقر بن زین العابدین موسوی خوانساری صاحب روضات الجنات. (درگذشت ۱۳۱۳ق)
- محمدباقر بن محمدجعفر فشارکی. (درگذشت ۲۶ رجب ۱۳۱۴ق)
- اسماعیل بن نجف مرندی حسینی تبریزی. (درگذشت ۱۳۱۸ق)
- سیدمصطفی بن سیدهادی بن دلدار علی نقوی لکهنوی. (درگذشت ۱۳۲۳ق)
- شیخ عباس بن شیخ حسن کاشف الغطاء. (درگذشت ۲۸ رجب ۱۳۲۳ق)
- ملا محمدحسین بن محمد قاسم قمشه‌ای نجفی. (درگذشت ۱۳۳۶ق)
- سید عبدالصمد بن احمد بن محدث جزائری موسوی تستری. (درگذشت ۱۳۳۷ق)
- سید آقا تستری، نویسنده کتاب تعوید اللسان. (درگذشت قرن ۱۴ق)
- سید محمدباقر خلیفه سلطانی.
- شیخ محمدتقی بن ملا عباس نهاوندی.
- شیخ حسن بن سلام بن حسن جیلانی تیمجانی.
- شیخ حسن بن محمد سبیتی عاملی.
- ملا حسین بن حسن جیلانی لنبانی نویسنده الحاشیة الذخیره.
- سید محمد بن هبةالله قزوینی.
- شیخ یاسین بن صلاح‌الدین بن علی بحرانی.
- میرزا محمدباقر هرندی.
- ملا محمدعلی نوری.
- سید علی بن سید محمد بن سید حسن بن محسن اعرجی کاظمی.
- سید محمد سیوشانی.
- شیخ مهدی ملا کتاب نجفی.
- محمدمهدی بن محمد ابراهیم کلباسی.
- محمد بن عبدالمهدی حسینی مرعشی.
- عبدالله بن محمدتقی هزارجریبی تیلکی.
- ملا محمد بن حسین قائنی خراسانی.
- غیاث‌الدین ترکه.
- سید مرتضی حسینی سدهی اصفهانی.
- حاشیه بعضی از متاخرین و بدون نام، به عنوان (قوله قوله) که نسخه‌ای از آن نزد میرزا علی‌اکبر عراقی، در نجف موجود بوده.[۱۲]
پانویس
- ↑ ناطقی، مقدمة التحقیق، ص۳۳.
- ↑ ناطقی، مقدمة التحقیق، ص۲۰.
- ↑ موسوعة الشهید الثانی، ۱۴۳۴ق، قم، ج۶، ص۲۰-۳۳.
- ↑ شوشتری، محمدتقی، النجعة فی شرح اللمعة، تهران، مکتبة الصدوق، ۱۳۶۵ش.
- ↑ موسوعة الشهید الثانی، ۱۴۳۴ق، قم، ج۶، ص۲۱.
- ↑ وجدانی فخر، قدرت الله، الجواهر الفخریه فی شرح الروضة البهیه، قم، سماء قلم، ۱۳۸۴ش.
- ↑ ذهنی تهرانی، محمد جواد، المباحث الفقهیة فی شرح الروضة البهیه، قم، انتشارات وجدانی، ۱۳۷۸ش.
- ↑ دشتی نجفی، احمد، شرح الروضة البهیه، قم، مجمع الذخائر الاسلاميه، ۱۴۲۹ق.
- ↑ ترحینی عاملی، محمد حسن، الزبدة الفقهیه فی شرح الروضة البهیه، دار الفقه للطباعة و النشر، بی‌جا، ۱۴۲۷ق.
- ↑ قاروبی، حسن، النضید فی شرح الروضة الشهید، قم، چاپ گل‌ها، ۱۳۹۵ش.
- ↑ شیروانی، علی، ترجمه و تبیین شرح اللمعه، قم، دار العلم، ۱۳۹۷ش.
- ↑ موسوعة الشهید الثانی، ۱۴۳۴ق، قم، ج۶، ص۲۰-۳۳.
منابع
- آقا بزرگ تهرانى، محمدمحسن، الذريعة إلى تصانيف الشيعه، قم، اسماعيليان، تهران، كتابخانه اسلاميه، ۱۴۰۸ق.
- موسوعة الشهید الثانی، تحقیق مرکز احیاء التراث الاسلامی، قم، مرکز العالی للعلوم و الثقافة الاسلامیه، ۱۴۳۴ق.