تولی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''تولّی'''، یکی از [[فروع دین]] [[اسلام]] و در اصطلاحی کلامی [[شیعه|شیعی]]؛ به معنای دوستی با پیشوایان دینی و [[امامان]] و پذیرش [[ولایت]] آنان است.

در فرهنگ شیعه، تولی و [[تبری]]‌ شرط اساسی قبول اعمال نیک در پیشگاه الهی است و بدون آن هیچ عملی پذیرفته نیست؛ در این باره روایات متعددی در متون [[اسلام|اسلامی]] مطرح شده است. در [[زیارت‌نامه|زیارت‌نامه‌هایی]]؛ مانند [[زیارت عاشورا]] مرامنامه‌ای از دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان خدا ارائه شده است.

== تولی در قرآن و احادیث ==

* دوستی با اهل بیت(ع) بعنوان مزد رسالت پیامبر اکرم(ص) معرفی شده است:

{{متن قرآن| قُل لَّا أَسْأَلُکمْ عَلَيهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَیٰ ... ﴿۲۳﴾ |ترجمه=[ای پیامبر!] بگو: «‌به ازای آن [رسالت ] پاداشی از شما خواستار نیستم، مگر دوستی درباره خویشاوندان.‌» |سوره=[[سوره شوری|شوری]]|آیه=۲۳}}

* پذیرفتن [[ولایت]] خدا و [[پیامبر(ص)]] و [[اولی الامر]]:

{{متن قرآن|{{عربی|إِنَّمَا وَلِیکمُ اللَّـهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَیؤْتُونَ الزَّکاةَ وَهُمْ رَاکعُونَ}} ﴿۵۵﴾|ترجمه=ولی شما، تنها خدا و پیامبر اوست و کسانی که ایمان آورده‌اند: همان کسانی که [[نماز]] برپا می‌دارند و در حال [[رکوع]] [[زکات]] می‌دهند.|سوره=[[سوره مائده|مائده]]|آیه=۵۵}}

{{متن قرآن|{{عربی| یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا آبَاءَکمْ وَإِخْوَانَکمْ أَوْلِیاءَ إِنِ اسْتَحَبُّوا الْکفْرَ عَلَی الْإِیمَان ۚ وَمَن یتَوَلَّهُم مِّنکمْ فَأُولَـٰئِک هُمُ الظَّالِمُونَ}} ﴿۲۳﴾|ترجمه=ای کسانی که ایمان آورده اید، اگر پدرانتان و برادرانتان کفر را بر ایمان ترجیح دهند [آنان را] به دوستی مگیرید، و هر کس از میان شما آنان را به دوستی گیرد، آنان همان ستمکارانند.|سوره=[[سوره توبه|توبه]]|آیه=۲۳}}

=== در احادیث ===

در احادیث بسیاری، محبت ورزیدن به [[اهل بیت]](ع) و خصوصا [[حضرت علی]](ع)واجب دانسته شده است. [[سید هاشم بحرانی]] ۹۵ حدیث از طریق [[اهل سنّت]]<ref>بحرانی، غایة المرام، ج۶، ص۴۶ـ۷۱</ref>و ۵۲ حدیث از طریق [[شیعه]]<ref>بحرانی، غایة المرام، ج۶، ص۷۲ـ۹۱</ref> در باب فضل محبان و موالیان [[علی]] علیه‌السلام و سایر [[امامان]] روایت کرده است.<ref>قَالَ كُمَيْلُ بْنُ زِيَادٍ سَأَلْتُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع عَنْ قَوَاعِدِ الْإِسْلَامِ مَا هِيَ فَقَالَ قَوَاعِدُ الْإِسْلَامِ سَبْعَةٌ فَأَوَّلُهَا الْعَقْلُ وَ عَلَيْهِ بُنِيَ الصَّبْرُ وَ الثَّانِي صَوْنُ الْعِرْضِ وَ صِدْقُ اللَّهْجَةِ وَ الثَّالِثَةُ تِلَاوَةُ الْقُرْآنِ عَلَى جِهَتِهِ وَ الرَّابِعَةُ الْحُبُ‏ فِي‏ اللَّهِ‏ وَ الْبُغْضُ فِي اللَّه‏ تحف العقول ص۱۹۶</ref> به تعبیر [[فضل بن روزبهان]] اهل سنّت نیز بر آن‌اند که تولاّی پیامبر و آل او و تبرّی از دشمنان او، بر هر مؤمنی واجب است و کسی که ایشان را والی و متصرف امور خود نداند یا از دشمنان ایشان تبرّی نجوید، مؤمن نیست.<ref>فضل اللّه بن روزبهان، وسیلة الخادم الی المخدوم، ص ۳۰۰</ref>

[[امام رضا]] علیه‌السلام نیز فرموده‌اند:<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۲۷ ص۵۸</ref>

::: «‌کمالُ الدّینِ وَلایتُنا وَالبَراءَةُ مِن عَدُوِّنا‌» کمال دین در ولایت ما و بیزاری جستن از دشمن ماست.

در احادیث، آثار و نتایج گوناگونی نظیر سعادت و خیر دنیا و [[آخرت]] برای [[حب و بغض|محبت]] و تولاّی ائمه آمده است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۲۷، ص۷۴-۷۵، ۷۸</ref> همچنین در احادیث، آثار دنیوی و اخروی محبت ائمه ذکر شده، از جمله آثار و نشانه‌های آن در دنیا زهد، اشتیاق به کارهای خیر، [[ورع]] در دین، رغبت به عبادت، [[توبه]] قبل از مرگ، نشاط در شب زنده داری، سخاوت و حفظ امر و نهی الاهی دانسته شده است<ref>رجوع کنید به مجلسی، بحار الانوار، ج۲۷، ص۷۸</ref> و در آخرت نیز محب [[اهل بیت]](ع) از آتش جهنم امان می‌یابد، رویش سفید می‌شود و نامه‌اش به دست راستش داده می‌شود و بی‌محاسبه به [[بهشت]] می‌رود.<ref>رجوع کنید به مجلسی، بحار الانوار، ج۲۷، ص۷۸ـ۷۹، نیز رجوع کنید به ج۲۶، ص۱۵۸</ref>

== فلسفه تولی ==

{{احکام}}

::انسان مومن و خدا جو با تولی و تبری خود را همواره در وسط راه حق و صراط مستقیم نگه داشته و از فرو افتادن به گرداب کجی‌ها و انحرافات مصمون می‌سازد. تولی و [[تبری]] یادآوری جایگاه اعتقادی و باور و مسئولیت‌های انسان مومن و نشانه ایمان پا بر جا و عمیق و ریشه‌دار او است.»

=== همراه بودن تولی و تبری ===

با توجه به فلسفه و هدف تولیٰ، این مفهوم همیشه همراه با تبری است و بدون آن تأثیر لازم را ندارد؛ به عبارت دیگر، سَر نهادن به راه و روش صحیح به معنای رویگردانی از بیراهه‌ها و کژراهه‌هاست. در روایات نیز بر این تأکید شده است که برای نجات یافتن، علاوه بر پذیرفتن [[ولایت]] [[امامان]] و دوستی با آنان، دوری جستن از دشمنان نیز لازم است.{{مدرک}}

== مصادیق تولی ==

محبت به دوستان خدا مراتب مختلفی دارد و روشن است که محبت تام و کامل با اطاعت و پیروی همراه است.