حدیث شد رحال: تفاوت میان نسخه‌ها

'''حدیث شَدُّ رِحال''' روایتی از پیامبر(ص) درباره فضیلت زیارت [[مسجدالحرام]]، [[مسجد النبی]] و [[مسجدالاقصی]] است. در این  حدیث از [[پیامبر اکرم(ص)]] آمده است: «بار سفر بسته نمی‌شود مگر به قصد سه مسجد: مسجدالحرام، مسجد من و مسجدالاقصی».

== متن حدیث ==

این روایت  در منابع [[اهل سنت]]، از قول [[پیامبر(ص)]] این گونه آمده است: «{{عربی|لاتُشَدُّ الرِّحَالُ إِلاَّ إِلَی ثَلاثَةِ مَسَاجِد: المَسْجِدِ الحَرَام وَمَسْجِدِی هَذَا وَالمَسْجِدِ الأَقْصَی}}؛ بار سفر بسته نمی‌شود مگر به قصد سه مسجد: [[مسجدالحرام]]، [[مسجد النبی|مسجد من]] و [[مسجدالاقصی]].»<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۹۸؛ مسلم، صحیح مسلم، بیروت، ج۲، ص۱۰۱۴‌.</ref> «رحال» جمع رحل، و به معنای چیزی همانند زین و پالان است که بر روی شتر می‌اندازند. از آن‌جایی که محکم کردن رحل شتر، لازمه سفر است، «شدّ رحال» به صورت کنایه، در همه سفرها (با اسب، شتر و...) به کار می‌رود.<ref>عینی، عمدة القاری، بیروت، ج۷، ص۲۵۲.</ref>

[[ابن تیمیه حرانی|ابن‌تیمیه]] در قرن هفتم، از اولین کسانی بوده که حرمت سفر برای زیارت قبر پیامبر(ص) را بر اساس حدیث شد رحال مطرح کرده است. به ادعای او، هر فردی سفرش را به قصد [[زیارت قبور|زیارت قبر]] رسول اکرم انجام دهد، با [[اجماع]] مسلمانان مخالفت کرده و از شریعت [[پیامبر اکرم]] خارج شده است. او این کار را [[شرک]] دانسته<ref>عباسی، رد نظر وهابیت از سوی اهل سنت در حرمت زیارت قبور، ۱۳۹۱ش، ص۱۰۰ و ۱۰۱.</ref> و می‌گوید مسافرت به قصد زیارت قبر پیامبر (ص)، سفر معصیت بوده و [[نماز]] در چنین سفری [[نماز شکسته|شکسته]] است.<ref>عباسی، رد نظر وهابیت از سوی اهل سنت در حرمت زیارت قبور، ۱۳۹۱ش، ص۱۰۱.</ref>

هیأت عالی صدور فتوا در [[عربستان سعودی]] {{یادداشت|بالاترین مقام دینی در عربستان سعودی که از نظرات ابن ‎تیمیه و [[محمد بن عبدالوهاب]] پیروی می‌کند.}} با استناد به حدیث شد رحال اعلام کرده است که سفر به [[مدینه]] برای زیارت قبر پیامبر جایز نیست و اگر کسی برای کاری مثل تجارت یا طلب علم و امثال آن به مدینه سفر کرد، می‌تواند قبر پیامبر را با شروطی زیارت کند<ref>عباسی، رد نظر وهابیت از سوی اهل سنت در حرمت زیارت قبور، ۱۳۹۱ش، ص۱۰۱.</ref>

برخی از عالمان [[مذاهب]] اسلامی، آثاری در پاسخ به [[ابن تیمیه]] و با هدف ردّ ادعاهای او درباره حدیث شد رحال نوشته‌اند.<ref>عباسی‌مقدم، بررسی متنی و سندی روایت شد رحال، ۱۳۹۱، ص۱۹۳.</ref> به گفته خلیل احمد از علمای اهل سنت این حدیث دلالتی بر منع نیت برای [[زیارت]] مسجد نبوی ندارد، بلکه نصّ روایت، دلالت بر جواز شدّ رحال دارد؛ زیرا علّتی که به خاطر آن، مساجد ثلاثه از عموم مساجد یا بقعه‌های مشرفه استثناء شده، فضیلتی است که مختصّ به خود این مساجد است<ref>  خلیل احمد، مباحث فی عقائد أهل السنة ، ۱۴۲۵ق، ص۴۷.</ref> جصاص از مفسران اهل سنت نیز معتقد است این حدیث فقط بر فضیلت این سه مسجد دلالت دارد.<ref>جصاص، احکام القرآن، ۱۴۰۵ق،ج۱، ص۳۰۲.</ref>  

برخی از علمای مذاهب چهارگانه اهل سنت، در شرح‌های [[صحیح بخاری]]، [[صحیح مسلم (کتاب)|مسلم]] و كتاب­‌های دیگر، این حدیث را نقل كرده و گفته‌اند: این حدیث فقط بر فضیلت مساجد سه‌گانه دلالت دارد.<ref>نووی، صحیح مسلم مع شرح الامام النووی، ج۴، ص۳۲۶.</ref> ابن حجر عسقلانی از علمای شافعی،<ref>ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، دارالمعرفه، ج۳، ص۶۵.</ref> ملا علی قاری حنفی،<ref>محمد قاری، مرقات المفاتیح، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۳۷۱.</ref> ابن عابدین، فقیه حنفی،<ref>ابن عابدین، حاشیه رد المختار على الدر المختار، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۶۲۷.</ref> زرقانی فقیه مالکی<ref>زرقانی، شرح الزرقانی،۱۴۱۱ق، ج۱، ص۳۲۰.</ref>و ابن قدامه حنبلی<ref>ابن قدامه، المغنی، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۵۲.</ref> این نظر را دارند.

برخی از [[فقها]]ی شیعه این [[حدیث]] را از اهل سنت، نقل كرده و درباره آن گفته‌اند: سفر برای خواندن [[نماز]]، به غیر از این مساجد سه‌گانه، فضیلتی ندارد؛ زیرا مساجد دیگر، از نظر فضیلت، یکسان هستند. پس سفر به قصد نماز خواندن در [[مسجد]] شهر دیگری، نسبت به مسجد شهر خود امتیازی ندارد.<ref> شهید اول،  ذكرى الشیعة، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۱۱۰.</ref>

*ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، کتب و رسائل و فتاوى ابن تیمیة، تحقیق عبدالرحمن بن محمد بن قاسم العاصمی النجدی، [بی‌جا]، مکتبة ابن تیمیه، [بی‌تا].

*ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، فتح الباری شرح صحیح البخاری، بیروت، دارالمعرفة، [بی‌تا].

*ابن عابدین، محمدامین بن عمر، حاشیه رد المختار على الدر المختار شرح تنویر الأبصار، بیروت، دار الفکر للطباعة والنشر، ۱۴۲۱ق.

*ابن قدامه، عبدالله بن احمد، المغنی فی فقه الإمام أحمد بن حنبل الشیبانی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۵ق.

*جصاص، احمد بن علی، احکام القرآن للجصاص، تحقیق محمد الصادق قمحاوی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۵ق.

*زرقانی، محمد بن عبدالباقی، شرح الزرقانی على موطأ الإمام مالک، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.

*سلیمان بن عبدالله، شرح کتاب التوحید، الریاض، مکتبه الریاض الحدیثه، [بی‌تا].

*شهید اول، محمد بن جمال‌الدین، ذکرى الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت (ع) لإحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.

*عینی، بدرالدین محمود بن أحمد، عمدة القاری شرح صحیح البخاری، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، [بی‌تا].

*مسلم بن الحجاج النیسابوری، صحیح مسلم، تحقیق محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، [بی‌تا].