۱۷٬۱۰۲
ویرایش
ترتیل: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
واژه ترتیل و هم خانواده‌های آن، ۴ بار در [[قرآن کریم]] به‌کاررفته است که به دو معنا دلالت دارد: | واژه ترتیل و هم خانواده‌های آن، ۴ بار در [[قرآن کریم]] به‌کاررفته است که به دو معنا دلالت دارد: | ||
#نخست به معنای پیوسته و به تدریج نازل کردن آیات و [[سوره]] های قرآن کریم از سوی خداوند، در طول دوران [[رسالت]] [[پیامبر اکرم]] است و [[آیه]] شریفه ۳۲ [[سوره فرقان]] <font color=green> «وَ قالَ الَّذينَ کَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً کَذلِکَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَکَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتيلاً»</font><ref>فرقان(25) ۳۲</ref> و جمله <font color=green>«رَتَّلْناه ترتيلاً»</font> اشاره به این دارد که آیات قرآن گرچه تدریجا و در مدت ۲۳ سال نازل شده است، اما این [[نزول تدریجی]] بر اساس نظم و حساب و برنامه‌ای بوده است، به گونه‌ای که در افکار رسوخ کرده و دل‌ها را مجذوب خود سازد. [[حدیث|روایت]] [[پیامبر اکرم]](ص) نیز به این معنا اشاره دارد: «تمامی قرآن، آیه آیه و حرف حرف (شمرده و کلمه کلمه) بر من نـازل شده اسـت».<ref> حلبـی، ج ۱، ص ۲۶۰</ref> | #نخست به معنای پیوسته و به تدریج نازل کردن آیات و [[سوره]] های قرآن کریم از سوی خداوند، در طول دوران [[رسالت]] [[پیامبر اکرم]] است و [[آیه]] شریفه ۳۲ [[سوره فرقان]] <font color=green> «وَ قالَ الَّذينَ کَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً کَذلِکَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَکَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتيلاً»</font><ref>فرقان(25) ۳۲</ref> و جمله <font color=green>«رَتَّلْناه ترتيلاً»</font> اشاره به این دارد که آیات قرآن گرچه تدریجا و در مدت ۲۳ سال نازل شده است، اما این [[نزول تدریجی]] بر اساس نظم و حساب و برنامه‌ای بوده است، به گونه‌ای که در افکار رسوخ کرده و دل‌ها را مجذوب خود سازد. [[حدیث|روایت]] [[پیامبر اکرم]](ص) نیز به این معنا اشاره دارد: «تمامی قرآن، آیه آیه و حرف حرف (شمرده و کلمه کلمه) بر من نـازل شده اسـت».<ref> حلبـی، ج ۱، ص ۲۶۰</ref> | ||
#دیگر به معنای شیوه تلاوت قرآن کریم است خداوند در [[سوره مزمل|سوره مزّمّل]]، دستورِ به ترتیل خواندن قرآن را بر پیامبر اسلام (ص) صادر می‌نماید و آن حضرت را از شتابان خواندن قرآن نهی می‌کند: "و رَتّلِ القرآنَ ترتیلاً؛<ref>مزمل(73) 4</ref>و قرآن را به تأنی و آرامی بخوان.<ref>ابن جزری، ج ۱، ص ۲۰۸</ref> در اینجا ترتیل در مقام [[تشریع]] به معنای شیوهٔ خداپسندانه تلاوت [[قرآن]] است که همان شیوهٔ خواندن [[کلام خدا]] بر [[پیامبر اکرم]](ص) به هنگام نزول قرآن بوده است؛ چنان‌که پیامبر اکرم فرموده‌اند: «شیوۀ محبوب قرائت قرآن نزد [[خداوند]] متعال همان شیوه‌ای است که قرآن بدان نازل شده است» و این همان شیوه‌ای است که خود [[رسول خدا]] قرآن را تلاوت می‌کردند که شنوندگان می‌توانستند حروف کلمات آن را بشمارند. <ref>ابن جزری، النشر، | #دیگر به معنای شیوه تلاوت قرآن کریم است خداوند در [[سوره مزمل|سوره مزّمّل]]، دستورِ به ترتیل خواندن قرآن را بر پیامبر اسلام (ص) صادر می‌نماید و آن حضرت را از شتابان خواندن قرآن نهی می‌کند: "و رَتّلِ القرآنَ ترتیلاً؛<ref>مزمل(73) 4</ref>و قرآن را به تأنی و آرامی بخوان.<ref>ابن جزری، ج ۱، ص ۲۰۸</ref> در اینجا ترتیل در مقام [[تشریع]] به معنای شیوهٔ خداپسندانه تلاوت [[قرآن]] است که همان شیوهٔ خواندن [[کلام خدا]] بر [[پیامبر اکرم]](ص) به هنگام نزول قرآن بوده است؛ چنان‌که پیامبر اکرم فرموده‌اند: «شیوۀ محبوب قرائت قرآن نزد [[خداوند]] متعال همان شیوه‌ای است که قرآن بدان نازل شده است» و این همان شیوه‌ای است که خود [[رسول خدا]] قرآن را تلاوت می‌کردند که شنوندگان می‌توانستند حروف کلمات آن را بشمارند.<ref>ابن جزری، النشر، ج1، ص208</ref> | ||
==تبیین قولی و فعلی ترتیل== | ==تبیین قولی و فعلی ترتیل== | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۹: | ||
همانگونه که پیشتر اشاره شد، در روایات زیادی به تبیین ترتیل پرداخته شده است که برخی از آنها به شرح ذیل است: | همانگونه که پیشتر اشاره شد، در روایات زیادی به تبیین ترتیل پرداخته شده است که برخی از آنها به شرح ذیل است: | ||
[[پیامبر اکرم]] (ص)«ترتیل آن است که به هنگام قرائت قرآن حروف و کلمات آن را به شیوایی ادا و به خوبی بیان کنند و واضح گردانند».<ref> سیوطی، الدرر، ج 6، ص 277 </ref> | [[پیامبر اکرم]] (ص)«ترتیل آن است که به هنگام قرائت قرآن حروف و کلمات آن را به شیوایی ادا و به خوبی بیان کنند و واضح گردانند».<ref> سیوطی، الدرر، ج 6، ص 277 </ref> | ||
[[امام جعفر صادق]](ع) نیز فرموده است: «من نمی‌پسندم که قرآن را در کمتر از یک ماه ختم کنند».<ref> کلینی، ج2، ص 617</ref> | [[امام جعفر صادق]](ع) نیز فرموده است: «من نمی‌پسندم که قرآن را در کمتر از یک ماه ختم کنند».<ref> کلینی، ج2، ص 617</ref> | ||
[[امام صادق]](ع )به هنگام تلاوت قرآن در پاسخ خطابهای «'''یا اَیُّها الناس'''» و «'''یا اَیُّها الَّذینَ آمَنوا'''» بگویید: «'''لَبَّیکَ رَبَّنا'''» <ref>طوسی، تهذیب، ج 2، ص 124؛ نک : زرکشی، ج1، ص 450: «لبَّیکَ رَبّی و سَعدَیک» | [[امام صادق]](ع )به هنگام تلاوت قرآن در پاسخ خطابهای «'''یا اَیُّها الناس'''» و «'''یا اَیُّها الَّذینَ آمَنوا'''» بگویید: «'''لَبَّیکَ رَبَّنا'''»<ref>طوسی، تهذیب، ج 2، ص 124؛ نک : زرکشی، ج1، ص 450: «لبَّیکَ رَبّی و سَعدَیک»</ref>، و هرگاه به آیه‌ای از آیات [[بهشت]] می‌رسید، آن را از خداوند متعال درخواست کنید و هرگاه به آیه عذاب می‌رسید، از آن به خداوند منّان پناه ببرید.<ref> کلینی، ج 2، ص 617-618؛ طوسی، تهذیب، ج 2، ص 124، طبرسی، ج9، ص 569؛ زرکشی، ج1، ص 450؛ مجلسی، بحار، ج 67، 342-343، ج 74، ص 78</ref> | ||
و هرگاه به آیه‌ای از آیات [[بهشت]] می‌رسید، آن را از خداوند متعال درخواست کنید و هرگاه به آیه عذاب می‌رسید، از آن به خداوند منّان پناه ببرید.<ref> کلینی، ج 2، ص 617-618؛ طوسی، تهذیب، ج 2، ص 124، طبرسی، | |||
===تبیین عملی ترتیل=== | ===تبیین عملی ترتیل=== | ||
شماری از [[تابعین ]]، ترتیل را به معنای تلاوت کردنِ [[آیه]] ای از قرآن و تکرار و زمزمه کردن آن با چشم گریان و اشک ریزان پنداشته و آن را به [[سنت]] [[رسول خدا]] (ص) منتسب می دانسته‌اند.<ref> سیوطی، الدر، ج6 ، ص 277</ref> برخی از [[حدیث |احادیث]] [[امامان شیعه |ائمه اهل بیت ]] (ع) نیز به چنین معنایی دلالت دارد.<ref> | شماری از [[تابعین ]]، ترتیل را به معنای تلاوت کردنِ [[آیه]] ای از قرآن و تکرار و زمزمه کردن آن با چشم گریان و اشک ریزان پنداشته و آن را به [[سنت]] [[رسول خدا]] (ص) منتسب می دانسته‌اند.<ref> سیوطی، الدر، ج6 ، ص 277</ref> برخی از [[حدیث |احادیث]] [[امامان شیعه |ائمه اهل بیت ]] (ع) نیز به چنین معنایی دلالت دارد.<ref>مجلسی، بحار،ج 7 ، ص 268، ج 67، ص 342-343، ج24 ، ص 75، ج92 ص 191 92/191</ref> | ||
==شاخصه های ترتیل== | ==شاخصه های ترتیل== | ||
ترتیل دارای ویژگی هایی است که بایستی در آن رعایت شوند: | ترتیل دارای ویژگی هایی است که بایستی در آن رعایت شوند: | ||
#یکی از ویژگی های ترتیل این است که همواره در آن تدبر و دقت در معانی مهم بوده است<ref> نک : ابن کثیر، ج 7، ص 142؛ قرطبی، ج19، ص 37؛ زرکشی، ج 1، ص 449-450؛ ابن جزری، التمهید ، ج 1، ص208 -209؛ سیوطی، الدر، ج 1، ص 299-300</ref>، و حتی گاهی در تعریف آن قید شده است.<ref>ابوالفتوح،ج11، ص 298</ref> | #یکی از ویژگی های ترتیل این است که همواره در آن تدبر و دقت در معانی مهم بوده است<ref> نک: ابن کثیر، ج 7، ص 142؛ قرطبی، ج19، ص 37؛ زرکشی، ج 1، ص 449-450؛ ابن جزری، التمهید ، ج 1، ص208 -209؛ سیوطی، الدر، ج 1، ص 299-300</ref>، و حتی گاهی در تعریف آن قید شده است.<ref>ابوالفتوح،ج11، ص 298</ref> | ||
#تحسین صوت: یعنی قرآن را با صدای نیکو، گوش‌نواز قرائت کردن، نیز در کنار تدبر در عبارات و مضامین قرآن، از شاخصهای عمده ترتیل شناخته شده است.<ref>طبرسی، | #تحسین صوت: یعنی قرآن را با صدای نیکو، گوش‌نواز قرائت کردن، نیز در کنار تدبر در عبارات و مضامین قرآن، از شاخصهای عمده ترتیل شناخته شده است.<ref>طبرسی، ج9، ص569؛ مجلسی، بحار، ج 92، ص 191</ref> | ||
در برخی از روایات و آثار، به جای «تحسین» کلمه هم‌وزن و هم‌آوای آن تحزین عنوان شده است و عالمان و عارفان امت تحزین را پایین آوردن صدا و غم‌انگیز تلاوت کردن قرآن، معنا کرده‌اند<ref>میبدی، ج 10، ص 266؛ طبرسی، | در برخی از روایات و آثار، به جای «تحسین» کلمه هم‌وزن و هم‌آوای آن تحزین عنوان شده است و عالمان و عارفان امت تحزین را پایین آوردن صدا و غم‌انگیز تلاوت کردن قرآن، معنا کرده‌اند<ref>میبدی، ج 10، ص 266؛ طبرسی، ج9، ص 569؛؛ جرجانی، ص 55</ref> و ترتیل در تلاوت قرآن را ناظر بر ساعات دل شب و حالات و مقامات تهجُّد و شب زند‌ه‌داری دانسته‌اند و در دیگر اوقات، به سرعت قرائت کردن قرآن را، برای درک ثواب بیشتر، همانند ترتیل و تحقیق نیکو قلمداد کرده‌اند.<ref>طوسی، التبیان، تهذیب، همانجا؛ابن جزری، النشر،ج 1 ، ص 209</ref> | ||
==شیوه های قرائت قرآن== | ==شیوه های قرائت قرآن== | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۶: | ||
==ترتیل در دوره معاصر== | ==ترتیل در دوره معاصر== | ||
در سده‌های اخیر، «ترتیل» برای شیوه‌ای از قـرائت سـریع و یکنـواخت و آهنگیـن قرآن کریم عنوان قرار گرفته است، و امروزه در سراسر جهان [[اسلام]]، غالباً در عرصه‌های تعلیم و تحفیظ [[قرآن کریم]] از آن استفاده می شود. | در سده‌های اخیر، «ترتیل» برای شیوه‌ای از قـرائت سـریع و یکنـواخت و آهنگیـن قرآن کریم عنوان قرار گرفته است، و امروزه در سراسر جهان [[اسلام]]، غالباً در عرصه‌های تعلیم و تحفیظ [[قرآن کریم]] از آن استفاده می شود. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||