مسجدالنبی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مسجدُالنّبی''' یا '''مسجد نبوی'''، مسجدی در [[مدینه|شهر مدینه]] در کشور [[عربستان سعودی]] است که مرقد [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام‌(ص)]] نیز در آن جای دارد. این مسجد پس از [[مسجدالحرام]] دومین مسجد مقدس جهان اسلام است که توسط پیامبر اکرم(ص) در [[سال ۱ هجری قمری|سال اول هجری]] ساخته شد و در دوره‌های مختلف توسعه یافته است. خانه پیامبر(ص) و خانه [[علی(ع)]] و [[فاطمه(س)]] نیز در کنار این مسجد بوده که در توسعه‌های مسجد، به آن ملحق شده است. مسجدالنبی از مهمترین زیارتگاه‌های مسلمانان است و نزد شیعیان جایگاه ویژه‌ای دارد.

به این [[مسجد]]، ''مسجدالنبی''، جامع مدینه، مسجد الرّسول، مسجد رسول الله، مسجد نبوی و مسجد مدینه می‌گویند. مشهورترین نام این مسجد، «مَسجدُالنَّبی» است. پیامبر اکرم(ص) در این مسجد [[نماز جماعت|نمازهای جماعت]] را اقامه می‌کرد و فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی خویش را در این مسجد وسعت می‌بخشید،<ref>برای نمونه رجوع کنید به پور حسین، «قانون مندی در حکومت نبوی»، ص۱۵۳.</ref> از این رو این مسجد را از دیرباز به مسجدالنبی می‌شناسند. علاوه بر این افزوده شدن خانه پیامبر که محل دفن او نیز بوده است به این مسجد، در این نامگذاری موثر بوده است.<ref>رک: ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۳۴.</ref> همچنین آن حضرت، در روایاتی از مسجد النبی با تعابیری همچون «مسجدی»(مسجد من) تعبیر کرده است.<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۵۶.</ref>

مسجد نبوی در طول جغرافیایی ۲۴ درجه و ۲۸ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۹ درجه و ۳۶ دقیقه قرار دارد. این مسجد در قسمت مرکزی شهر مدینه، در استان مدینه در کشور عربستان سعودی است و ارتفاع آن از سطح دریا ۵۹۷ متر است.<ref>حافظ، فصول من تاریخ المدینه المنوره، ۱۴۱۷ق، ص۶۳.</ref>

زمانی که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اکرم(ص)]] وارد [[یثرب]] شد، شتر خود را رها کرد و قرار را بر این گزارد که هر جا شتر متوقف شود، همانجا محل سکونت ایشان باشد. شتر در محل فعلی مسجد زانو زد و مسجد و [[خانه پیامبر]] همانجا ساخته شد، دیگر مسلمانان نیز در کنار مسجد خانه‌هایی ساختند که دربِ آن‌ها به داخل مسجد باز می‌شد.<ref>ابن زباله، اخبار المدینه، ۲۰۰۳م، ص۷۴؛ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۲۰۲.</ref> نخستین بنای مسجد حدود ۱۰۵۰ متر مربع و از جنس خشت و گل بود. بخش شمالی آن که محل اقامت [[اصحاب صفه]] بود با شاخه‌های درخت نخل مسقف شده بود.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۲۰۳-۲۰۴.</ref>  تغییر قبله از [[مسجد الاقصی|مسجدالاقصی]] به [[مسجدالحرام]] و به عبارتی از شمال به جنوب باعث بسته شدن درِ جنوبی و انتقال آن به دیوار شمالی و همچنین انتقال بخش مسقف از شمال به جنوب مسجد شد.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۲۰۴.</ref>در [[سال ۷ هجری قمری|سال هفتم هجری]]، گسترش اسلام و افزایش شمار مسلمانان، ضرورت توسعه مساحت مسجد را ایجاب کرد و مساحت آن به ۲۴۷۵ متر مربع رسید و شکل مسجد به صورت مربع درآمد.<ref>نجفی، مدینه شناسی، ۱۳۶۴ش، ص ۳۵؛ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۲۰۴.</ref>

*محراب پیامبر

در مسجد النبی جایی است که محرابی بر آن ساخته‌اند؛ اما پیامبر اکرم(ص) محرابی در مسجد نداشته و این محراب در سال‌های بعد از او و گویا در زمان عمر بن عبدالعزیز در محلی که پیامبر نماز می‌گزارد، ساخته شد و احترام و قداست این محراب به همین سبب است.<ref>سمهودی، وفاءالوفاء، ۲۰۰۶م، ج۱، ص۲۸۲.</ref>

*محراب تهجّد

[[محراب تهجّد]]، که هم اکنون موجود نیست، مکانی در کنار ستونی با همین نام بوده است. پیامبر اکرم(ص) برای نماز شب، عبادت و [[احیا|شب زنده‌داری]] کنار این ستون می‌ایستاد. در قرون بعدی، به یاد و احترام پیامبر(ص)، محرابی در اینجا ساختند که به محراب تهجد به معنای عبادت و شب زنده‌داری شهرت یافت و در دوره آل سعود، آن را برچیدند.<ref>نجفی، مدینه شناسی، ۱۳۶۴ش، ص۱۰۰؛ شیخی، فرهنگ اعلام جغرافیایی، ۱۳۸۳ش، ص۳۳۹.</ref>

*محراب فاطمه(س)

این محراب در جنوب محراب تهجّد، داخل مقصوره، یا خانه حضرت فاطمه(س) قرار دارد که به مسجد ملحق شده است و نمای آن از پشت پنجر‌ه­‌های فعلی مسجد پیدا است. در روایات از این محراب یاد شده است؛ از جمله [[امام حسن مجتبی علیه السلام|امام حسن مجتبی(ع)]] فرموده است: «مادرم فاطمه را شب جمعه‌ای در محرابش دیدم که تا صبح ایستاد و نام مردان و زنان مؤمن را به زبان آورد و برایشان دعا کرد. گفتم: مادر! چرا برای خود دعا نکردی؟ فرمود: پسرم! اوّل همسایه و سپس اهل خانه.»<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۶، ص۳۱۳.</ref>

==کتاب شناسی==

*ابن حبان، صحیح، تحقیق شعیب ارنؤوط، بی‌جا، الرساله، ۱۹۹۳م.