۱۶٬۵۸۷
ویرایش
لیلةالرغائب: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جابه جایی جزیی
imported>Kheradmand (افزودن اطلاعات مستندی که اشتباهی حذف شده!) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (جابه جایی جزیی) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{نیایش}} | {{نیایش}} | ||
'''لَیلَةُ الرَّغائِب''' یا '''شب آرزوها''' نام نخستین شب جمعهٔ [[ | '''لَیلَةُ الرَّغائِب''' یا '''شب آرزوها''' نام نخستین شب جمعهٔ [[ماه رجب]] است که در آن امید به بخشش‌های فراوان از سوی خداوند است. بر اساس [[حدیث|روایتی]] از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در این شب [[فرشته|فرشتگان]] به [[کعبه]] می‌آیند و از خدا درخواست می‌کنند [[روزه|روزه‌دار]] در ماه رجب را ببخشد. دوازده رکعت [[نماز]] با کیفیتی خاص بین [[نماز مغرب]] و [[نماز عشاء|عشاء]] از [[مستحب|اعمال مستحب]] این شب است. جمعی از عالمان [[شیعه]] و [[سنی]]، روایت مذکور را [[جعل حدیث|جعلی]] دانسته‌اند. | ||
آیت‌الله [[محمد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی]]، از [[مرجع تقلید|مراجع تقلید شیعه]]، [[مستحب|استحباب]] نماز لیلة الرغائب را نپذیرفته اما انجام آن را به امید [[ثواب و عقاب|ثواب]] جایز دانسته است. | |||
== معنای واژه == | == معنای واژه == | ||
لیله به معنای شب است و کلمهٔ «رغائب» جمع «رغیبه» به معنای چیزی است که مورد رغبت و میل و نیز به معنای عطا و بخشش فراوان است.<ref>فرهنگ ابجدی عربی فارسی، ج۱، ص۴۳۶.</ref> بنابراین «لیله الرغائب» هم می‌تواند به معنای شبی باشد که میل و توجه به آن بسیار است و هم می‌تواند به معنای شبی باشد که در آن عطا و بخشش خدا بسیار است. با توجه به روایتی که در فضیلت این شب نقل شده هر دو معنا درست است. <ref>مکارم شیرازی، مفاتیح نوین، ۱۳۸۵ش، ص۶۱۸، اعمال ماه رجب.</ref> | لیله به معنای شب است و کلمهٔ «رغائب» جمع «رغیبه» به معنای چیزی است که مورد رغبت و میل و نیز به معنای عطا و بخشش فراوان است.<ref>فرهنگ ابجدی عربی فارسی، ج۱، ص۴۳۶.</ref> بنابراین «لیله الرغائب» هم می‌تواند به معنای شبی باشد که میل و توجه به آن بسیار است و هم می‌تواند به معنای شبی باشد که در آن عطا و بخشش خدا بسیار است. با توجه به روایتی که در فضیلت این شب نقل شده هر دو معنا درست است. <ref>مکارم شیرازی، مفاتیح نوین، ۱۳۸۵ش، ص۶۱۸، اعمال ماه رجب.</ref> | ||
== | ==فضلیت و اعمال == | ||
بر پایه حدیثی که از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در کتاب [[الاقبال بالاعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة (کتاب)|اقبال الاعمال]] [[سید ابن طاووس|سید بن طاووس]] نقل شده، این شب را [[فرشته|ملائکه]]، لیلة الرغائب نامیده‌اند. زمانی که یک‌سوم از این شب بگذرد، فرشته‌ای در آسمان و زمین باقی نمی‌ماند، مگر اینکه در [[کعبه]] و حوالی آن جمع می‌شوند. [[خدا|خداوند]] به فرشتگان می‌گوید هرچه می‌خواهید درخواست کنید. فرشتگان گویند درخواست ما بخششِ فرد [[روزه|روزه‌دارِ]] ماه [[رجب المرجب|ماه رجب]] است. خدا پاسخ می‌دهد: آن را انجام دادم.<ref>ابن طاووس، الإقبال بالأعمال الحسنة، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۸۵.</ref> | |||
در روایت لیلة الرغائب آمده است نخستین پنج‌شنبه ماه رجب [[روزه]] گرفته شود و در شب جمعه، بین نماز مغرب و عشاء دوازده رکعت نماز اقامه شود که هر دو رکعت به یک [[سلام (نماز)|سلام]] ختم می‌شود و در هر رکعت یک مرتبه [[سوره حمد]]، سه مرتبه [[سوره قدر]]، و دوازده مرتبه [[سوره توحید]] خوانده می‌شود و پس از اتمام دوازده رکعت، هفتاد بار ذکر «{{عربی|اَللهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحمّدٍ النَّبّیِّ الاُمِّیِّ وَ عَلَی آلِهِ}}» گفته می‌شود. پس از آن در [[سجده]] هفتاد بار ذکر «{{عربی|سُبّوحٌ قُدّوسٌ رَبُّ المَلائِکَةِ وَ الّروحِ}}»، و پس از سر برداشتن از سجده، هفتاد بار ذکر «{{عربی|رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمْ اِنَّکَ اَنْتَ الْعَلِیُّ الْاَعْظَمُ}}» گفته می‌شود. همچنین نمازگزار باید دوباره به سجده برود و هفتاد مرتبه ذکر «{{عربی|سُبّوحٌ قُدّوس رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرّوحِ}}» بگوید و سپس می‌تواند حاجت خود را از خدا بخواهد.<ref> ابن طاووس، الإقبال بالأعمال الحسنة، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۸۶.</ref> | |||
===تردید در سند حدیث=== | |||
قدیمی‌ترین منبع شیعی موجود که روایت فضیلت اولین شب جمعه ماه رجب و اعمال آن را بدون ذکر سند نقل کرده، «مفید العلوم و مبید الهموم» منسوب به [[محمد بن عباس خوارزمی]] است. هرچند درباره انتساب کتاب به خوارزمی و نیز مذهب او اختلاف‌نظر وجود دارد. [[سید ابن طاوس]] نیز این روایت را در کتاب [[اقبال الاعمال]] نقل کرده است.<ref>ژیان، «بررسی و داوری ادله بی‌اعتباری روایت لیلةالرغائب»، ص۱۲۹؛ طیب‌حسینی، «بررسی اعتبار روایت «لیله الرغائب» و تحقیق در معنای رغائب»، ص۲۸۰.</ref> او گفته است که این روایت را از برخی کتاب‌های علمای شیعه نقل می‌کند؛ با این حال [[اسناد|سندی]] برای این حدیث ذکر نکرده است.<ref>ابن طاووس، الإقبال بالأعمال الحسنة، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۸۵.</ref> | |||
در کتاب‌های اهل سنت نیز این حدیث، ساختگی معرفی شده است.<ref>حسینیان مقدم، | در کتاب‌های اهل سنت نیز این حدیث، ساختگی معرفی شده است.<ref>حسینیان مقدم، پیشینه‌شناسی خبر «لیلة الرغائب»، پایگاه اندیشوران حوزه.</ref> ابن جوزی در کتاب الموضوعات این حدیث را جعلی معرفی می‌کند.<ref>ابن الجوزی، الموضوعات، ۱۹۶۶، ج۲، ص۱۲۵.</ref> محی‌الدین نووی نیز در شرح [[صحیح مسلم]]، نماز لیلة الرغائب را بدعتی زشت دانسته که گروهی از علما در رد آن کتاب نوشته‌اند.<ref>نووی، شرح صحیح مسلم، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۲۰.</ref><br> به عقیده برخی، گرچه این حدیث از ضعف سندی رنج می‌برد اما حتی طبق مبانی اهل سنت، قرائن كافی مبنی بر جعلی‌بودن این روایت وجود ندارد.<ref>ژیان، «بررسی و داوری ادله بی‌اعتباری روایت لیلةالرغائب»، ص۱۲۳.</ref> | ||
[[آیت‌الله مکارم شیرازی]]، در واکنش به [[جعل حدیث|جعلی‌بودن]] این خبر، سه راه برای اثبات مشروعیت انجام اعمال لیلة الرغائب و [[دعا|دعاها]] و سایر [[نمازهای مستحب|نمازهای مستحبی]] كه | |||
[[آیت‌الله مکارم شیرازی]]، در واکنش به [[جعل حدیث|جعلی‌بودن]] این خبر، سه راه برای اثبات مشروعیت انجام اعمال لیلة الرغائب و [[دعا|دعاها]] و سایر [[نمازهای مستحب|نمازهای مستحبی]] كه سند معتبری ندارند، ارائه کرده است.<ref>[http://eshia.ir/feqh/archive/text/makarem/feqh/95/960119/ بيانات در ابتدای درس خارج فقه در تاریخ ۱۳۹۶/۰۱/۱۹، سایت مدرسه فقاهت.]</ref> گرچه با توجه به قاعده [[تسامح در ادله سنن]] بجا آوردن نماز رغائب از باب استحباب يا رجا بلامانع است اما اين قاعده در مورد روایات ضعیف‌الاسناد جاری است نه احادیثی که حکم به مجعول‌بودن آنها شده است. بنابراین می‌توان گفت فقهایی که حکم به استحباب یا جواز اقامه آن به قصد رجا کرده‌اند ـ ازجمله ابن‌طاووس، [[علامه حلی]]، [[علامه مجلسی]] و [[مامقانی]] ـ روايت را جعلی ندانسته‌اند.<ref>ژیان، «بررسی و داوری ادله بی‌اعتباری روایت لیلةالرغائب»، ص۱۲۹.</ref> | |||
آیت‌الله [[محمد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی]]، [[استحباب]] نماز لیله الرغائب را نمی‌پذیرد و تنها انجام آن به امید [[ثواب و عقاب|ثواب]] را جایز می‌داند.<ref>فاضل لنکرانی، جامع المسائل، انتشارات امیر قلم، ج۲، ص۱۷۲.</ref> | |||
== جستارهای وابسته== | == جستارهای وابسته== | ||
*[[دحو الارض]] | *[[دحو الارض]] | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۸: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
* ابن | * ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، الموضوعات، تحقیق عبدالرحمان محمد عثمان، مدینه، المکتبة السلفیة، ۱۹۶۶م. | ||
* ابن طاووس، علی بن موسی بن جعفر، الإقبال بالإعمال الحسنة، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش. | * ابن طاووس، علی بن موسی بن جعفر، الإقبال بالإعمال الحسنة، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش. | ||
* [http://hhmoghadam.andishvaran.ir/fa/ShowNote.html?ItemId=12992#_ftn8 حسین حسینیان مقدم، پیشینه شناسی خبر «لیلة الرغائب»، پایگاه اندیشوران حوزه] | * [http://hhmoghadam.andishvaran.ir/fa/ShowNote.html?ItemId=12992#_ftn8 حسین حسینیان مقدم، پیشینه شناسی خبر «لیلة الرغائب»، پایگاه اندیشوران حوزه] | ||
* [http://hadith.riqh.ac.ir/article_13046_3f7eb3d477b496dfaf84d3483f63e5e4.pdf%20ژیان،%20فاطمه،%20«بررسی%20و%20داوری%20ادله%20بی‌اعتباری%20روایت%20لیلةالرغائب»،%20مجله%20علوم%20حدیث،شماره%20۹۵،%20بهار%20۱۳۹۹. | * [http://hadith.riqh.ac.ir/article_13046_3f7eb3d477b496dfaf84d3483f63e5e4.pdf%20ژیان،%20فاطمه،%20«بررسی%20و%20داوری%20ادله%20بی‌اعتباری%20روایت%20لیلةالرغائب»،%20مجله%20علوم%20حدیث،شماره%20۹۵،%20بهار%20۱۳۹۹. ژیان، فاطمه، «بررسی و داوری ادله بی‌اعتباری روایت لیلةالرغائب»، مجله علوم حدیث، شماره ۹۵، بهار ۱۳۹۹.] | ||
* [http://ensani.ir/file/download/article/1556015845-9796-19-12.pdf طیب‌حسینی، سیدمحمود، «بررسی اعتبار روایت «لیله الرغائب» و تحقیق در معنای رغائب»، مجله حدیث پژوهی، شماره۱۹، ۱۳۹۷.] | * [http://ensani.ir/file/download/article/1556015845-9796-19-12.pdf طیب‌حسینی، سیدمحمود، «بررسی اعتبار روایت «لیله الرغائب» و تحقیق در معنای رغائب»، مجله حدیث پژوهی، شماره۱۹، ۱۳۹۷.] | ||
* فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، قم، انتشارات امیر قلم. | * فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، قم، انتشارات امیر قلم. | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۷: | ||
* مکارم شیرازی، ناصر، مفاتیح نوین، قم، انتشارات مدرسة الامام علی بن ابیطالب، ۱۳۸۵ش. | * مکارم شیرازی، ناصر، مفاتیح نوین، قم، انتشارات مدرسة الامام علی بن ابیطالب، ۱۳۸۵ش. | ||
* [http://eshia.ir/feqh/archive/text/makarem/feqh/95/960119/ مکارم شیرازی، ناصر، درس خارج فقه کتاب الشرکة، تاريخ ۱۳۹۶/۰۱/۱۹، سایت مدرسه فقاهت.] | * [http://eshia.ir/feqh/archive/text/makarem/feqh/95/960119/ مکارم شیرازی، ناصر، درس خارج فقه کتاب الشرکة، تاريخ ۱۳۹۶/۰۱/۱۹، سایت مدرسه فقاهت.] | ||
* | * نووی، محی‌الدین یحیی بن شرف، شرح صحیح مسلم، بیروت، دار الکتب العربی، ۱۴۰۷ق. | ||
{{مناسبت‌های شیعه}} | {{مناسبت‌های شیعه}} | ||