بحث:لیلةالرغائب
همافزایی
با سلام به همه یاوران اندیشمند ویکی شیعه لطفا از اطلاعات موجود نکاهید بلکه هر مقدار که می توانید بیفزایید. یادآوری:
- متأسفانه این مطلب مستند و سودمند حذف شده بود:
آیت الله فاضل لنکرانی، استحباب نماز لیله الرغائب را نمیپذیرد و تنها انجام آن به امید ثواب را جایز میداند.[۱]
- لطفا بکوشید باعث جامعیت بیشتر ویکی شیعه شوید. با حذف مطالب سودمند موجود، اطلاعات ناقص میشود. با آرزوی توفیقات بیشتر.--Kheradmand (بحث) ۱۸ فوریهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۶:۳۹ (UTC)
با توجه به اینکه ظاهرا این عمل سندیت چندانی ندارد. بهتر است یک عنوان در انتهای مدخل اضافه شود با عنوان == تردید در اعتبار اعمال این شب ==
http://www.jonbeshnet.ir/news/62765
آقای فاضل لنکرانی هم دراین باره حرف زده است:
http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa14191
اشتباه در ترجمه
در روایت لیلة الرغائب آمده است اولین پنجشنبه ماه رجب روزه گرفته شود و در شب جمعه، بین نماز مغرب و عشاء دوازده رکعت نماز اقامه شود
در روایت آمده است:
ثم يصلّى بين العشاء و العتمة اثنتي عشرة ركعة
والعتمة به معنای ثلث اول شب است: كتاب العين، ج2، ص: 82: و العَتَمَة: الثلث الأول من الليل بعد غيبوبة الشفق.--Saeedi (بحث) ۶ مارس ۲۰۱۹، ساعت ۰۵:۴۳ (UTC)
اشتباه در نقل قول
در بخش خدشه در سند حدیث چنین آمده بود:
سید محمد مشکات این حدیث را جزو احادیثی میداند که ابن طاووس از کتابهای اهل سنت وارد کتابهای شیعه کرده است.[۲]
با مراجعه به آدرس معلوم میشود که آقای مشکات چنین ادعایی نکرده است. ایشان گفته علامه حلی نماز مذکور را به سند متصل خود از اهل سنت نقل کرده است و اجازه نقل آن را به ابنزهره داده است. ملاحظه فرمایید.--Kadkhodaee (بحث) ۱۸ فوریهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۴۳ (UTC)
درخواست حكميت
بسمه تعالی
جناب آقای@Fallah: عزیز و جناب آقای @Mkhaghanif: عزيز و سایر دستاندرکاران عزیز و همه عزیزان جان!
سلام عليكم
پيرو اصرار یکی از آقایان مبنی بر درج فتوای ايت الله فاضل در متن و شناسه مدخل «ليله الرغائب» برخی نكات را به استحضار میرسانم و درخواست دارم آنچه را درستتر میدانيد در ويرايش بعدی این مدخل اعمال فرماييد.عبارت ایشان چنین است: آیتالله فاضل لنکرانی، از مراجع تقلید شیعه، استحباب نماز لیلة الرغائب را نپذیرفته اما انجام آن را به امید ثواب جایز دانسته است.
به زعم ایشان این فتوا مستند و سودمند است و باعث جامعیت بیشتر ویکی شیعه میشود و از این بالاتر با حذف آن سبب ارائه اطلاعات ناقص میشود.
عرض میشود:
اولا: آیت الله فاضل فتوای به عدم استحباب ندادهاند و صرفا احتیاط کردهاند. عین عبارت ایشان چنین است:على هذا فالحكم باستحباب صلاة ليلة الرغائب و استحباب الصوم قبله مشكل. http://lib.eshia.ir/10631/2/172 و https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6624/1/167
ثانیا: تنها آیت الله فاضل در استحباب این عمل خدشه نکرده است تمام فقهایی که دلالت «قاعده تسامح در ادله سنن» بر استحباب شرعی را قبول ندارند، همرأی با ایشان هستند. برای ملاحظه برخی از مراجع و عالمان دینی زنده به آدرسهایی که در ذیل میاید مراجعه فرمایید. بنابراین پرسش مطرح میشود که ذکر فتوای آیت الله فاضل چه ترجیحی دارد؟
از سوی دیگر باید دید رویکرد ویکی شیعه در قبال لیلة الرغائب تخریبی است یا اصلاحی. منظور از تخریبی آنست که بگوییم این روایت جعلی است و چنین شبی وجود ندارد و ... . همدلانه یعنی آنکه بگوییم گرچه این روایت سند معتبری ندارد اما همانطور که از فتاوی آیات عظام روشن میشود (تبریزی، فاضل، صافی، مکارم...) اثبات مجعولیت آن مشکل است و بنابراین انجام اعمال این شب به نیت رجا انجام آن بلامانع است. بنده در گزینش بیانات آیتالله مکارم رویکرد دوم را انتخاب کردم. اما در ارجاعات منابعی را ذکر کردهام که به تفصیل در نقد این روایت و یا حتی اثبات مجعولیت آن فروگذار نکردهاند. این رویکرد با بیانات بسیاری از مراجع (ازجمله آیتالله فاضل و ...) و نهادهای رسمی مثل صدا و سیما همخوانی دارد. از سوی دیگر ذكر فتوای يك مرجع تقلید در شناسه اينطور به مخاطب القا میکند که گویی آقای فاضل تافته جدابافتهای است که این عمل را مستحب نمیداند.
ثانیا: صرف مستند و سودمند بودن یک مطلب دلیل درج آن در ویکی شیعه نیست. و گرنه بر پایه این راهبرد باید تمام مطالب مستند و سودمند مربوط به لیله الرغائب را در اين مدخل ذكر كنيم.
- نظر آیات عظام امینی، الغدیر، ج۵، ص۲۴۵؛ همو، الوضاعون و احادیثهم، ص۲۲۸؛ تستری، النجعة فی شرح اللمعه، ج۳، ص۱۰۳؛ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۷، ص۱۱۶ و میلانی، سید علی، شرح منهاج الکرامة فی معرفة الامامه، ج۳، ص۳۰۳. به نقل از http://hhmoghadam.andishvaran.ir/fa/ShowNote.html?ItemId=12992#_ftn11
- آيت الله شيخ جواد تبريزی: https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/26312/1/340?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8815/1/85?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8 https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1358/1/487?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
- توضيحات مفصل آيت الله صافی درباره اين نماز https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36885/1/256?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
- فتواي آيت الله محمدتقي مدرسی https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29853/1/412?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
- آيت الله شبيري زنجانی (اشاره اي به بدعت بودن عمل و جعلي بودن حديث نكردهاند)
- آيت الله گرامی
- في العروه: ومنها: ما يختص بسبب مخصوص وهي كثيرة مذكورة في كتب الأدعية. قال الآملي في الشرح: كالصوم في عمل أم داود و الصوم لعمل ليلة الرغائب و هي أول ليلة جمعة من رجب .... http://lib.eshia.ir/71768/9/44/%D9%84%D9%8A%D9%84%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
- تكنگاریها در باب اين شب
- نظرات آيت الله مددی كه برخی دوستان در همين صفحه به آدرس آن اشاره كردهاند: http://hashemsarabandi.blog.ir/post/%D9%84%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%DB%8C%D8%A8-%D8%B3%D9%86%D8%AA-%DB%8C%D8%A7-%D8%A8%D8%AF%D8%B9%D8%AA
- آيت الله اسماعیلپور قمشهای https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/34719/1/358?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
- آيت الله يوسفي غروی به تفصيل اين نماز را ذكر كرده و فضيلت آن را بيان كرده .... https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/47178/1/60?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
- آيت الله مشكينی
- محمدامين زين الدين در كتاب فتوايی خود
- مرحوم ميرزا محمد هاشم خوانسارى در كتاب اصولی خود (معدن الفوائد و مخزن الفرائد) به نقد استحباب اين نماز اشاره كرده است. https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/15408/6/286?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
- ديدگاه مثبت برخي ديگر از فقها https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/13149/1/587?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/37024/1/426?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8 https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/13322/2/506?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8 https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36858/1/142?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
- صاحب عبقات اين حديث را از مصاديق رب مشهور لا اصل له ميداند. عبقات الأنوار في إمامة الأئمة الأطهار جلد ۱۶ https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3176/3/203?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
- تفاسير و كتب حديثی و ساير كتب مهم ديگري كه اين حديث را نقل كردهاند براي نمونه نك نقد ديدگاه ابن تيميه مبني بر جعلي بودن حديث: https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36273/1/201?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
- نيز كفعمی در البلد الامين به نقل از ابن باقی
- فيض كاشانی در خلاصه الاذكار
- صاحب وسائل
https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/33896/1/803?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8 https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2417/1/99?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8 https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1166/1/313?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
- علامه مجلسی
https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6629/1/42?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8 https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/16298/1/381?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8 https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2535/1/395?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
- سيد محسن امين در مفتاح الجنات
- اين كه به زعم برخی از عالمان اهل سنت معراج پيامبر در اين شب بوده است: https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3341/1/413?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
- مذمت احمد سرهندی و ديگران بخاطر رواج ادای نماز اين شب در قالب جماعت
- جعلیبودن احاديث ليله الرغائب
https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/10727/1/292?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8 https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/3339/1/109?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
- وقف شيعيان برای انجام اعمال ليله الرغائب
https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/17053/1/87?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
پس اگر بنا به ذکر مطالب سودمند باشد، عناوین زیادی را میتوان مطرح کرد اما گمان نکنم مدخل نحیف ویکی گنجایش آن را داشته باشد و سیاست دوستان ذکر مطالب تفصیلی باشد پس بهتر است احتیاط وجوبی آیتالله فاضل که به شکل ناصواب در قالب فتوا نقل شده، حذف شود و این عبارت جایگزین آن شود: «بسیاری از مراجع تقلید انجام اعمال لیله الرغائب را به امید مطلوبیت (رجاءً) جایز میدانند.» --Kadkhodaee (بحث) ۲۰ فوریهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۷:۱۲ (UTC)
سلام علیکم. در شناسه نظر آیت الله فاضل حذف شود و به جای آن عبارت گروهی از فقها انجام اعمال لیله الرغائب را به امید مطلوبیت (رجاءً) جایز میدانند.--فلاح (بحث) ۲۱ فوریهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۰۷ (UTC)
بعد از نماز عشا یا بین نماز مغرب و عشا؟
جناب آقای@Fallah: عزیز
سلام و تحیات
ظاهرا سهوی رخ داده است. نماز لیله الرغائب بین عشاءین خوانده میشود مانند غفیله. البته بین فقها اختلاف نظر وجود دارد که منظور از واژه «بین» در عبارت «بین عشاءین» بین فعلی است یا بین زمانی؟ این اختلاف در نماز غفیله نیز هست. فقهایی که منظور از بین را بین فعلی میدانند (منظور از فعل، گزاردن و انجامدادنِ نماز است یعنی بعد از انجام مغرب و قبل از انجام عشا نه بین زمان فضیلت مغرب و فضیلت عشا) امتداد نماز ليلة الرغائب را تا چهار رکعت مانده به قضاشدن نماز عشا میدانند. بنابراين دو ملاحظه وجود دارد: نخست، تبدیل واژه «بعد» به واژه «بين». دوم، امتداد تا نيمهشب محل خلاف است و نیازمند ذکر منبع است.--Kadkhodaee (بحث) ۲۷ فوریهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۷:۲۰ (UTC)@Kadkhodaee: سلام علیکم. در متن روایت مربوط به لیله الرغائب، دو نقل است: یکی زمان نماز را بین العشاء و العتمه ذکر کرده و نقل دیگر بین العشائین و العتمه. بنابراین نمی توان گفت که نماز لیله الرغائب بین نماز مغرب و عشا باید خواند مگر این که عشاء در روایت را به نماز مغرب و عتمه را به نماز عشاء ترجمه کنیم که به نظرم دشوار است.--فلاح (بحث) ۲۷ فوریهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۷:۲۹ (UTC)
جناب آقای@Fallah: عزیز
سلام علیکم
بنده به روایت دقت نکرده بودم. درست میفرمایید. البته قابل ذکر است که گروهی از فقها و محدثان باوجود ملاحظه تعبیر «ما بین العشاء و العتمه» از آن «بین نماز مغرب و عشا» فهم کردهاند. ازجمله:
- آیتالله مکارم https://makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=4&mid=408774#_ftnref12
- آیتالله یوسفی غروی https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/47178/1/60?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
- کفعمی در البلد الامین https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41793/1/242?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
- آیتالله صافی گلپایگانی https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36885/1/256?Exact=%D9%84%D9%8A%D9%84%D8%A9%20%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D8%A6%D8%A8
ازقضا آیتالله صافی(در آدرس اخیر) درباره سرّ اين برداشت چنین مینویسد:«... در وقت اداء نماز نیز اختلاف از جهت معنایی پیش آمده است؛ عبارت روایت اینست: «ما من احد صام یوم الخمیس اول خمیس من رجب ثم یصلی بین العشاء و العتمه» اگر از عشاء و عتمه نماز مغرب و عشا مراد باشد زمان انجام این نماز بین این دو نماز میشود و اگر در وقت عشاء و عتمه (مغرب و عشاء) باشد، مدلول این میشود که بین وقت فضیلت مغرب و عشاء واقع شود اگرچه بعد از نماز عشاء باشد، شاید اظهر همین قول دوم باشد. در عین حال که با بناء بر این، جمع بین دو قول ممکن است [یعنی میتوان احتیاط کرد و نماز را در وقت فضیلت مغرب و قبل از نماز عشا بجاآورد] و ممکن است گفته شود اگر مراد قول اول هم باشد خواندن نماز در وقت فضیلت مغرب و قبل از عشا از از باب تعدد مطلوب و مستحب در مستحب است.[یعنی گرچه قول اول از روایت استظهار شود، اصل نماز یک مطلوب است و انجام آن در ظرف بین الصلاتین مطلوب دیگری است]»
ملاحظه میفرمایید که ایشان دلیل اختلاف فهم فقها را مبتنی کردهاند بر بحث سابق یعنی «بین فعلی یا بین زمانی؟».
میماند فرمایش شمادر باب اطلاق عشا بر مغرب، که عجالتا این مطلب پیدا شد. http://lib.eshia.ir/86479/1/66
از آنجاکه مسئله بيشتر مربوط به اعمال مکلفین است، پیشنهاد مشخص بنده آنست که عبارت به این شکل اصلاح شود: «در روایات آمده است كه اين نماز (بين عشائين وعتمه) يا (بين عشاء و عتمه) بجاآورده شود. گروهی از فقها و محدثان از این تعبیر، برداشت کردهاند که وقت این نماز، بين مغرب و عشا است. منظور از «بین مغرب عشا» ممکن است «بین وقت فضیلت نماز مغرب و وقت فضیلت نماز عشا» باشد و ممکن است «بین انجام نماز مغرب و انجام نماز عشا» باشد که طبق این احتمال وقت نماز لیله الرغائب، تا پایان وقت نماز عشا امتداد خواهد داشت.» سپس آدر س منابع آورده شود. نیز اگر هم کسی نظرش اینست که وقت این نماز بعد از نماز عشا تا آخر شب است مستندا آن را هم بیان کنیم. با تشکر.--Kadkhodaee (بحث) ۱ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۰۶:۰۴ (UTC)
@Fallah:
سلام علیکم.
فارغ از بحث سند، در مورد کیفیت نماز لیلة الرغائب، پس از اتمام نماز و ذکر صلوات و سبوح قدوس، مرحوم سید در اقبال میگوید:
ثم يرفع رأسه و يقول: «رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمْ اِنَّکَ اَنْتَ الْعَلِّیُّ الْاَعْظَمُ». از ظاهر عبارت چنین بر میآید که یک بار باید این ذکر را گفت، در حالی که در عبارت مدخل آمده است که هفتاد بار باید تکرار شود. به نظرم این اشتباهی است مرحوم شیخ عباس قمی آن را در مفاتیح آورده است. نظر شما چیست؟رضائی موسوی (بحث) ۲۸ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۰:۴۲ (UTC)