عقیل بن ابی‌طالب: تفاوت میان نسخه‌ها

عقیل پسر [[ابوطالب]] پسر [[عبدالمطلب]]، کنیه‌اش ابویزید بود. بنا بر برخی برخی گزارش‌ها، وی از برادرش [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] بیست سال بزرگتر بوده<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۰۷۸.</ref>بنابراین ده سال بعد از [[عام الفیل]] متولد شده است. مادر او نیز [[فاطمه بنت اسد]] است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، دارصادر، ج۴، ص۴۲.</ref>

عقیل از [[قبیله قریش]]، نسب‌شناس و آگاه به تاریخ عرب بوده است.<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۰۷۸.</ref> گفته‌اند نزد برخی از قریشیان محبوبیت نداشته است زیرا نسب آن‌ها را می‌دانست و بدی‌هایشان را بازگو می‌کرد.<ref>ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۰۷۸.</ref> همچنین او فردی حاضرجواب بوده است.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۶۹.</ref> درگذشت عقیل را برخی در دوره [[معاویة بن ابی‌سفیان|معاویه]]<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، دارصادر، ج۴، ص۴۴؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۰۷۸.</ref> و برخی در ابتدای خلافت [[یزید بن معاویه|یزید]] (قبل از [[واقعه حره|واقعه حَرّه]])<ref>ابن‌حجر، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۴۳۹.</ref> دانسته‌اند.

عقیل پس از [[غزوه بدر|جنگ بدر]] اسلام آورد. به گزارش ابن‌سعد در الطبقات الکبریٰ، عقیل به اجبار در جنگ بدر در سپاه مشرکان بود. او در این جنگ توسط مسلمانان [[اسیر]] شد؛ چون پولی نداشت عمویش [[عباس بن عبدالمطلب|عباس]] با پرداخت [[فدیه|فِدیه‌اش]] او را آزاد کرد.<ref> ابن‌سعد، الطبقات الکبری، دارصادر، ج۴، ص۴۳.</ref> به گفتۀ ابن‌قُتیبه، عقیل بلافاصله پس از آزادی از اسارت، [[مسلمان]] شد.<ref> ابن‌قتیبه، المعارف، ۱۹۶۰م، ص۱۵۶.</ref> البته برخی احتمال داده‌اند او در [[مکه]]، [[اسلام]] آورده بود، اما ایمان خود را مخفی می‌کرد و پس از جنگ بدر، آن را علنی کرد.<ref>نجمی، عقیل بن ابی‌طالب در میزان تاریخ صحیح، ۱۳۷۵ش، ص۴۹.</ref> پیامبر(ص) نیز پیش از شروع جنگ بدر از مسلمانان خواسته بود: در صورت دیدن عباس، عقیل، نوفل بن حارث و بَخْتَری آنان را نکشند. چرا که به ستم بیرون آورده شده‌اند.<ref> بلعمی، تاریخنامه طبری، ۱۳۷۳ش، ج۳، ص۱۲۸</ref> با این حال، برخی از صحابه‌نگاران از مسلمان‌شدن عقیل پس از [[صلح حدیبیه|صلح حُدَیبیه]] (سال ششم قمری) سخن گفته‌اند<ref>برای نمونه نگاه کنید به ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۰۷۸.</ref> ابن‌حجر عسقلانی بر این باور است که عقیل در [[فتح مکه]] (سال هشتم قمری) مسلمان شد و در ابتدای [[سال ۸ هجری قمری|سال هشتم هجری]] به [[مدینه]] [[هجرت به مدینه|هجرت]] کرد.<ref>ابن‌حجر، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۴۳۸.</ref> البته، در منابع از حضور عقیل در ولیمه [[ازدواج علی(ع) و فاطمه(س)|ازدواج علی(ع)]] که چند ماه پس از جنگ بدر در مدینه، سخن به میان آمده است.<ref>ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب(ع)، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۳۵۴</ref>

عقیل در [[جنگ موته]] شرکت کرد.<ref>ابن‌حجر، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۴۳۸.</ref> ابن‌سعد گفته است او پس از غزوه موته بیمار شد و گزارشی از حضورش در فتح مکه، [[غزوه طایف]]، [[غزوه خیبر|جنگ خیبر]] و [[غزوه حنین|جنگ حنین]] نیافته است.<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۴۳.</ref> با این حال طبق روایتی که زبیر بن بکار نقل کرده او در جنگ حُنین از کسانی بود که هنگام فرار برخی از لشکریان، ثابت‌قدم ماند.<ref>ابن‌حجر، الاصابة، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۴۳۸.</ref> پیامبر برای او از محصولات خیبر سهمی اختصاص داد<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۴۳.</ref> گفته می‌شود چون او بر اثر عارضه جسمانی خانه‌نشین شده بود این سهم برای تأمین مخارج زندگی اش اختصاص یافت.<ref>نجمی، «انگیزه سفر عقیل به شام و پذیرفتن هدیه از معاویه»، ص۷۶.</ref>  

عقیل پس از انتقال پایتخت اسلامی به [[کوفه]]، در [[مدینه]] ماند و در هیچ یک از [[جنگ‌های امام علی(ع)]] حاضر نبود.<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، ۱۴۰۴ق، ج۱۰، ص۲۵۰.</ref> به گفته محمدصادق نجمی دلیل عدم حضور عقیل در جنگ‌های امام علی(ع)، نابینایی است که در پس از جنگ موته بر او عارض شده بود.<ref>نجمی، «انگیزه سفر عقیل به شام و پذیرفتن هدیه از معاویه»، ص۷۶.</ref>  

بنا بر گزارش منابع، عقیل دیداری با معاویه داشته است.<ref>نگاه کنید به ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۰۷۸.</ref> بنا بر برخی از منابع اهل‌سنت این دیدار در زمان حیات امام علی(ع) و با هدف درخواست کمک از معاویه برای ادای بدهی<ref>ابن‌حجر، الاصابه، ج۴، ص۴۳۹.</ref> و یا رابطه خویشاوندی<ref>ابن‌اثیر، أسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۵۶۰-۵۶۱.</ref> انجام شده است. در گزارش این منابع آمده است که معاویه در این دیدار گفت: اگر عقیل نمی‌دانست که من برای او از برادرش بهترم نزد ما نمی‌آمد و او را رها نمی‌کرد. عقیل پاسخ داد: برادرم برایم در دینم بهتر است و تو در دنیایم برایم بهتری؛ و من دنیایم را ترجیح دادم؛ و از خدا عاقبت به‌خیری را می‌خواهم.<ref>ابن‌اثیر، أسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۵۶۰-۵۶۱.</ref>   

{{ستون-شروع|۵}}

# [[مسلم بن عقیل بن ابی طالب|مسلم]]

# عبدالله اصغر

# ام عبدالله

# [[عبدالرحمان بن عقیل|عبدالرحمان]]

# [[جعفر بن عقیل|جعفر اکبر]]

جعفر اکبر، مسلم، عبدالله اکبر، عبدالرحمان و محمد از [[فهرست اصحاب امام حسین(ع)|یاران امام حسین(ع)]] بودند، برخی گفته‌اند شش تن از فرزندان او در [[واقعه کربلا]] به شهادت رسیدند.<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۶۹-۷۰.</ref> [[شیخ مفید]]، از دختری به نام اُمّ لُقمان نیز نامبرده که به همراه دیگر خواهرانش (ام هانیء، اسماء، رَمْله، و زینب) هنگام شنیدن خبر [[شهادت امام حسین(ع)]] از خانه برون می‌آید و به گریه و زاری می‌پردازد.<ref>المفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۲۴.</ref>

عقیل، خانه‌ای در [[مدینه]] داشت<ref>ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۴۴.</ref> در گذر زمان، این خانه مکان دفن افرادی از [[بنی‌هاشم]] شد<ref>سمهودی، وفاء الوفاء، ج۳، ص۱۹۵.</ref> و بعدها به [[بقیع|قبرستان بقیع]] ملحق گشت.<ref>نهروانی، ج۱، ص۱۲۷</ref> [[ائمه بقیع]] و [[فاطمه بنت اسد]] مادر عقیل و [[عباس بن عبدالمطلب]] از افرادی‌اند که در این خانه دفن شدند.{{مدرک}} بر قبور ائمه بقیع و نیز قبر عباس و فاطمه بنت اسد بقعه‌ای ساخته شد؛ این بقعه در [[تخریب بقیع|حمله وهابیان به بقیع]] تخریب شد.<ref>نجمی، «تاریخ حرم ائمه بقیع»، ص۱۷۵.</ref>

* ابن‌سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دار صادر، بی‌تا.