مفصلات: تفاوت میان نسخه‌ها

==مفهوم==

مفصّلات در اصطلاح به سوره‌هایی گفته می‎‌شود که در آخر قرآن قرار گرفته، کوتاه هستند و به صورت مکرر با [[بسم الله الرحمن الرحیم]] از یکدیگر جدا می‎‌شوند.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۲۶؛ رامیار، تاریخ قرآن، ۱۳۸۷ش، ص۵۹۵.</ref>

==نام‌های دیگر==

از آنجا که آیات [[ناسخ و منسوخ|منسوخ]] در این سوره‌ها کم است، محکم نیز به آنها گفته شده‌است؛ چنانکه [[عبدالله بن عباس|ابن عباس]] در روایتی در پاسخ به سؤالی درباره محکم، آن را مفصل معنا کرده است.<ref>احمد بن حنبل، مسند ابن حنبل، ۱۳۶۸-۱۳۷۵ق، ج۴، ص۳۴۳.</ref> در برخی روایات از سوره‌های مفصلات با عنوان ریاض القرآن یاد شده است.<ref>سخاوی، جمال القراء، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۸۹.</ref>

اصطلاح مفصل در روایتی منسوب به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] نیز وجود دارد: «أُعْطِيتُ اَلسُّوَرَ اَلطِّوَالَ مَكَانَ اَلتَّوْرَاةِ وَ أُعْطِيتُ اَلْمِئِينَ مَكَانَ اَلْإِنْجِيلِ وَ أُعْطِيتُ اَلْمَثَانِيَ مَكَانَ اَلزَّبُورِ وَ فُضِّلْتُ بِالْمُفَصَّلِ ثَمَانٌ وَ سِتُّونَ سُورَةً وَ هُوَ مُهَيْمِنٌ عَلَى سَائِرِ اَلْكُتُبِ وَ اَلتَّوْرَاةُ لِمُوسَى وَ اَلْإِنْجِيلُ لِعِيسَى وَ اَلزَّبُورُ لِدَاوُدَ؛<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۰۱.</ref> به من سوره‌هاى طولانى داده شده به جاى [[تورات]] و سوره‌هاى (مئین) صد آيه‌اى{{یاد|در بعضی از نسخ به جای واژه «مئین» از کلمه «سنن» استفاده شده است. در این باره گفته شده صحیح همان واژه مئین است و احتمالا به دلیل اشتباه کاتبان سنن نوشته شده است. (حسینی طهرانی، مهرتابان، ۱۴۲۶ق، ص۱۵۲.)}} داده شدم به جاى [[انجیل|انجيل]] و سوره‌هاى مثانى به من داده شد به جاى [[زبور]] و سوره‌هاى مفصل را كه شصت و هشت سوره است افزون به من دادند و اين قرآن نگهبان و گواه است بر كتاب‌هاى ديگر و [[تورات]] از [[موسی (پیامبر)|موسى عليه السلام]] است و انجيل از عيسى عليه السلام است و زبور از داود عليه السلام است.

 

روایات دیگری نظیر روایت واثلة بن اسقع نیز درباره مفصلات از پیامبر نقل شده که مضمون آنها این است که خداوند پیامبر(ص) را به سبب سوره‌های مفصّل بر دیگر [[نبوت|انبیاء]] برتری داده است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۹۰ش، ج۱، ص۲۵.</ref>

 

* [[سوره‌های مکی و مدنی|مکی بودن]] که ویژگی غالب مفصلات است؛<ref>معرفت، علوم قرآنی، ۱۳۸۰ش، ص۸۳.</ref>

سوره‎های مفصلات بر اساس تعداد آیات به سه دسته تقسیم می‎شود:

| مفصلات طوال|| [[سوره حجرات|حجرات]]، [[سوره ق|ق]]، [[سوره ذاریات|ذاریات]]، [[سوره طور|طور]]، [[سوره نجم|نجم]]، [[سوره قمر|قمر]]، [[سوره الرحمن|الرحمن]]، [[سوره واقعه|واقعه]]، [[سوره حدید|حدید]]، [[سوره مجادله|مجادله]]، [[سوره حشر|حشر]]، [[سوره ممتحنه|ممتحنه]]، [[سوره صف|صف]]،[[سوره جمعه|جمعه]]، [[سوره منافقون|منافقون]]، [[سوره تغابن|تغابن]]، [[سوره طلاق|طلاق]]، [[سوره تحریم|تحریم]]، [[سوره ملک|ملک]]، [[سوره قلم|قلم]]، [[سوره حاقه|حاقه]]، [[سوره معارج|معارج]]، [[سوره نوح|نوح]]، [[سوره جن|جن]]، [[سوره مزمل|مزمل]]، [[سوره مدثر|مدثر]]، [[سوره قیامه|قیامه]]، [[سوره انسان|انسان]]، [[سوره مرسلات|مرسلات]]، [[سوره نبأ|نبأ]]، [[سوره نازعات|نازعات]]، [[سوره عبس|عبس]]، [[سوره تکویر|تکویر]]، [[سوره انفطار|انفطار]]، [[سوره مطففین|مطففین]]، [[سوره انشقاق|انشقاق]] و [[سوره بروج|بروج]]

| مفصلات میانه|| [[سوره طارق|طارق]]، [[سوره اعلی|اعلی]]، [[سوره غاشیه|غاشیه]]، [[سوره فجر|فجر]]، [[سوره بلد|بلد]]، [[سوره شمس|شمس]]، [[سوره لیل|لیل]]، [[سوره ضحی|ضحی]]، [[سوره شرح|شرح]]، [[سوره تین|تین]]، [[سوره علق|علق]]، [[سوره قدر|قدر]] و [[سوره بینه|بینه]]

| مفصلات کوتاه|| [[سوره زلزله|زلزله]]، [[سوره عادیات|عادیات]]، [[سوره قارعه|قارعه]]، [[سوره تکاثر|تکاثر]]، [[سوره عصر|عصر]]، [[سوره همزه|همزه]]، [[سوره فیل|فیل]]، [[سوره قریش|قریش]]، [[سوره ماعون|ماعون]]، [[سوره کوثر|کوثر]]، [[سوره کافرون|کافرون]]، [[سوره نصر|نصر]]، [[سوره مسد|مسد]]، [[سوره اخلاص|اخلاص]]، [[سوره فلق|فلق]] و [[سوره ناس|ناس]]<ref>فرهنگ‌نامه علوم قرآن، ۱۳۹۴ش، ص۲۴۱۲.</ref>

آخرین سوره از گروه مفصلات بدون اختلاف [[سوره ناس]] است اما درباره نخستین سوره از گروه مفصّلات، دوازده دیدگاه وجود دارد: [[سوره صافات|صافات]]، [[سوره جاثیه|جاثیه]]، [[سوره محمد|محمد(ص)]]، [[سوره فتح|فتح]]، [[سوره حجرات|حجرات]]، [[سوره ق|ق]]، [[سوره الرحمن|الرحمن]]، [[سوره صف|صف]]، [[سوره فرقان|فرقان]]، [[سوره انسان|انسان]]، [[سوره اعلی|اعلی]] و [[سوره ضحی|ضحی]].<ref>سخاوی، جمال القراء، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۸۹؛ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۲۱۳۱.</ref>

== پانویس ==

== یادداشت ==