حلال‌زادگی: تفاوت میان نسخه‌ها

در [[فقه]] با عنوان «طهارت مَولِد» از حلال‌زادگی سخن گفته شده و در برخی [[ابواب فقه]] به عنوان شرط به‌کار رفته است. فقیهان، حلال‌زادگی و [[ولد الزنا|زنازاده]] نبودن را از جمله شرط‌های [[مجتهد|مجتهدی]] که از او می‌توان [[تقلید (فقه)|تقلید]] کرد، شرط [[امام جماعت]]، [[امام جمعه]]، [[قضاوت|قاضی]] و [[بینه شرعی|شاهد]] دانسته‌اند.

حلال‌زاده کسی است که از طریق [[نکاح|ازدواج شرعی]] متولد شده است و [[ولد الزنا|زنازاده]] نباشد.<ref>بحرانی، الأنوار اللوامع في شرح مفاتيح الشرائع، مجمع البحوث العلمیة، ج‌۱۴، ص۱۱‌.</ref> طبق آموزه‌های فقه شیعه افراد زیر نیز حلال‌زاده شمرده می‌شوند:

*فردی که از طریق [[وطی به شبهه]] به دنیا آمده باشد و شبهه از دو طرف (پدر و مادر) باشد.<ref>بحرانی، الأنوار اللوامع في شرح مفاتيح الشرائع، مجمع البحوث العلمیة، ج‌۱۴، ص۱۱‌؛ نجفی، جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۲۴.</ref> اگر یکی از زن و مرد موضوع برایش مشتبه نبود و عمداً مرتکب این عمل شد، فرزند نسبت به وی ولد الزنا شمرده می‌شود.<ref>بحرانی، الأنوار اللوامع في شرح مفاتيح الشرائع، مجمع البحوث العلمیة، ج‌۱۴، ص۱۱‌؛ طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۳۵۰.</ref>

*فردی که انعقاد نطفه‌اش در زمانی باشد که آمیزش زن و شوهر در آن زمان حرام باشد.<ref>جمعى از پژوهشگران، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ۱۴۲۶ق، ج‌۳، ص۳۶۷‌.

</ref> مانند [[آمیزش]] در حالتی که زن [[حیض]] است یا در هنگام روزه واجب معین و یا در حال [[احرام]].<ref>نجفی، جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، ۱۴۰۴ق، ج‌۴۱، ص۴۱۱‌.

*فرزندی که طبق ازدواج مرسوم اقوام دیگر حتی [[شرک|مشرکین]] به دنیا آمده باشد.<ref>پورمحمدی، «قاعده لکل قوم نکاح»، ص۲۷۸.</ref> به عنوان نمونه [[مجتهد|فقیهان شیعه]] فرزند حاصل از [[نکاح با محارم]] طبق فرهنگ [[مجوس|مجوسیان]] را حلال‌زاده می‌دانند.<ref>شیرازی، القواعد الفقهیة، ۱۴۱۳ق، ص۴۴؛ بروجردی، جامع الاحادیث الشیعه، ۱۳۸۶ش، ج۲۶، ص۳۸۰؛ عاملی، وسائل، ۱۴۰۹ق، ج۲۱، ص۱۹۹.</ref> برخی محققان مستند فقیهان را روایاتی دانسته‌اند که رسم ازدواج سایر فرق حتی مشرکین را به رسمیت شناخته است.<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۳۸۷؛ عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۲۱، ص۲۰۰؛ پورمحمدی، «قاعده لکل قوم نکاح»، ص۲۷۸.</ref> و برخی دیگر با ضمیمه کردن [[قاعده جب]] حکم می‌کنند گرچه ازدواج فرد مجوسی با مادرش در شریعت اسلام حرام است اما بعد از مسلمان شدن اعمال سابق نادیده گرفته می‌شود.<ref>شیرازی، القواعد الفقهیة، ۱۴۱۳ق، ص۴۴؛ مباني الفقه الفعال في القواعد الفقهية الأساسية، ۱۴۲۵ق، ج‌۲، ص۳۰۲.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی]] با استناد به [[سیره عقلاء|سیره عقلا]] این فرزند را حلال‌زاده میداند.<ref>مکارم شیرازی، انوار الفقاهه (کتاب حدود و تعزیرات)، ۱۴۱۸ق، ص۴۸.</ref> براساس [[حدیث|روایات]] در هر قومی رسم ازدواجی میان مردم وجود دارد که آن را متفاوت از زنا می‌دانند.<ref>عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۲۱، ص۲۰۰.</ref>

*کسی که حلال‌زادگی‌اش مشکوک است؛ ولی پدر و مادر مشخصی دارد؛ همچنین کسی که پدر و مادر مشخصی نداشته باشد مانند کودکی که پیدا شده، بیشتر [[مجتهد|فقیهان]] او را حلال‌زاده دانسته‌اند؛ هرچند برخی اشکالاتی به آن وارد کرده‌اند.<ref>مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۳۶۷.</ref>

*انتقال برخی صفات رذیله از طریق وراثت به افرادی که حلال‌زاده نیستند. اینان معتقدند همانطور که ویژگی‌های ظاهری افراد از طریق ژن انتقال می‌یابد ویژگی‌های باطنی نیز منتقل می‌شود و در فرزندان نامشروع غالبا زمینه ارتکاب جرم بیشتر است.<ref>بصیری، گوهری، «نقش وراثت در سرنوشت انسان از منظر قرآن و حدیث»، ص۱۲۱.</ref>

*کافر بودن کسی که حلال‌زاده نیست.<ref>حلی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۱۲۲.</ref>

*عدم نجابت؛ به گفته [[سید مرتضی]]، خدای متعال می‌داند که فرد متولد از زنا خیر و صلح را اختیار نمی‌کند فلذا از تصدی اموری چون [[بینه شرعی|شهادت در دادگاه]] محروم است.<ref>سید مرتضی، الانتصار في انفرادات الإمامية، ۱۴۱۵ق، ص۵۰۲‌.</ref>

*'''امامت جماعت و جمعه''': برپایه اجماع فقهای امامیه،<ref>نگاه کنید به: نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۲۴.</ref> حلال‌زادگی یکی از شرایط [[امام جماعت]] در [[نماز]] به شمار می‌رود و امامت شخص [[ولد الزنا|وَلَدُالزِنا]] جایز نیست.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۲۴.</ref> مستند این حکم را روایات دانسته‌اند.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۲۴.</ref> گفته شده مراد از این شرط، این است که ولدالزنا بودن امام جماعت احراز و معلوم نشده باشد.<ref>مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، الموسوعة الفقهیه، ۱۴۲۳ق، ج۱۷، ص۲۰.</ref> ازاین‌رو، امامتِ جماعتِ کسی که در حلال‌زادگی او تردید است و زنازادگی‌اش اثبات نشده، به اتفاق‌نظر فقها، صحیح و جایز شمرده شده است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۳۲۵.</ref> حلال‌زادگی را در [[امام جمعه|امامت جمعه]] نیز شرط دانسته‌اند.<ref>محقق حلی، شرایع الاسلام، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۸۷؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۲۹۶.</ref>

در تعدادی از روایات که هم در منابع شیعه<ref>برای نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۳۱۶؛‌ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۴۳؛ برقی، المحاسن، ۱۳۷۱ق، ج۱، ص۱۳۸-۱۳۹؛ شیخ صدوق، علل الشرائع، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۱۴۱-۱۴۵.</ref> و هم در منابع روایی اهل‌سنت آمده،<ref>برای نمونه نگاه کنید به: ابن‌عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۲۸۷؛ ابن‌جزری، اسنی المطالب، اصفهان، ص۵۷ -۵۹؛ ابن‌مردویه اصفهانی، مناقب علی بن ابی‌طالب، ۱۴۲۴ق، ص۷۶و۷۷؛ شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۷، ص۲۶۵و۲۶۶، ج۱۷، ص۲۵۰ و ج۲۱،‌ ص۳۶۳-۳۶۹.</ref> [[مودت اهل‌بیت(ع)|محبت اهل‌بیت(ع)]] به‌ویژه [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] نشانه حلال‌زادگی و بغض و دشمنی نسبت به آنان نشانه [[حرام‌زادگی]] دانسته شده است. به‌عنوان مثال در منابع اهل‌سنت از [[عبادت بن صامت]] و [[ابوسعید خدری|ابوسعید خُدْری]]، هر دو از [[صحابه|صحابه پیامبر(ص)]]، نقل شده که ما فرزندانمان را با محبت علی بن ابی‌طالب می‌آزمودیم؛ اگر آنان به علی بن ابی‌طالب محبت نداشتند، می‌دانستیم که آنها از ما نیستند و حرام‌زاده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به: ابن‌عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۲۸۷؛ ابن‌جزری، اسنی المطالب، اصفهان، ص۵۷ -۵۹؛ ابن‌مردویه اصفهانی، مناقب علی بن ابی‌طالب، ۱۴۲۴ق، ص۷۶و۷۷.</ref> ابن‌جَزَری (۷۵۱- ۸۳۳ق) محدث و فقیه شافعی‌مذهب، گفته است از قدیم تا زمان او مشهور بود که کسی غیر از ولدالزنا نسبت به علی(ع) دشمنی نمی‌کرد.<ref>ابن‌جزری، اسنی المطالب، اصفهان، ص۵۷.</ref> [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در [[بحار الانوار (کتاب)|کتاب بحار الانوار]] در بابی با عنوان «اَن حبهم علیهم السلام علامة طیب الولادة و بغضهم علامة خبث الولادة؛ ۳۱ حدیث گردآورده<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۷، ص۱۴۵-۱۵۶.</ref> و در [[مرآة العقول (کتاب)|مرآه العقول]] آنها را [[تواتر|متواتر]] شمرده است.<ref>مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۲۶، ص۴۲۰.</ref>