پرش به محتوا

اجتهاد در مقابل نص: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۸: خط ۸:


==مخالفت اکثریت فقیهان با اجتهاد در برابر نص==
==مخالفت اکثریت فقیهان با اجتهاد در برابر نص==
[[مجتهد|فقیهان شیعه]]<ref>موسوی قزوینی، ینابیع الاحکام، ۱۴۲۴ق، ص۵۰۱؛ علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۰، ص۵۱۵؛ هاشمی خویی، منهاج البراعه، ۱۴۰۰ق، ج۸، ص۱۸۶؛ شرف الدین، النص و الاجتهاد، ۱۴۰۴ق، بخش۲، ص۳؛ مغنیه، فی ظلال نهج البلاغه، ۱۹۷۹م، ج۱، ص۳۰۴.</ref> و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]<ref>شرف الدین، النص و الاجتهاد، ۱۴۰۴ق، بخش۲، ص۳؛ فضل الله، «دراسات فقهیة و قانونیة: أضواء علی الشوری فی النص القرآنی»، ص۳۸.</ref> اجتهاد در برابر دلیل قطعی را باطل می دانند. برخی از [[صحابه]] و [[تابعین|تابعان]] نیز هیچ‌گاه در برابر نص، نظر فقهی نداده‌اند.<ref>یوسفی مقدم، درآمدی بر اجتهاد از منظر قرآن، ۱۳۸۷ش، ص۲۷۶.</ref> به گفته ابن‌قیّم جوزیه از عالمان سنی، [[احمد بن حنبل]] بر طبق نص [[فتوا]] می‌داد و نظر مخالف نص را حتی از [[خلفای راشدین|خلفا]] نمی‌پذیرفت.<ref>ابن‌قیّم جوزیه، اعلام الموقعین، ۱۴۰۷ق، ص۲۹.</ref>
[[مجتهد|فقیهان شیعه]]<ref>موسوی قزوینی، ینابیع الاحکام، ۱۴۲۴ق، ص۵۰۱؛ علامه مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۰، ص۵۱۵؛ هاشمی خویی، منهاج البراعه، ۱۴۰۰ق، ج۸، ص۱۸۶؛ شرف الدین، النص و الاجتهاد، ۱۴۰۴ق، بخش۲، ص۳؛ مغنیه، فی ظلال نهج البلاغه، ۱۹۷۹م، ج۱، ص۳۰۴.</ref> و [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]<ref>شرف الدین، النص و الاجتهاد، ۱۴۰۴ق، بخش۲، ص۳؛ فضل الله، «دراسات فقهیة و قانونیة: أضواء علی الشوری فی النص القرآنی»، ص۳۸.</ref> اجتهاد در برابر دلیل قطعی را باطل می دانند. برخی از [[صحابه]] و [[تابعین|تابعان]] نیز هیچ‌گاه در برابر نص، نظر فقهی نداده‌اند.<ref>یوسفی مقدم، درآمدی بر اجتهاد از منظر قرآن، ۱۳۸۷ش، ص۲۷۶.</ref> به گفته ابن‌قیّم جوزیه از عالمان سنی، [[احمد بن حنبل]] بر طبق نص [[فتوا]] می‌داد و نظر مخالف نص را حتی از [[خلفای راشدین|خلفا]] نمی‌پذیرفت.<ref>ابن‌قیّم جوزیه، اعلام الموقعین، ۱۴۰۷ق، ص۲۹.</ref>  


===دلایل مخالفت===
بااین‌همه، عده‌ای از فقیهان اهل‌سنت، گاهی اجتهاد خود را در برابر نص مقدم داشتند.<ref>قدسی، انوار الاصول، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۶۰۲.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]]،  از یکی از آنان نقل می‌کند مه در سیاسیات و معاملات، اگر نص با مصلحت تعارض داشت بود و جمعشان ممکن نبود، می‌توان مصلحت را بر نصص مقدم کرد. البته بیشتر فقیهانشان با چنین نظری مخالفت کرده‌اند.<ref>قدسی، انوار الاصول، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۶۰۲.</ref>
 
===دلایل مخالفت یا اجتهاد در برابر نص===
مخالفان اجتهاد در برابر نص، علاوه بر عقل<ref>سبحانی، الانصاف فی مسائل مادام فیها الخلاف، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۵.</ref>، به [[آیه|آیات قرآن]] و روایات شیعه و اهل‌سنت استدلال کرده‌اند:
مخالفان اجتهاد در برابر نص، علاوه بر عقل<ref>سبحانی، الانصاف فی مسائل مادام فیها الخلاف، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۵.</ref>، به [[آیه|آیات قرآن]] و روایات شیعه و اهل‌سنت استدلال کرده‌اند:
*[[جعفر سبحانی]]، [[مرجع تقلید]] با استناد به [[آیه اول سوره حجرات]] و لزوم تسلیم در برابر فرمان خدا و رسولش، اجتهاد در برابر نص را جلو‌افتادن و تقدّم بر آنان دانسته است.<ref>سبحانی، الانصاف فی مسائل مادام فیها الخلاف، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۴.</ref>
*[[جعفر سبحانی]]، [[مرجع تقلید]] با استناد به [[آیه اول سوره حجرات]] و لزوم تسلیم در برابر فرمان خدا و رسولش، اجتهاد در برابر نص را جلو‌افتادن و تقدّم بر آنان دانسته است.<ref>سبحانی، الانصاف فی مسائل مادام فیها الخلاف، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۴.</ref>
خط ۱۷: خط ۱۹:
*بر‌اساس [[آیه ۳۶ سوره احزاب]] مؤمنان حق انتخاب و مخالفت در برابر خواسته خدا و [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول الله(ص)]] را ندارند و هر نظر و اجتهادی در برابرشان حرام است.<ref>یوسفی مقدم، درآمدی بر اجتهاد از منظر قرآن، ۱۳۸۷ش، ص۲۸۴.</ref>
*بر‌اساس [[آیه ۳۶ سوره احزاب]] مؤمنان حق انتخاب و مخالفت در برابر خواسته خدا و [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|رسول الله(ص)]] را ندارند و هر نظر و اجتهادی در برابرشان حرام است.<ref>یوسفی مقدم، درآمدی بر اجتهاد از منظر قرآن، ۱۳۸۷ش، ص۲۸۴.</ref>
*در روایتی از منابع اهل‌سنت آمده است مردی از قبیله ثقیف از [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] درباره [[حج]] مسئله‌ای پرسید. عمر پاسخ او را داد. آن مرد گفت از پیامبر این مسئله را پرسیدم، پاسخی دیگر به من داد. عمر ناراحت شد و گفت: «چرا از من چیزی سؤال می‌کنی که پیامبر در آن مسئله نظر داده است؟»<ref>حسینی میلانی، خلاصة عبقات الانوار، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۲۲۳؛ الاحکام، ابن‌حزم، ج۶، ص۸۰۷.</ref>
*در روایتی از منابع اهل‌سنت آمده است مردی از قبیله ثقیف از [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] درباره [[حج]] مسئله‌ای پرسید. عمر پاسخ او را داد. آن مرد گفت از پیامبر این مسئله را پرسیدم، پاسخی دیگر به من داد. عمر ناراحت شد و گفت: «چرا از من چیزی سؤال می‌کنی که پیامبر در آن مسئله نظر داده است؟»<ref>حسینی میلانی، خلاصة عبقات الانوار، ۱۴۰۵ق، ج۳، ص۲۲۳؛ الاحکام، ابن‌حزم، ج۶، ص۸۰۷.</ref>
بااین‌همه، عده‌ای از فقیهان اهل‌سنت، اجتهاد خود را در برابر نص مقدم داشتند.<ref>قدسی، انوار الاصول، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۶۰۲.</ref> به گفته [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]]، برخی  از آنان گفته‌اند در سیاسیات و معاملات، اگر نص با مصلحت تعارض داشت بود و جمعشان ممکن نبود، می‌توان مصلحت را بر نصص مقدم کرد. البته بیشتر فقیهانشان با چنین نظری مخالفت کرده‌اند.<ref>قدسی، انوار الاصول، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۶۰۲.</ref>


==اجتهادهای صحابه در برابر نص==
==اجتهادهای صحابه در برابر نص==
Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۳٬۱۵۴

ویرایش