آیه ۲۸ سوره فاطر: تفاوت میان نسخه‌ها

از آیه ۲۸ سوره فاطر، همچنین این پیام اخلاقی برداشت شده است که مؤمنان باید همیشه بین [[خوف و رجاء]] به‌سر ببرند. یکی از کارکردهای اجتماعی علم دانشمندان، گسترش تواضع و فروتنی و تعالی اخلاقی جامعه دانسته شده است.  

در آیه ۲۸ سوره فاطر به تنوع رنگ در انسان، جنبندگان و حیوانات به‌عنوان نشانه‌های توحید در خالقیت اشاره شده است. در این آیه تصریح شده است که در میان بندگان خداوند تنها عالمان و دانشمندان در برابر [[خدا|خداوند]] احساس مسئولیت می‌کنند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۱۸، ص۲۴۸.</ref> در بخش پایانی آیه به عزت خداوند یعنی قدرت قاهرش در برابر دشمنان و محبت بی انتهایش در تعامل با دوستان، پرداخته شده است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۸، ص۶۳۶.</ref>

به‌نظر [[سید محمدحسین طباطبائی|محمد حسین طباطبایی]] از [[تفسیر قرآن|مفسران]] [[قرن چهاردهم هجری شمسی|قرن چهاردهم هجری]]، منظور از علما در آیه ۲۸ سوره فاطر، کسانی هستند که معرفت تام به [[اسماء الحسنی|اسماء]]، [[اسما و صفات|صفات]] و افعال خداوند دارند و از این رهگذر دارای قلوب مطمئنه هستند و گفتار و رفتارشان هماهنگ هستند.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن،۱۳۹۳ق، ج۱۷، ص۴۳.</ref> برخی نیز از مفهوم عالمِ عامل استفاده کرده‌اند به این معنا که منظور از دانشمندان در آیه ۲۸ سوره فاطر، افرادی هستند که در برابر وظایف خود احساس مسئولیت کرده به علم خود عمل می‌کنند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۱۸، ص۲۴۸.</ref>

==خشیت چیست؟==

با اینکه در زبان فارسی واژه ترس به عنوان معادل [[خشیت]]، به‌کار برده می‌شود؛ اما در اینجا که خشیت دانشمندان از خداوند مطرح است معنای عمیق‌تری را مراد دانسته‌اند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۱۸، ص۲۴۷.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] در ذیل آیه ۲۸ سوره فاطر، آورده است که از میان تمامی بندگان، دانشمندان به مقام عالی خشیت یعنی ترس از مسئولیت توأم با درک عظمت مقام پروردگار نائل آمده‌اند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۱۸، ص۲۴۷.</ref> محمدحسین طباطبایی می‌گوید منظور از خشیت در  آیه، ۲۸ سوره فاطر، [[خشوع]] در باطن و [[خضوع]] در ظاهر است.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن،۱۳۹۳ق، ج۱۷، ص۴۳.</ref>

یکی از کارکردهای اخلاقی آیه ۲۸ سوره فاطر، قرار دادن مؤمنان بین [[خوف و رجاء]] معرفی شده است.<ref>مصطفوی، «تفسیر إنما يخشى الله من عباده العلماء»، وبگاه علوم قرآن و حدیث.</ref> مفهوم خوف و رجاء از جمله پایانی این آیه (إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ غَفُورٌ) استخراج گردیده است.<ref>مصطفوی، «تفسیر إنما يخشى الله من عباده العلماء»، وبگاه علوم قرآن و حدیث.</ref>عزت و قدرت بی پایان خداوند که واژه «عزیز» ناظر بدان است، سرچشمه خوف و خشیت اندیشمندان دانسته شده است. چنانکه بخشندگی و رحمت بی‌انتهای الهی که از واژه «غفور» فهم می‌شود، مایه رجاء و امید مؤمنان ارزیابی شده است. برخی معتقدند که حرکت تکاملی انسان به سوی کمال، بدون اتصاف به این دو صفت ممکن نیست.<ref>مصطفوی، «تفسیر إنما يخشى الله من عباده العلماء»، وبگاه علوم قرآن و حدیث.</ref>

یکی از مباحث مطرح شده ذیل آیه ۲۸ سوره فاطر، کارکرد اجتماعی علم است.<ref>صالحی، ظاهری عبده وند، «کارکردهای اخلاقی، اجتماعی و تربیتی علم از دیدگاه حضرت علی(ع) و راهکارهای کاربردی آموزش علوم در ایران»، وبگاه پژوهش‌های معنوی.</ref> به استناد جمله «انما یخشی الله من عباده العلماء» گفته شده است که خشوع و خضوعِ عالمان به هم‌نشینان و اطرافیان آنها سرایت کرده از این طریق در جامعه رواج پیدا می‌کند.<ref>صالحی، ظاهری عبده وند، «کارکردهای اخلاقی، اجتماعی و تربیتی علم از دیدگاه حضرت علی(ع) و راهکارهای کاربردی آموزش علوم در ایران»، وبگاه پژوهش‌های معنوی.</ref> گسترش خشوع و خضوع در جامعه موجب سعادت و تعالی اخلاقی جامعه می‌گردد. واعظان و مبلغان نیز از جمله «انما یخشی الله من عباده العلماء»، برای تبیین نسبت دانش و دانایی با فروتنی و تواضع، استفاده می‌کنند.<ref>صالحی، ظاهری عبده وند، «کارکردهای اخلاقی، اجتماعی و تربیتی علم از دیدگاه حضرت علی(ع) و راهکارهای کاربردی آموزش علوم در ایران»، وبگاه پژوهش‌های معنوی.</ref>

*طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القران، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ سوم، ۱۳۹۳ق.