محسن بن علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

'''محسن بن علی(ع)''' فرزند [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] و [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت فاطمه(س)]] است. او در ماجرای هجوم طرفداران خلافتِ [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] به [[خانه حضرت فاطمه(س)]] برای [[بیعت]] گرفتن از امام علی(ع)، [[سقط جنین|سِقط]] شد. تاریخ دقیق [[شهادت]] وی مشخص نیست. [[محمدهادی یوسفی غروی]] (متولد [[۱۳۲۷ش]]) پژوهشگر تاریخ اسلام با ارائه شواهدی [[واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(س)|هجوم به خانه فاطمه(س)]] و [[سقط جنین|سقط]] محسن را پنجاه روز یا بیشتر پس از رحلت [[پیامبر(ص)]] دانسته است. با این حال برخی اوایل [[ربیع الاول]] را [[ایام محسنیه]] نامیده و در این ایام به [[عزاداری]] می‌پردازند این کار به دلیل سابقه نداشتن در [[تشیع]] و موجب کمرنگ شدن برنامه‌های اصلی شیعه مورد تأیید برخی از [[مراجع تقلید]] قرار نگرفته است.

محسن فرزند امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) است. در منابع مختلف شیعه<ref> برای نمونه نگاه کنید به یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۱۳؛ قاضی نعمان، شرح الاخبار، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۸۸؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۵؛ ابن‌صوفی، المجدی، ۱۴۲۲ق، ص۱۹۳.</ref> و اهل‌سنت<ref> ابن‌حنبل، مسند، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۱۵۹، ۲۴۶؛ بخاری، الادب المفرد، ۱۴۰۹ق، ص۲۸۶؛ ابن‌قتیبة، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۲۱۱؛ بلاذری، انساب‌الاشراف، ۱۳۹۴ق، ج۲، ص۱۸۹؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص۱۵۳؛ حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۸۰ ابن‌حزم اندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ص۱۶؛ ابن‌اثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۹۹-۳۰۰؛ سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۱۸ق، ص۵۷؛ ابن‌کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۳۶۷؛ ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۹۱.</ref> او جزو فرزندان حضرت فاطمه و امام علی(ع) شمرده شده است. براساس روایات این نام را پیامبر(ص) بر او نهاده است<ref>شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۵</ref> و معادل مُشَبّر فرزند [[هارون (پیامبر)|هارون]] است.<ref> ابن‌حنبل، مسند، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۱۵۹، ۲۴۶؛ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۵.</ref> به گفته ابن‌حجر عسقلانی (درگذشته ۸۵۲ق) صحابه‌نگار اهل‌سنت این کلمه به صورت مُحَسّن خوانده می‌شود.<ref> ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۱۹۱.</ref>

درباره چگونگی درگذشت محسن اختلاف است. در منابع شیعه، علت شهادت او [[سقط جنین|سقط]] شدنش دانسته شده است.<ref> نگاه کنید به شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۵.</ref> در منابع اهل‌سنت به درگذشت او با عبارت‌هایی همچون «مات صغیراً»،<ref>ابن‌اثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۳۰۰.</ref> «مات و هو صغیر»<ref>ابن‌قتیبة، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۲۱۱.</ref> و یا چیزی شیبه آن<ref>مقدسی، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، ج۵، ص۷۵.</ref> اشاره شده است. که دلالت بر زنده به دنیا آمدن او دارد. به گفته ابن‌حزم اندلسی عالم اهل‌سنت (درگذشته ۴۵۶ق) او بلافاصله پس از ولادت از دنیا رفت.<ref> ابن‌حزم اندلسی، جمهرة انساب العرب، ۱۴۰۳ق، ص۳۸.</ref> با این حال [[محمد بن عبدالکریم شهرستانی]] (درگذشته ۵۴۸ق) در کتاب [[الملل و النحل (شهرستانی)|الملل و النحل]] به نقل از ابراهیم بن سیار معروف به [[نظام معتزلی|نَظّام معتزلی]] (درگذشته ۲۲۱ق) از بزرگان [[معتزله]] نقل می‌کند که ضربه [[عمر بن خطاب]] به پهلوی [[فاطمه(س)]] موجب [[سقط جنین|سقط]] محسن شد.<ref> شهرستانی، الملل والنحل، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۷۱.</ref> همچنین [[ابن‌ابی‌الحدید معتزلی]] (درگذشته ۶۵۶ق) شارح نهج‌البلاغه در مناظره با استادش [[ابوجعفر نقیب]] به سقط محسن در جریان بیعت گرفتن از علی(ع) اشاره می‌کند.<ref> ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغة، ۱۴۰۴ق، ج۱۴، ص۱۹۲–۱۹۳.</ref>

براساس برخی روایات که در منابع اهل‌سنت نقل شده محسن در زمان حیات [[پیامبر(ص)]] به دنیا آمده است.<ref> ابن‌اثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۹۹؛ ابن‌حنبل، مسند، ۱۴۲۱ق، ج۲، ص۱۵۹، ۲۴۶؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۳۸۴.</ref>  

محسن در [[واقعه هجوم به خانه فاطمه(س)]] سقط شده است.<ref>مفید، الاختصاص، ۱۴۱۳ق، ص۱۸۵؛ خصیبی، الهدایة الکبری، ۱۴۱۹ق، ص۴۰۸؛ ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج‌البلاغة، ۱۴۰۴ق، ج۱۴، ص۱۹۲–۱۹۳؛ شهرستانی، الملل والنحل، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۷۱.</ref> [[محمدهادی یوسفی غروی]] (متولد ۱۳۲۷ش) پژوهشگر تاریخ اسلام با ارائه شواهدی معتقد است زمان واقعه هجوم به خانه فاطمه(س) بلافاصله پس از [[واقعه سقیفه]] و [[بیعت]] با [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|ابوبکر]] نبوده، بلکه حدود پنجاه روز یا بیشتر پس از [[رحلت پیامبر(ص)]] رخ داده است.<ref>یوسفی غروی، «تاریخ هجوم به خانه حضرت زهرا»، ص۹-۱۴.</ref> با این حال برخی اوایل [[ربیع‌الاول]] را به [[ایام محسنیه]] نامگذاری کرده و به [[عزاداری]] می‌پردازند.<ref>[http://www.rohani.ir/fa/ndt/435/لزوم-برگزاری-مراسم-عزاداری-در-ایام-محسنیه «اتفاقات هفته اول بعد از ماه صفر، ریشه و اصل همه مصائب جهان اسلام است»]، پایگاه اطلاع‌رسانی حضرت آیت‌الله العظمی سید صادق روحانی.</ref> به گفته [[ناصر مکارم شیرازی]] (متولد ۱۳۰۵ش) از مراجع تقلید بهتر است که مراسم ایام محسنیه برگزار نشود، چراکه این مراسم در میان شیعه سابقه نداشته و باعث کمرنگ شدن برنامه‌های اصلی می‌شود.<ref>[https://makarem.ir/main.aspx?typeinfo=21&lid=0&catid=46972&mid=262723 «نظر حضرت‌عالی در مورد برگزاری مراسم ایّام محسنیه به‌صورت عمومی در سطح شهر چیست؟»]، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی.</ref>

*[[واقعه هجوم به خانه فاطمه(س)]]