Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۳٬۰۹۹
ویرایش
غلو: تفاوت میان نسخه‌ها
←عوامل پیدایش
P.motahari (بحث | مشارکتها) |
P.motahari (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۱۰۷: | خط ۱۰۷: | ||
==عوامل پیدایش== | ==عوامل پیدایش== | ||
محققان با بررسی‌های تاریخی و مطالعه منابع روایی، عواملی را برای تبیین منشأ پیدایش | محققان با بررسی‌های تاریخی و مطالعه منابع روایی، عواملی را برای تبیین منشأ پیدایش غلو، به‌ویژه در جهان اسلام و تشیع برشمرده‌اند.<ref>برای نمونه نگاه کنید به صالحی نجف‌آبادی، غلو (درآمدی بر افکار و عقاید غالیان در دین)، ۱۳۸۴ش، ص۷۷-۷۸؛ حیدری، غلو، حقیقت و اقسام آن، ۱۳۹۱ش، ص۲۱-۲۵.</ref> برخی از این عوامل به بیان زیر است: | ||
*اهداف سیاسی: یکی از عوامل عمده غلو، به‌ویژه نسبت به امامان شیعه، اهداف و اغراض سیاسی در جهت منزوی کردن آنان و اتهام به آنان برای کاستن | *اهداف سیاسی: یکی از عوامل عمده غلو، به‌ویژه نسبت به امامان شیعه، اهداف و اغراض سیاسی در جهت منزوی کردن آنان و اتهام به آنان برای کاستن جایگاهشان بین مردم و پراکندن مردم از پیرامون آنان بوده است.<ref>صالحی نجف‌آبادی، غلو (درآمدی بر افکار و عقاید غالیان در دین)، ۱۳۸۴ش، ص۷۷؛ حیدری، غلو، حقیقت و اقسام آن، ۱۳۹۱ش، ص۲۱.</ref> حاکمان همچنین از حامیان اندیشه غلو بودند و با وارد کردن برخی غالیان و تسهیل در نفوذ آنان در صفوف مسلمانان، غالی‌گری را ترویج می‌دادند.<ref>اسدحیدر، الامام الصادق و المذاهب الاربعة، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۲۳۴.</ref> | ||
*عقب‌ماندگی فکری: اموری همچون ناآگاهی در فهم حقیقت بندگی، حیرت در برابر کرامت‌های پیامبران و امامان و عدم توانایی در بررسی و تشخیص احادیثی که تزویرگران جعل | *عقب‌ماندگی فکری: اموری همچون ناآگاهی در فهم حقیقت بندگی، حیرت در برابر کرامت‌های پیامبران و امامان و عدم توانایی در بررسی و تشخیص احادیثی که تزویرگران جعل کرده‌اند را از عوامل زمینه‌ساز غلو برشمرده‌اند.<ref>حیدری، غلو، حقیقت و اقسام آن، ۱۳۹۱ش، ص۲۴.</ref> [[احمد بن علی طبرسی]] در [[الاحتجاج علی اهل اللجاج (کتاب)|الاحتجاج]] روایتی از [[امام رضا علیه‌السلام|امام رضا(ع)]] نقل کرده که او باورمندی به اعتقادات غلوآمیز را ناشی از جهل دانسته است.<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۸۹.</ref> | ||
* | *محبت افراطی: دوست‌داشتن زیاد یکی از عوامل گرایش به اندیشه‌ها و باورهای غلوآمیز است.<ref>رضوی، «پژوهشی پیرامون غلو و جریان غالی‌گری در شیعه»، ص۴۷.</ref> در روایتی از [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]] چنین نقل شده که یهود بر اثر شدت علاقه به [[عزیر (پیامبر)|عُزیر]] و مسیحیان به سبب شدت علاقه به [[مسیح]]، آنان را فرزندان خدا دانستند و این سنت درباره ما نیز جریان یافته و برخی افراد را به‌سوی گرایش‌های مبالغه‌آمیز در مورد ما سوق داده است.<ref>شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۲۰.</ref> | ||
*انگیزه‌های دنیایی: به نقل از [[حسن بن موسی نوبختی]] در [[فرق الشیعة (کتاب)| | *انگیزه‌های دنیایی: به نقل از [[حسن بن موسی نوبختی]] در [[فرق الشیعة (کتاب)|فِرَق الشیعه]]، در عصر [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]، شخصی به نام [[ابوالخطاب|محمد بن ابی زینب]]، معروف به ابوالخطاب، ادعا کرد که امام صادق(ع) خداست و او را به پیامبری برگزیده و با این اندیشه غلوآمیز طرفدارانی پیدا کرد.<ref>نوبختی، فرق الشیعه، انتشارات دار الاضواء، ص۴۴.</ref> گفته می‌شود آنان در پی این بودند که در محیط اسلامی، با استناد به شرع، راهی برای مباح کردن گناهان و ترک واجبات فراهم کنند تا بساط عیش و کامجویی‌شان توجیه شرعی داشته باشد.<ref>صالحی نجف‌آبادی، غلو (درآمدی بر افکار و عقاید غالیان در دین)، ۱۳۸۴ش، ص۱۰۲-۱۰۳.</ref> نمونه‌ای دیگری از این نوع انگیزه را در روایتی از [[امام حسن عسکری علیه‌السلام|امام حسن عسکری(ع)]] بیان کرده‌اند که در آن، دو تن از غالیان عصر خود با نام‌های محمد بن نصیر فهری و حسن بن محمد قمی را به عنوان افراد حیله‌گری معرفی کرده است که با اندیشه‌های غلوآمیز، اموال مردم را از دست آنان بیرون می‌کشیدند.<ref>علامه مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۳۱۷؛ حیدری، غلو، حقیقت و اقسام آن، ۱۳۹۱ش، ص۲۳-۲۴.</ref> | ||
*عوامل نفوذی: به‌گفته صالحی | *عوامل نفوذی: به‌گفته صالحی نجف‌آبادی، برخی غالیان افکار انحرافی و غالیانه خود را در قالب احادیث می‌ریختند و به ائمه(ع) نسبت می‌دادند و گروهی را مأمور کرده بودند تا به صورت عوامل نفوذی، خود را طرفدار ائمه معرفی کنند و بعد از آن‌که اعتماد اصحاب ائمه را جلب می‌کردند، کتاب‌های آنان را به نام این‌که می‌خواهند اخبار آن‌ها را رونویسی کنند، امانت می‌گرفتند و آنگاه اخبار جعلی خود را وارد این کتاب‌های رونویس‌شده می‌کردند و اصل کتاب‌ها را به صاحبان آنان برمی‌گرداندند. این کتاب‌های رونویس‌شده تکثیر می‌شد و اخبار غالیانه منتشر می‌گشت.<ref>صالحی نجف‌آبادب، غلو؛ درآمدی بر افکار و عقاید غالیان در دین، ۱۳۸۴ش، ص۱۱-۱۲.</ref> برخی نیز بر این باورند نفوذ افرادی از پیروان دین یهود و مسیحیت که خود گرفتار افکار غلوآمیز بودند، به داخل مسلمانان برای ایجاد انحراف، از جمله عواملی بود که زمینه‌ساز ظهور اندیشه و جریان غلو در اسلام شد.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/66246/غلات-از-دیدگاه-شیخ-مفید «غلات از دیدگاه شیخ مفید»، سایت پرتال جامع علوم انسانی.]</ref> | ||
*حس اسطوره‌سازی: اسطوره‌سازی و قهرمان‌پرستی از عواملی است که سبب جعل داستان‌های غلوآمیز درباره برخی قهرمانان دینی و ملی شده است.<ref>حاجی‌زاده و دیگران، «ریشه‌ها و علل پیدایش غلو در عصر ائمه(ع)»، ص۱۱۴.</ref> | *حس اسطوره‌سازی: اسطوره‌سازی و قهرمان‌پرستی از عواملی است که سبب جعل داستان‌های غلوآمیز درباره برخی قهرمانان دینی و ملی شده است.<ref>حاجی‌زاده و دیگران، «ریشه‌ها و علل پیدایش غلو در عصر ائمه(ع)»، ص۱۱۴.</ref> | ||
*تعصبات کورکورانه: از عوامل عمده در پیدایش افکار غلوآمیز در جوامع مختلف، به‌ویژه در میان مسلمانان بوده است.<ref>حاجی‌زاده و دیگران، «ریشه‌ها و علل پیدایش غلو در عصر ائمه(ع)»، ص۱۱۸.</ref> | *تعصبات کورکورانه: این‌گونه تعصبات هم از عوامل عمده در پیدایش افکار غلوآمیز در جوامع مختلف، به‌ویژه در میان مسلمانان بوده است.<ref>حاجی‌زاده و دیگران، «ریشه‌ها و علل پیدایش غلو در عصر ائمه(ع)»، ص۱۱۸.</ref> | ||
==کتاب‌شناسی== | ==کتاب‌شناسی== | ||
برخی آثاری که درباره غلو به رشته تحریر درآمده به بیان زیر است: | برخی از آثاری که درباره غلو به رشته تحریر درآمده به بیان زیر است: | ||
* | *غلو؛ درآمدی بر افکار و عقاید غالیان در دین، نوشته [[نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی]]: این کتاب مشتمل بر یک مقدمه و دو فصل است. نویسنده در فصل اول به تعریف غلو و بیان علل پیدایش آن در جهان اسلام و ذکر نمونه‌هایی از اندیشه‌ها و باورهای غلوآمیز پرداخته است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به صالحی نجف‌آبادی، کتاب غلو (درآمدی بر افکار و عقاید غالیان در دین)، ۱۳۸۴ش، ص۱۹-۶۸.</ref> فصل دوم این کتاب سه گروهِ دشمنان اهل بیت(ع)، دوستان افراطی و گروهی که به انگیزه اباحی‌گری و عشرت‌طلبی دست به غلو زده‌اند را به عنوان سه ضلع مثلث غلو معرفی کرده است.<ref>صالحی نجف‌آبادی، کتاب غلو (درآمدی بر افکار و عقاید غالیان در دین)، ۱۳۸۴ش، ص۷۶-۷۷.</ref> | ||
*غلو؛ حقیقت و اقسام | *غلو؛ حقیقت و اقسام آن، تألیف [[سید کمال حیدری|سیدکمال حیدری]]: بحث درباره چیستی غلو، پیدایش و پیشینه آن، سخن غالیان درباره اهل‌بیت(ع) و غالیان از نگاه اهل‌بیت(ع)، از جمله مباحث و موضوعاتی است که نویسنده در این کتاب بررسی کرده است.<ref>حیدری، غلو؛ حقیقت و اقسام آن، ۱۳۹۱ش، ص۵-۶.</ref> | ||
* | *غالیان؛ کاوشی در جریان‌ها و برآیندها، نوشته نعمت‌الله صفری فروشانی: این کتاب چهار فصل دارد. فصل اول به کلیات و مسائلی درباره تعریف غلو، تاریخچه و علل پیدایش آن اختصاص دارد. فصل دوم بررسی [[غالیان|غُلات]] و فرقه‌های مختلف آن در تاریخ است. فصل سوم با عنوان غلات در آینه عقیده و عمل به بررسی عقاید مختص به غلات و عقاید مشترک آنان با شیعه اختصاص یافته و فصل چهارم هم درباره تأثیرات غلات در تاریخ شیعه بحث می‌کند.<ref>صفری، غالیان (چاوشی در جریان‌ها و برآیندها)، ۱۳۷۸ش، ص۷-۱۶.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||