Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۳٬۰۹۵
ویرایش
آیات افک: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع) |
P.motahari (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
== محتوای آیات == | == محتوای آیات == | ||
در [[آیه|آیات]] یازدهم تا بیست و ششم [[سوره نور]] ماجرای تهمت فحشا زدن به یکی از [[مسلمان|مسلمانان]] بیان شده است و خداوند تهمتزنندگان را | در [[آیه|آیات]] یازدهم تا بیست و ششم [[سوره نور]]، ماجرای تهمت فحشا زدن به یکی از [[مسلمان|مسلمانان]] بیان شده است و خداوند تهمتزنندگان را بهسبب این تهمت سرزنش میکند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۵، ص۸۹.</ref> بهگفته [[محمدحسین طباطبایی]] مؤلف [[تفسیر المیزان]]، از آیات قرآن استفاده میشود فردی که به او تهمت زده شده، مشهور و از اعضای خانواده [[پیامبر(ص)]] بوده و تهمتزنندگان گروهی از مردم بودهاند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۵، ص۸۹.</ref> خداوند در این آیات، تهمتزنندگان را به عذابی بزرگ تهدید کرده و [[مؤمنان]] را سرزنش میکند که چرا شایعات را بدون دلیل و بررسی پذیرفتهاند.<ref>مکارم شیرازی، الامثل، ۱۴۲۱ق، ج۱۱، ص۴۶.</ref> | ||
برخی محققان ماجرای افک را | برخی محققان ماجرای افک را اساسیترین توطئه داخلی منافقان بر ضد حکومت نبوی معرفی کرده و گفتهاند خداوند با نازل کردن آیات افک، از رسالت پیامبر دفاع کرد.<ref>حسینیان مقدم، «بررسی تاریخی - تفسیری حادثه افک»، ص۱۶۰.</ref> [[سید علی حسینی خامنهای]]، رهبر جمهوری اسلامی ایران با اعتقاد به اینکه مسئله محوری در آیات افک، یک دستور اخلاقی اجتماعی بسیار مهم است، بحث کردن برای تعیین فرد مورد اتهام را بحثی انحرافی دانسته است.<ref>حسینی خامنهای، [https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2207 «خطبههای نماز جمعه تهران در ۲۸ مهر ۱۳۶۸ش»].</ref> | ||
==شأن نزول== | ==شأن نزول== | ||
{{اصلی|حادثه افک}} | {{اصلی|حادثه افک}} | ||
برای آیات افک دو | برای آیات افک دو [[اسباب نزول|شأننزول]] ذکر شده است: | ||
# تهمت [[منافق|منافقان مدینه]] به [[عایشه]] | # تهمت [[منافق|منافقان مدینه]] به [[عایشه]]: بر اساس این گزارش، حادثه افک پس از بازگشت [[مسلمانان]] از [[غزوه بنی مصطلق|غَزوه بنیمُصطَلِق]] ([[سال ۵ هجری قمری|سال پنجم]]<ref>ابنسعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۴۸-۵۰؛ مسعودی، التنبیه و الاشراف، مؤسسة نشر المنابع الثقافة الاسلامیة، ص۲۱۵.</ref> یا [[سال ۶ هجری قمری|ششم قمری]]<ref>ابناثیر، اسد الغابة، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۹.</ref>) صورت گرفته است.<ref>ابن هشام، سیرة النبویة، دار المعرفة، ج۲، ص۲۹۷-۳۰۲؛ واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۴۲۶-۴۳۵.</ref> به گفته [[محمدجواد مغنیه]] از مفسران شیعه در قرن چهاردهم قمری، بیشتر مفسران و تاریخنگاران این گزارش را به عنوان سبب نزول آیات افک پذیرفتهاند.<ref>مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۵، ص۴۰۳.</ref> | ||
# تهمت عایشه به [[ماریه قبطیه]]: بر اساس روایتی که [[علی بن ابراهیم قمی]] از [[امام محمد باقر علیه السلام|امام باقر(ع)]] نقل کرده، [[عایشه]] به [[ماریه دختر شمعون|ماریه قبطیه]] تهمت زد که با فردی به نام جَریح قبطی ارتباط نامشروع برقرار کرده است.<ref>قمی، تفسیر القمی، ۱۳۶۳ش، ج۲، ص۹۹.</ref> گفته شده از علمای شیعه، تنها عالمان دورههای اخیر آیه افک را مربوط به ماجرای ماریه دانستهاند.<ref>خشن، ابحاث حول السیدة عایشة، ۱۴۳۸ق، ص۲۵۸.</ref> از جمله این عالمان میتوان [[سید ابوالقاسم خویی]]<ref>خویی، صراط النجاة، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۶۳.</ref>، [[سید جعفر مرتضی عاملی]]<ref>عاملی، حدیث الافک، ۱۴۳۹ق، ص۳۸۱-۳۸۲.</ref> و [[سید مرتضی عسکری]] را نام برد.<ref>عسکری، احادیث امالمؤمنین عایشة، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۱۸۶-۱۸۷.</ref> البته در منابع متعددی از شیعه و سنی، ماجرای ماریه نقل شده است؛ مانند [[الامالی (سید مرتضی)|اَمالی سیدِ مرتضی]]<ref>سید مرتضی، أمالی المرتضی، ۱۹۹۸م، ج۱، ص۷۷.</ref>، [[الهدایة الکبری (کتاب)|الهدایة الکبری]]<ref>خصیبی، الهدایة الکبری، ۱۴۱۹ق، ص۲۹۷-۲۹۸.</ref>، [[صحیح مسلم (کتاب)|صحیح مسلم]]<ref>مسلم، صحیح مسلم، دار احیاء التراث العربی، ج۴، ص۲۱۳۹.</ref> و [[المستدرک علی الصحیحین|المُستَدرَکُ عَلیَ الصَّحیحَین]]؛<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ۱۴۱۱ق ج۴، ص۴۱.</ref> ولی در هیچیک از آنها به نزول آیات افک اشاره نشده است.<ref>خشن، ابحاث حول السیدة عایشة، ۱۴۳۸ق، ص۲۵۴.</ref> | |||
== نقدها به دو شأن نزول == | |||
اگرچه شیعیان علاوه بر عایشه، همه همسران [[پیامبران|انبیا]] (حتی [[نوح (پیامبر)#فرزندان، همسر|همسر نوح]] و [[لوط (پیامبر)#خویشاوندان|همسر لوط]]) را از آلوده شدن به [[زنا]] منزّه میدانند<ref>طوسی، التبیان، دار احیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۵۲؛ طبرسی، جوامع الجامع، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۵۹۶.</ref> به نظر برخی از آنان، روایتهایی که نازل شدن آیات افک را مربوط به ماجرای عایشه دانستهاند، اشکالات متعددی دارد.<ref>برای نمونه ر.ک: عاملی، حدیث الافک، ۱۴۳۹ق، ص۵۵-۳۳۴؛ عسکری، احادیث امالمؤمنین عایشة، ۱۴۲۵ق، ج۲، ص۱۶۷-۱۸۱.</ref> سید جعفر مرتضی، این داستان را [[حدیث موضوع|جعلی]] و هدف سازندگان آن را، فضیلتسازی برای عایشه دانسته است.<ref>عاملی، الصحیح من سیره النبی الاعظم، ۱۴۲۶ق، ج۱۲، ص۷۷-۷۸، ۸۱، ۹۷.</ref> | |||
برای هر یک از این دو گزارش اشکالهایی ذکر شده است؛ ازاینرو برخی مفسران مانند [[محمدحسین طباطبایی]]<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۵، ص۸۹.</ref>، [[سید محمدحسین فضلالله]]<ref>فضلالله، تفسیر من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۶، ص۲۵۲-۲۵۷.</ref>، [[مکارم شیرازی]]<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۴، ص۳۹۱-۳۹۳.</ref> و [[جعفر سبحانی]] با توجه به این اشکالات، هر دو را رد کردهاند<ref>سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۹۰ش، ج۹، ص۱۱۸.</ref>؛ با توجه به ناصحیح دانستن هر دو گزارش، گفته شده این احتمال وجود دارد که آیه درباره فرد سومی نازل شده باشد.<ref>جعفرنیا، «بررسی و نقد گزارشهای حادثه افک»، ص۴۷.</ref> در مقابل برخی پژوهشگران بر این باورند این احتمال وجود دارد که هر دو واقعه صحیح باشد؛ به این توضیح که ماجرای عایشه واقع شده و [[اسباب نزول|سبب نزول]] آیات افک بوده است، ولی ماجرای ماریه واقع شده و در پی آن آیهای نازل نشده است.<ref>خشن، ابحاث حول السیدة عایشة، ۱۴۳۸ق، ص۲۶۳.</ref> به باور برخی پژوهشگران، عایشه که ماجرای مربوط به خود را نقل میکند، بیش از حد به خود توجه دارد و برای خود فضیلتسازی کرده است و احتمالاً به همین دلیل است که شیعیان نتوانستند فضیلتسازی او برای خودش را بپذیرند و اصل این داستان را انکار کردهاند.<ref>حسینیان مقدم، «بررسی تاریخی - تفسیری حادثه افک»، ص۱۶۱.</ref> بر این اساس گفته شده حتی اگر آیات افک درباره عایشه نازل شده باشد، این امر تنها بر پاکدامنی او دلالت دارد و فضیلیت دیگری را برای او ثابت نمیکند.<ref>حسینیان مقدم، «بررسی تاریخی - تفسیری حادثه افک»، ص۱۶۰.</ref> | برای هر یک از این دو گزارش اشکالهایی ذکر شده است؛ ازاینرو برخی مفسران مانند [[محمدحسین طباطبایی]]<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۵، ص۸۹.</ref>، [[سید محمدحسین فضلالله]]<ref>فضلالله، تفسیر من وحی القرآن، ۱۴۱۹ق، ج۱۶، ص۲۵۲-۲۵۷.</ref>، [[مکارم شیرازی]]<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۴، ص۳۹۱-۳۹۳.</ref> و [[جعفر سبحانی]] با توجه به این اشکالات، هر دو را رد کردهاند<ref>سبحانی، منشور جاوید، ۱۳۹۰ش، ج۹، ص۱۱۸.</ref>؛ با توجه به ناصحیح دانستن هر دو گزارش، گفته شده این احتمال وجود دارد که آیه درباره فرد سومی نازل شده باشد.<ref>جعفرنیا، «بررسی و نقد گزارشهای حادثه افک»، ص۴۷.</ref> در مقابل برخی پژوهشگران بر این باورند این احتمال وجود دارد که هر دو واقعه صحیح باشد؛ به این توضیح که ماجرای عایشه واقع شده و [[اسباب نزول|سبب نزول]] آیات افک بوده است، ولی ماجرای ماریه واقع شده و در پی آن آیهای نازل نشده است.<ref>خشن، ابحاث حول السیدة عایشة، ۱۴۳۸ق، ص۲۶۳.</ref> به باور برخی پژوهشگران، عایشه که ماجرای مربوط به خود را نقل میکند، بیش از حد به خود توجه دارد و برای خود فضیلتسازی کرده است و احتمالاً به همین دلیل است که شیعیان نتوانستند فضیلتسازی او برای خودش را بپذیرند و اصل این داستان را انکار کردهاند.<ref>حسینیان مقدم، «بررسی تاریخی - تفسیری حادثه افک»، ص۱۶۱.</ref> بر این اساس گفته شده حتی اگر آیات افک درباره عایشه نازل شده باشد، این امر تنها بر پاکدامنی او دلالت دارد و فضیلیت دیگری را برای او ثابت نمیکند.<ref>حسینیان مقدم، «بررسی تاریخی - تفسیری حادثه افک»، ص۱۶۰.</ref> | ||