کعبه: تفاوت میان نسخه‌ها

پنج سال پیش از [[بعثت پیامبر|بعثت پیامبر اسلام]]، کعبه به جهت سیل ویران گردید. [[قریش]] آن‌را به صورت کامل بازسازی کرد و سقف و ناودانی را برای اولین بار برای کعبه قرار داد. در [[سال ۶۴ هجری|سال ۶۴]] و [[سال ۱۰۴۰ هجری قمری|۱۰۴۰ق]] تمام کعبه مورد بازسازی قرار گرفت. در دوره معاصر نیز کعبه مرمت گردید و سقف و ستون آن بازسازی شد.

داخل کعبه، اتاق کوچکی وجود دارد که راه‌پله برای رفتن بر روی سقف کعبه است. این اتاقک، دارای در کوچکی است که در توبه خوانده می‌شود. کعبه دارای چهار رکن است که [[رکن حجر الاسود]] به جهت قرار گرفتن [[حجرالاسود|حَجَرالاسود]] در آن و آغاز [[طواف]] از آنجا، شهرت بیشتری دارد.

کعبه را مقدس‌ترین و محترم‌ترین مکان بر روی زمین<ref>فعالی، «[https://hawzah.net/fa/Article/View/99672 اسرار عرفانی کعبه]»، سایت حوزه.</ref> نخستين خانه [[توحید]]<ref>مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۳، ص۹.</ref> و وسیله [[هدایت عامه|هدایت]] جهانیان<ref>سوره آل‌عمران، آیه۹۶.</ref> دانسته‌اند. قرآن آن را خانه‌ای مبارک خوانده<ref>سوره آل‌عمران، آیه۹۶.</ref> دلیل آن‌را وسیله بودن کعبه در هدایت، همبستگى، اتحاد، [[تقرب به خداوند]] و ... دانسته‌اند.<ref>«[https://makarem.ir/main.aspx?reader=1&lid=0&mid=29136&catid=6509&pid=61909 اهمیّت کعبه و مراسم حج در روایات]»، سایت آیت الله مکارم شیرازی.</ref> [[شهید مطهری]] از متفکران معاصر شیعه معتقد بود براساس آیات قرآن، کعبه، خانه‌ای پربرکت و منشأ خیرات و برکات برای اهل توحید و مسلمانان است.‏<ref>مطهری، مجموعه آثار، تهران، ج۲۵، ص۶۳.</ref>

کعبه در [[مسجدالحرام]] در [[شهر مکه]] قرار دارد.<ref>بلاغی، حجة التفاسير و بلاغ الإكسیر، ۱۳۸۶ق، ج۲، ص۹۳۷.</ref>

[[امام علی(ع)]] کعبه را پرچمی برای اسلام معرفی کرده<ref>سید رضی، نهج البلاغه، ۱۴۱۴ق، خطبه اول، ص۴۵.</ref> و [[امام صادق(ع)‌]] نگاه به کعبه را [[عبادت]] دانسته<ref>کلینی، الكافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۲۴۰.</ref> و باور داشت مادامی که کعبه پابرجاست، دین پایدار خواهد بود.<ref>فعالی، «[https://hawzah.net/fa/Article/View/99672 اسرار عرفانی کعبه]»، سایت حوزه.</ref> در حریم کعبه، کسی حق تعرض به انسان و حیوانات را ندارد.<ref>مطهری، مجموعه آثار، تهران، ج۲۵، ص۶۳.</ref>

 

[[ناصرخسرو]]، [[کلام|متکلم]] و شاعر [[اسماعیلیه|اسماعیلی]] در قصیده‌ای که بهترین‌های عالم هستی را برشمرده، کعبه را برترین بناها دانسته است.<ref>یزدانی، «[http://ensani.ir/fa/article/85956 حج در آینه شعر فارسی]»، سایت پرتال جامع علوم انسانی.</ref>

{{جمع شدن|خداوند، انسان‌های پیشین از آدم تا آیندگان را با سنگ‌هایی در مکه آزمایش کرد که نه زیان می‌رسانند، و نه نفعی دارند، ... این سنگ‌ها را خانه محترم خود و عامل پایداری مردم گردانید. کعبه را در سنگلاخ‌ترین مکان‌ها، بی‌گیاه‌ترین زمین‌ها، ... قرار داد. ... سپس آدم و فرزندانش را فرمان داد که به سوی کعبه برگردند،}} و آن را مرکز اجتماع و سر منزل مقصود گردانند، تا مردم با عشق قلب‌ها، ... به مکه روی آورند، ... و گرداگرد کعبه، لا اله الا اللّه بر زبان جاری سازند، و در اطراف خانه، طواف کنند، و با موهای آشفته، و بدن‌های پر گرد و غبار در حرکت باشند. لباس‌های خود را که نشانه شخصیت هر فرد است درآورند، و با اصلاح نکردن موهای سر، قیافه خود را تغییر دهند، که آزمونی بزرگ، و امتحانی سخت، و آزمایشی آشکار برای پاکسازی و خالص شدن است. خداوند آن را سبب رحمت و رسیدن به بهشت قرار داد.<ref>سید رضی، نهج البلاغه، ۱۴۱۴ق، خطبه ۱۹۲، ص۲۹۲.</ref>

**خانه خدا به شکل مربّع است و عرب این اسم را به خانه‌ای که چهار گوش باشد اطلاق می‌کند.<ref> ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۷۱۸</ref> این نام به جهت استفاده بسیار، برای خانه خدا، تعیین گردید.<ref>جناتی، «اسامی کعبه در قرآن» ص۳۷.</ref>

**کعبه در لغت به معنای ارتفاع آمده است. بنای کعبه به‌جهت ارتفاع و بلندی که از سطح زمین دارد، به این نام خوانده شده است.<ref>جناتی، «اسامی کعبه در قرآن»، ص۳۷.</ref>

*به کعبه، «بیت» نیز گفته می‌شود و در قرآن، از تعبیر «بیت» برای کعبه استفاده شده<ref >جناتی، «اسامی کعبه در قٰرآن»، ص۳۸.</ref> که از مشهورترین آن‌ها، تعبیر بیت‌الله (خانه خدا) است.<ref>جناتی، «اسامی کعبه در قرآن» ص۴۲.</ref> نام‌های دیگر در قرآن، ''البیت''،<ref>سوره بقره، آیه ۱۲۵.</ref> ''البیت الحرام''،<ref>سوره مائده، آیه ۹۷.</ref> ''البیت العتیق''،<ref>سوره حج، آیه۲۹.</ref> «البیت‌ المعمور»<ref>جناتی، «اسامی کعبه در قرآن» ص۴۰.</ref> و «''البیت المحرم»''<ref>سوره ابراهیم، آیه۳۷.</ref> است.

ارزش کعبه را به این دانسته‌اند که به نام توحید ساخته شده و یک «ارزش اعتقادی بزرگ مافوق بشری دارد و آن اینکه به نام یک فکر ساخته شده: توحید، به دست یک انسان ساخته شده و او بنیانگذار توحید.»<ref name=":9">شریعتی، «[http://www.shariati.com/farsi/tohidsherk/tohidsherk1.html توحید و شرک]»، سایت دکتر علی شریعتی.</ref>

[[اقبال لاهوری]] متفکر اسلامی، نیز به اصل توحید در مورد کعبه اشاره دارد:

[[هانری کربن]] شرق‌شناس مشهور، در نوشته‌هایی به راز معنویت کعبه از نگاه [[اسلام|مسلمانان]] پرداخته و جسم‌های این جهان را نشان و نقش‌گرفته از صورت‌های عالی در جهان دیگر می‌داند.<ref> کربن، «راز معنوی خانه کعبه(۳)»، ص۲۹.</ref> او واقعیات این جهان را در حکم آینه‌ای دانسته که صورت‌هایی از نور را منعکس می‌کنند.<ref>کربن، «راز معنوی خانه کعبه(۳)»، ص۲۹.</ref> او حج و مناسکی که در معبد کعبه انجام می‌گیرد را صورت‌دهنده جسم نوری زائر می‌داند که در ملکوتِ جسم وی تأثیر می‌گذارد.<ref>کربن، «راز معنوی خانه کعبه(۲)»، ص۵۸.</ref>  

[[سنایی]]، شاعر و عارف مسلمان [[قرن ششم هجری]]، انسان را به ترک تعلقات مادی دعوت می‌کند و معتقد است تا زمانی که انسان با خود بوده و خود را در نظر دارد، در کعبه نخواهد بود.<ref>یزدانی، «[http://ensani.ir/fa/article/85956 حج در آینه شعر فارسی]»، سایت پرتال جامع علوم انسانی.</ref>

روایات بسیاری، تاریخ بنای کعبه را پیش از [[ابراهیم(ع)]]، در دوره [[آدم(ع)]]<ref>«[http://ensani.ir/fa/article/69731 کعبه و بررسی تاریخ بنای آن در قرآن]، سایت پرتال جامع علوم انسانی.»</ref> و حتی قبل از خلقتِ [[حضرت آدم]] دانسته‌اند.<ref>شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۴۱.</ref> مشهور عالمان شیعه نیز بنای کعبه را پیش از حضرت ابراهیم دانسته‌اند.<ref>«[http://ensani.ir/fa/article/69731 کعبه و بررسی تاریخ بنای آن در قرآن]، سایت پرتال جامع علوم انسانی.»</ref> این بنا تا زمان [[طوفان حضرت نوح]] باقی بود و سپس در طوفان از بین رفت.<ref> مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۴۵۵.</ref> حضرت ابراهیم به همراه فرزندش [[حضرت اسماعیل|اسماعیل]]، کعبه را براساس همان پایه‌هایی که داشت، تجدید بنا کردند.<ref> مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۴۵۵.</ref>

برخلاف این نظریه، [[علامه طباطبایی]]، بنای کعبه را توسط ابراهیم(ع) و نه پیش از آن، دانسته است.<ref> «[http://ensani.ir/fa/article/69731 کعبه و بررسی تاریخ بنای آن در قرآن]، سایت پرتال جامع علوم انسانی.»</ref> او معتقد بود، بدون شک، ابراهیم کعبه را بنا کرد.<ref>طباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۳۵۰.</ref>

[[محمدجواد مغنیه]] از مفسران معاصر شیعه، روایت‌های بنای کعبه قبل از آدم را [[خبر واحد]] دانسته و نمی‌پذیرد.<ref name=":0" /> او معتقد است مسئولیت و تکلیفی بر دانستن تاریخ بنای کعبه نداریم.<ref>مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۰۳.</ref> [[شیخ طوسی]] نیز نظری در این مسئله نمی‌دهد و تنها به ذکر اختلافی بودن آن، اکتفا کرده است.<ref name=":0">شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱، ص۴۶۲.</ref>

پس از بنای مجدد کعبه در سال ۱۰۴۰ قمری، بر کلیت کعبه تنها تعمیر و ترمیم صورت گرفته است.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۷۰.</ref> مهم‌ترین این ترمیم‌ها، مرمتِ دیوارهای بیرونی کعبه بود که از [[سال ۱۴۱۴ هجری قمری|سال ۱۴۱۴ق]] آغاز و تا [[سال ۱۴۱۵ هجری قمری|سال ۱۴۱۵ق]] تمام گردید.<ref name=":7" /> این کار بدون نصب دیوارهای کارگاهیِ موقت و تنها با داربست‌های روباز صورت پذیرفت و مجموعه عملیاتی که انجام می‌شد، در دید زائران و حاجیان بود.<ref name=":7">امین کردی، «[http://ensani.ir/fa/article/86564 آخرین توسعه و مرمت کعبه]»، سایت پرتال جامع علوم انسانی</ref> طرح مرمت درون کعبه نیز در دهم محرم [[سال ۱۴۱۷ هجری قمری|سال ۱۴۱۷ق]] و پس از مطالعات و بررسی، به مرحله اجرا درآمد.<ref>امین کردی، «[http://ensani.ir/fa/article/86564 آخرین توسعه و مرمت کعبه]»، سایت پرتال جامع علوم انسانی</ref> در این طرح، علاوه بر ترمیمِ بخش‌های مختلف در درون کعبه، ستون‌ها و سقفِ کعبه به‌صورت کامل برداشته و از نو تجدید گردید.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۷۱.</ref>

| بازسازی دوران معاصر || کامل بازسازی شد<ref>امین کردی، «[http://ensani.ir/fa/article/86564 آخرین توسعه و مرمت کعبه]»، سایت پرتال جامع علوم انسانی.</ref>||کامل بازسازی شد<ref>امین کردی، «[http://ensani.ir/fa/article/86564 آخرین توسعه و مرمت کعبه]»، سایت پرتال جامع علوم انسانی.</ref>|| تعویض شد<ref>امین کردی، «[http://ensani.ir/fa/article/86564 آخرین توسعه و مرمت کعبه]»، سایت پرتال جامع علوم انسانی.</ref>||ترمیم<ref>امین کردی، «[http://ensani.ir/fa/article/86564 آخرین توسعه و مرمت کعبه]»، سایت پرتال جامع علوم انسانی.</ref>||. || -

*‌«[https://www.khabaronline.ir/news/83711 الهی! خانه کجا و صاحب خانه کجا؟]»،‌سایت خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۲مرداد ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۱۸ تیر ۱۴۰۱ش.

*امام، سید جلال، «[http://ensani.ir/fa/article/69731 کعبه و بررسی تاریخ بنای آن در قرآن]»، سایت پرتال جامع علوم انسانی»، تاریخ بازدید: ۱۸تیر ۱۴۰۱ش.

*امین کردی، عبیدالله، «[http://ensani.ir/fa/article/86564 آخرین توسعه و مرمت کعبه]»، سایت پرتال جامع علوم انسانی، تاریخ بازدید: ۱۸تیر ۱۴۰۱ش.

*جناتی، محمدابراهیم، «[http://miqat.hajj.ir/article_37182.html اسامی کعبه در قرآن]»، میقات حج، ش۱، ۱۳۷۱ش.

*فعالی، محمدتقی، «[https://hawzah.net/fa/Article/View/99672 اسرار عرفانی کعبه]»، سایت حوزه، تاریخ درج مطلب:۱۵ تیر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۱۸تیر ۱۴۰۱ش.

*یزدانی، خلیل الله، «[http://ensani.ir/fa/article/85956 حج در آینه شعر فارسی]»، سایت پرتال جامع علوم انسانی، تاریخ بازدید: ۱۸تیر ۱۴۰۱ش.