آیه مباهله: تفاوت میان نسخه‌ها

{{درباره ۲|آیه مباهله|اطلاع از ماجرای مباهله، مدخل |مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران| }}

'''آیه مُباهله''' ([[سوره آل‌عمران]]: ۶۱) به [[مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران|مباهله میان پیامبر(ص) و مسیحیان نجران]] اشاره دارد که پس از اختلاف آنها درباره جایگاه [[حضرت عیسی(ع)]] رخ داد. مفسران [[شیعه]] و بیشتر [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] این آیه را نشانه حقانیت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] و فضیلت [[اهل‌بیت(ع)]] شمرده‌اند و مراد از «اَبْناءَنا» (پسرانمان) در این آیه، [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]]، و مراد از «نِساءَنا» (زنانمان) [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] و مراد از «اَنْفُسَنا» (جان‌هایمان) را [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]]، دانسته‌اند.

| عرض = ۱۰۰

| شکل بندی عنوان = line-height:200%; font-size:115%; font-weight: normal;

| شکل بندی ستون راست = text-align:center; line-height:170%

| شکل بندی آدرس = font-size:75%;

| تورفتگی = ۰

| تراز = وسط

| عنوان = {{عربی|اندازه=۱۰۰%|فَمَنْ حَاجَّک فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَک مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکمْ وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَکمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل‌لَّعْنَتَ الله عَلَی الْکاذِبِینَ}}|هرگاه بعد از علم و دانشی که (در باره مسیح) به تو رسیده، (باز) کسانی با تو به محاجّه و ستیز برخیزند، به آنها بگو: «بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود؛ آن‌گاه مباهله کنیم؛ و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.([[سوره آل‌عمران]]،۶۱)

}}

آیه مباهله از آیاتی است که درباره حقانیت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله |پیامبر اسلام(ص)]] و فضیلت [[اصحاب کساء]] به آن استناد شده است.<ref> برای نمونه نگاه کنید به: طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۷۶۳ و ۷۶۴؛ مظفر، دلائل الصدق، ۱۴۲۲ق، ج۴، ص۴۰۳ و ۴۰۴؛ زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۷۰.</ref> [[زمخشری]]، مفسر اهل‌سنت اهل‌سنت، این آیه را قوی‌ترین دلیل بر فضیلت و برتری اصحاب کساء دانسته است.<ref>زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۳۷۰.</ref>  

به گفته عالمانی همچون [[علامه حلی]] و [[فضل بن حسن طبرسی]]، مفسران [[اجماع]] دارند که این آیه در فضیلت [[اصحاب کساء]] نازل شده است.<ref> حلی، نهج الحق و کشف الصدق، ۱۹۸۲م، ص۱۷۷؛ طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۷۶۳؛ شوشتری، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۴۶.</ref> [[ناصر مکارم شیرازی|آیت‌الله مکارم شیرازی]] گفته است بیشتر مفسران و محدثان شیعه و اهل‌سنت تصریح کرده‌اند که پیامبر(ص) تنها فرزندانش [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام |حسین(ع)]] و دخترش [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] و [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]] را برای [[مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران|مباهله با مسیحیان نجران]] همراه خود برد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۵۸۲.</ref> همچنین، بر پایه روایات [[امامان شیعه]] و برخی از [[صحابه]] برای اثبات افضلیت امام علی(ع) به این آیه استناد کرده‌اند.<ref>طباطبایی، المیزان فی تفسیر القران، ۱۳۹۱ق، ج۳، ص۲۳۰؛ بروجردی، طرائف المقال، ج۲، ص۳۰۲.</ref>

{{اصلی|مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران}}

 

آیه مباهله در پاسخ به مسیحیان [[نجران]] نازل شد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۷۶۲.</ref> گروهی از مسیحیان نجران برای گفتگو با [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] درباره ادعای [[نبوت خاصه|رسالت وی]] به [[مدینه]] آمدند. پیامبر پس از معرفی خویش، [[حضرت عیسی(ع)]] را بنده‌ای از بندگان خدا معرفی کرد. آنها نپذیرفتند و متولد شدن عیسی(ع) بدون پدر را دلیل بر الوهیت او دانستند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۵۷۵.</ref> مسیحیان نجران بر باور خویش اصرار داشتند، پیامبر(ص) آنان را به مباهله دعوت نمود. پیامبر(ص) همراه با دختر و فرزندان و دامادش برای مباهله حاضر شد، ولی مسیحیان چون جدیت پیامبر(ص) و همراهانش را مشاهده کردند، به توصیه بزرگ‌شان از مباهله منصرف شدند. آنان با پیامبر(ص) صلح کرده و درخواست کردند که با پرداخت [[جزیه]] بر دین خود باقی بمانند و پیامبر نیز پذیرفت.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۷۶۲.</ref> رخداد مباهله و نزول این آیه را در روز [[۲۴ ذی‌الحجه|۲۴ ذی الحجه]] [[سال ۹ هجری قمری|سال نهم هجری]] (سال [[سنة الوفود|عام الوُفود]]) دانسته‌اند.<ref>مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۶۶-۱۷۱.</ref>

مفسران [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] مانند [[زمخشری]]،<ref>الزمخشری، تفسیر الکشاف، ۱۴۱۵ ق، ذیل آیه ۶۱ آل عمران.</ref> [[فخر رازی|فخررازی]]،<ref>فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۰۵ق، ذیل آیه ۶۱ آل عمران.</ref> و [[بیضاوی]]<ref>البیضاوی، تفسیر انوار التنزیل و اسرار التأویل، ۱۴۲۹ق،‌ ذیل آیه ۶۱ آل عمران.</ref> گفته‌اند که مراد آیه از «اَبْناءَنا» (پسران‌مان) [[امام حسن مجتبی علیه‌السلام|حسن]] و [[امام حسین علیه‌السلام|حسین(ع)]]، و مراد از «نِساءَنا» (زنان‌مان) [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|فاطمه(س)]] و مراد از «اَنْفُسَنا» (جان‌های‌مان) [[امام علی علیه‌السلام|حضرت علی(ع)]] است؛ یعنی چهار تنی که همراه با خودِ رسول خدا، پنج تنِ [[اصحاب کساء|آل عبا]] را تشکیل می‌دهند.<ref>صدوق، علل الشرائع، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۲۲۶.</ref><br>مفسران شیعه در پاسخ به این اشکال که «اَبْناءَنا»، «نِساءَنا» و «اَنْفُسَنا» با صیغه جمع ذکر شده، در حالی که مصادیق مذکور یا مفرد هستند و یا مثنّی، گفته‌اند:

#شأن نزول آیه، قرینه بر صحت این تفسیر است؛ زیرا به اتفاق مفسران، رسول خدا(ص) به جز علی، فاطمه و [[حسنین|حسنین(ع)]]، کسی را برای مباهله همراه خود نبرد.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۲، ص۷۶۳؛ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۱ق، ج۳، ص۲۲۳؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۵۸۶.</ref>

#در [[قرآن]] موارد دیگری از اطلاق صیغه جمع بر مصداق واحد مشاهده می‌شود مثل [[آیه ظهار]] در [[سوره مجادله]].<ref group="یادداشت">{{عربی|اَلَّذِینَ یظَاهِرُونَ مِنکم مِّن نِّسَائِهِم مَّا هُنَّ أُمَّهَاتِهِمْ ۖ إِنْ أُمَّهَاتُهُمْ إِلَّا اللَّائِی وَلَدْنَهُمْ ۚ وَإِنَّهُمْ لَیقُولُونَ مُنکرًا مِّنَ الْقَوْلِ وَزُورًا ۚ وَإِنَّ اللَّهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ|کسانی که از شما نسبت به همسرانشان «ظهار» می‌کنند (و می‌گویند: «أَنتِ عَلیَّ کَظَهرِ أُمّی = تو نسبت به من بمنزله مادرم هستی»)، آنان هرگز مادرانشان نیستند؛ مادرانشان تنها کسانی‌اند که آنها را به دنیا آورده‌اند! آنها سخنی زشت و باطل می‌گویند؛ و خداوند بخشنده و آمرزنده است!}}([[سوره مجادله]]/آیه۲).</ref><ref>رجوع کنید به: طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۱ق، ج۳، ص۲۲۳.</ref>