مستضعف فکری: تفاوت میان نسخه‌ها

==تعریف==

مستضعف فکری، در ادبیات دینی، به کسی می‌گویند که به علت کاستی فکری، بدنی یا به دلیل عدم دسترسی به دین [[اسلام]]، قادر به شناسایی حق از باطل و شناخت معارف دین نیست؛<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۸۷</ref> اما اگر حقیقت به او عرضه شود، از پذیرش آن سر باز نمی‌زند.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۶۳ش، ج۵، ص۵۱.</ref>

مستضعف فکری در مقابل مستضعف عملی قرار دارد؛ یعنی کسی که حق را تشخیص داده؛ اما خفقان محیط به او اجازه عمل به آن را نمی‌دهد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴، ج۱۶، ص۲۰.</ref>

 

به باور برخی از محققان، مستضعف فکری و [[جاهل قاصر]] هم‌معنا دانسته شده‌اند.<ref>سروش و حیدری، استکبار و استضعاف در قرآن، قم، ج۱، ص۳۳.</ref> برخی دیگر بین مستضعف دینی و سیاسی تمایز قائل شده‌اند. به باور آنها مستضعف فکری همان مستضعف دینی است.<ref>نقی زاده، «بررسی ماهیت و عاقبت اخروی مستضعفان دینی با تکیه بر آیات و روایات»، ص۸۷.</ref>

 

در آیاتی از قرآن از «مستضعف» سخن آمده که مفسران برخی کاربردهای آن را در معنای مستضعف فکری دانسته‌اند.<ref>طباطبایی، الميزان فی تفسير القرآن، ۱۳۶۳ش، ج۵، ص ۵۰-۵۲</ref> در [[حدیث|روایات]]، بیشتر به مستضعف فکری اشاره شده است. برای مثال، در روایتی از [[امام موسی کاظم علیه‌السلام|امام کاظم(ع)]] آمده مستضعف یعنی کسی که بَیّنه و دلیلی برای او اقامه نشده و از اختلافات درباره دین و مذهب آگاهی نیافته است؛ اما هنگامی‌که از وجود اختلافات با خبر شود، دیگر مستضعف نیست.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷، ج۲، ص۴۰۶.</ref> [[محمدباقر مجلسی|علامه مجلسی]] در کتاب [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]] در باب «المستضعفین و المُرْجَونَ لِأمرِ الله»، به تبیین ۳۷ روایت درباره «مستضعف» پرداخته است.<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳، ج۶۹، ص۱۵۷-۱۷۱</ref>