نظام احسن: تفاوت میان نسخه‌ها

نظام احسن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۱۹

۱۵۶ بایت اضافه‌شده ، ۱ سپتامبر

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

R.pouresmaeil

Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor

۲٬۴۴۸

ویرایش

@@ خط ۱۸: / خط ۱۸: @@
 به گفته مرتضی مطهری  علاوه بر متون فلسفی و کلامی و قرآن و حدیث، در شعر و ادبیات نیز مسئله نظام احسن مورد توجه بوده است.<ref>مطهری، يادداشتهاى استاد مطهرى، ۱۳۸۴ش، ج‏۱۵، ص۲۰۹.</ref> برای نمونه اوحد الدین کرمانی (درگذشت: [[سال ۶۳۵ هجری قمری|۶۳۵ق]]) شاعر و عارف چنین سروده است:{{شعر|جز حكم حقى كه حكم را شايد نيست\\حكمى كه ز حكم حق فزون آيد نيست
 آن چيز كه هست آنچنان مى‌‏بايد\\آن چيز كه آنچنان نمى‌‏بايد نيست<ref>اوحدالدین‌ کرمانی‌، دیوان رباعبات اوحد الدین کرمانی، ۱۳۶۶ش، ص۱۱۵.</ref>}}[[سعدی|سعدی شیرازی]] (درگذشت: [[سال ۶۹۱ هجری قمری|۶۹۱ق]]) می‌سراید:{{شعر|آن كه هفت اقليم عالم را نهاد\\هركسى را هرچه لايق بود داد<ref>سعدی ،کلیات سعدی، ۱۳۲۰ش، ص۲۱۰.</ref>}}[[محتشم کاشانی]] (درگذشت: [[سال ۹۹۶ هجری قمری|۹۹۶ق]]) شاعر شیعه نیز در شعری چنین بیان می‌کند:{{شعر| مُقدِّرى كه به گُل نَكهَت و به گِل جان داد\\به هركه هرچه سزا ديد حكمتش آن داد<ref>محتشم کاشانی، دیوان مولانا محتشم کاشانی، کتابفروشی محمودی، ص۱۸۰.</ref>}}
 ==دیرینه‌شناسی==
 مسئله نظام احسن جایگاه ویژه‌ای در [[فلسفه اسلامی|فلسفه]] و [[کلام اسلامی]] و همچنین مباحث فلسفی و الهیاتی مغرب زمین دارد.<ref>پورروستایی، رهیافتی قرآنی به نظریه نظام احسن، ۱۳۹۲ش، ص۵.</ref> [[ابن‌سینا]] (درگذشت: [[سال ۴۲۸ هجری قمری|۴۲۸ق]])، [[شهاب‌الدین سهروردی|شیخ اشراق]] (درگذشت: [[سال ۵۸۷ هجری قمری|۵۸۷ق]]) و [[ملاصدرا]] (درگذشت: [[سال ۱۰۵۰ هجری قمری|۱۰۵۰ق]])‌ از جمله فیلسوفان اسلامی هستند که برای اثبات نظام احسن دست به استدلال‌های مختلفی زده‌اند.<ref>پورروستایی، رهیافتی قرآنی به نظریه نظام احسن، ۱۳۹۲ش، ص۵.</ref> در مباحث متکلمین این بحث در محدوده افعال الهی درباره انسان مطرح شده است.<ref>پورروستایی، رهیافتی قرآنی به نظریه نظام احسن، ۱۳۹۲ش، ص۵.</ref> تعبیر متکلمین در این رابطه اصلح بودن افعال الهی است که غالبا به عنوان فروعات بحث رزق مطرح شده است.<ref>پورروستایی، رهیافتی قرآنی به نظریه نظام احسن، ۱۳۹۲ش، ص۶.</ref> آغاز این بحث در مباحث کلامی را از معتزله دانسته‌اند.<ref>پورروستایی، رهیافتی قرآنی به نظریه نظام احسن، ۱۳۹۲ش، ص۶.</ref> در کلام امامیه نیز گفته شده بیشترین بحث را در این مسئله [[عبدالرزاق لاهیجی|محقق لاهیجی]] (درگذشت: ۱۰۷۲ق) در دو کتاب [[گوهر مراد (کتاب)|گوهر مراد]] و [[سرمایه ایمان (کتاب)|سرمایه ایمان]] مطرح کرده است.<ref>پورروستایی، رهیافتی قرآنی به نظریه نظام احسن، ۱۳۹۲ش، ص۶.</ref> در تفاسیر نیز به فراخور مطالب و آیات به این بحث اشاره شده است.<ref>پورروستایی، رهیافتی قرآنی به نظریه نظام احسن، ۱۳۹۲ش، ص۶.</ref>
@@ خط ۳۸: / خط ۳۷: @@
 ===دلیل اِنّی===
-گفته شده در کنار برهان لِمّی که برای اثبات نظام احسن ارائه شده است، می‌توان با مطالعه در مخلوقات و پی‌بردن به اسرار و حکمت‌های آن به احسن بودن نظام آفرینش پی برد. و هر مقداری که بر علم بشر افزوده شود، از حکمت‌های خلقت دانش بیشتری در او شکل می‌گیرد.<ref>مصباح یزدی، آموزش فلسفه، ۱۳۹۱ش، ج۲، ص۴۸۶.</ref> [[غلامرضا فیاضی]] (زاده: [[سال ۱۳۲۸ هجری شمسی|۱۳۲۸ش]]) اندیشمند شیعه معتقد است که این برهان مقدماتی دارد که بر اساس استقراء ناقص شکل گرفته‌اند. و از آن‌جاییکه استقراء ناقص یقین ایجاد نمی‌کند، نمی توان به عنوان برهان مستقل از آن نام برد. بلکه تایید کننده براهین لِمّی است.<ref>طباطبایی و فیاضی، نهایة الحکمة، ۱۳۸۶ش، ج۴، ص۱۱۹۱.</ref>
+گفته شده در کنار برهان‌های لِمّی (سیر از علت به معلول) که برای اثبات نظام احسن ارائه شده است، می‌توان با مطالعه در مخلوقات و پی‌بردن به اسرار و حکمت‌های آن (سیر از معلول به علت = استدلال انّی) به احسن بودن نظام آفرینش پی برد. و هر مقداری که بر علم بشر افزوده شود، از حکمت‌های خلقت دانش بیشتری در او شکل می‌گیرد.<ref>مصباح یزدی، آموزش فلسفه، ۱۳۹۱ش، ج۲، ص۴۸۶.</ref> [[غلامرضا فیاضی]] (زاده: [[سال ۱۳۲۸ هجری شمسی|۱۳۲۸ش]]) اندیشمند شیعه معتقد است که این برهان مقدماتی دارد که بر اساس استقراء ناقص (مطالعه بخشی از مخلوقات) شکل گرفته‌اند. و از آن‌جاییکه استقراء ناقص یقین ایجاد نمی‌کند، نمی‌توان به عنوان برهان مستقل از آن نام برد. بلکه تایید کننده براهین لِمّی است.<ref>طباطبایی و فیاضی، نهایة الحکمة، ۱۳۸۶ش، ج۴، ص۱۱۹۱.</ref>
 ==ملاک نظام احسن==
@@ خط ۵۲: / خط ۵۱: @@
 *در برهان نظم وجود یک نظم هم در جهان هستی کافی است اما در نظام احسن وجود نظم سراسری در همه هستی بلکه بهترین نظم ممکن ثابت می‌شود.<ref>پورروستایی، رهیافتی قرآنی به نظریه نظام احسن، ۱۳۹۲ش، ص۱۸.</ref>
 *فایده نظام احسن در پاسخ به مسئله شر است که یکی از دغدغه‌های اصلی خداباوران در طول تاریخ بوده است. در صورتی که برهان نظم مربوط به اصل خداباوری است.<ref>پورروستایی، رهیافتی قرآنی به نظریه نظام احسن، ۱۳۹۲ش، ص۱۸.</ref>
-*برهان نظم معمولا به صورت اِنّی (سیر از معلول به علت) مطرح می‌گردد در صورتی که عمده استدلال‌های نظام احسن لِمّی (سیر از علت به معلول) است.<ref>پورروستایی، رهیافتی قرآنی به نظریه نظام احسن، ۱۳۹۲ش، ص۱۸.</ref>
+*برهان نظم معمولا به صورت اِنّی (سیر از معلول به علت) مطرح می‌گردد در صورتی که عمده استدلال‌های نظام احسن، لِمّی (سیر از علت به معلول) است.<ref>پورروستایی، رهیافتی قرآنی به نظریه نظام احسن، ۱۳۹۲ش، ص۱۸.</ref>
 *در برهان نظم به دلیل مشکل دور نمی‌توان از ادله نقلی استفاده کرد در صورتی که می‌توان برای اثبات نظام احسن از [[آیه|آیات]] و [[حدیث|روایات]] بهره‌ برد.<ref>پورروستایی، رهیافتی قرآنی به نظریه نظام احسن، ۱۳۹۲ش، ص۱۸-۱۹.</ref>
 *وجود شرور در عالم منافاتی با برهان نظم ندارند چرا که با وجود حتی یک نظم جزئی برهان تمام است. در صورتی که برای اثبات نظام احسن باید [[مسئله شر]] حل شود.<ref>پورروستایی، رهیافتی قرآنی به نظریه نظام احسن، ۱۳۹۲ش، ص۱۹.</ref>