سنت الهی: تفاوت میان نسخه‌ها

بنا به نوشته‌های مفسران و پژوهشگران، برخی از سنت‌های الهی که در قرآن از آنها سخن آمده، به‌شرح زیر است:

*سنت اِملاء: به‌معنای مهلت‌دادن خداوند به [[ظالم|ظالمان]] است تا شاید [[توبه]] کنند؛ ولی غالباً این سنت به‌ضرر ایشان تمام می‌شود؛ زیرا بار [[گناه|گناهانشان]] بیشتر می‌شود (مطابق با [[آیه ۱۷۸ سوره آل عمران]] و [[آیه ۴۵ سوره قلم]]).<ref>جمعی از نویسندگان، معارف قرآن، ۱۳۸۷ش، ص۱۲۵.</ref>

*[[استدراج|سنت اِستِدراج]]: به‌معنای مهلت الهی به ظالمان، با نعمت‌های مداوم مادی است که سبب [[غفلت]] ایشان شده و آنان را به‌تدریج به [[عذاب الهی|عذاب]] نزدیک‌تر می‌کند (مطابق با آیات ۱۸۲–۱۸۳ [[سوره اعراف]]، [[آیه ۵۵ سوره توبه]]، [[آیه ۸۵ سوره توبه]]).<ref>جمعی از نویسندگان، معارف قرآن، ۱۳۸۷ش، ص۱۲۵.</ref>

*[[سنت نصرت مؤمنان]]: به‌معنای آنکه زیست مؤمنانه سبب نزول [[برکت|برکات]] آسمان و زمین برای [[مؤمن|مؤمنان]] بوده و یاری خداوند را در حساس‌ترین برهه‌های زندگی در پی دارد (مطابق با [[آیه ۹۶ سوره اعراف]]، [[آیه ۴ سوره فتح]]، [[آیه ۲۵ سوره توبه]]، [[آیه ۴۰ سوره توبه]]، [[آیه ۱۲۴ سوره آل عمران]]).<ref>جمعی از نویسندگان، معارف قرآن، ۱۳۸۷ش، ص۱۱۰.</ref>

*سنت اتمام حجت: بدین معناست که خداوند مردم را به‌جهت ظلمشان، بی‌خبر و قبل از [[اتمام حجت]]، هلاک نمی‌کند (مطابق با [[آیه ۱۳۱ سوره انعام|آیه ۱۳۱ سوره اِنعام]] و [[آیه ۱۵ سوره اسراء]]).<ref>علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۷، ص۳۵۵.</ref>

*[[امتحان الهی|سنت امتحان]] (سنت ابتلاء): خداوند همه انسان‌ها را در حیات دنیوی‌شان به‌وسیله سختی‌ها و خوشی‌ها امتحان می‌کند (مطابق با [[آیه ۲ سوره عنکبوت]] و [[آیه ۳۵ سوره انبیاء]]).<ref>علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۶، ص۹۹.</ref>

*[[سنت هدایت]]: خداوند نسبت به سرنوشت بندگان خویش بی‌تفاوت نبوده و برای [[هدایت]] ایشان [[پیامبران]] و هادیانی را فرستاده است (مطابق با آیه ۱۳۳ و ۱۳۴ [[سوره طه]]، [[آیه ۴۷ سوره یونس]]، [[آیه ۱۶ سوره نحل]]، و [[آیه ۲۴ سوره فاطر|آیه ۲۴ سوره فاطر)]].<ref>دایرة المعارف قرآن کریم، ج۴، ص۲۶۳.</ref>

*[[سنت عذاب]]: افراد و جوامع ظالم، بر اثر ناسپاسی، دچار هلاکت و [[عذاب الهی]] خواهند شد (مطابق با [[آیه ۵۹ سوره کهف]]، [[آیه ۱۱ سوره انبیاء]]، [[آیه ۱۱۷ سوره هود]]، [[آیه ۱۱۲ سوره نحل]]).<ref>دایرة المعارف قرآن کریم، ج۴، ص۲۶۳.</ref>

*[[سنت اصلاح]]: خداوند روزی هرکس را طبق حالش به او عطا می‌کند (مطابق با [[آیه ۲۷ سوره شوری]]).<ref>علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۸، ص۵۶.</ref> و اگر در مواردی، روزی طاغیان در این دنیا زیاد است، به‌جهت حاکم‌شدن سنت‌های دیگری چون سنت امتحان و استدارج است.<ref>علامه طباطبایی، ترجمه المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۸، ص۵۶.</ref>

*[[امداد غیبی|سنت امداد]]: به‌معنای کمک خداوند به همه انسان‌ها (چه مؤمن و چه غیرمؤمن) برای رسیدن به اهدافشان است (مطابق با آیه [[۲۰ سوره شوری]] و [[آیه ۲۰ سوره اسراء]]).<ref>وفا، تاریخ از دیدگاه قرآن و نهج‌البلاغه، ۱۳۸۲ش، ص۱۳۰.</ref>

*[[سنت تغییر]]: بدین معناست که تغییر سرنوشت امت‌ها یا استمرار نعمت‌ها برای ایشان همگی پیامد رفتارهای خودشان است و خداوند از جانب خود نعمتی را بر امتی پایان نمی‌بخشد (مطابق با [[آیه ۵۳ سوره انفال]]، [[آیه ۱۱ سوره رعد]]).<ref>صدری فر، [https://ensani.ir/fa/article/401362/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%85%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%87-%D9%88-%D9%86%D9%82%D8%AF-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D9%81%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B3%D9%86%D تحلیل، مقایسه و نقد دیدگاه مفسران دربارهٔ «سنّت تغییر»]، ص۹۶.</ref>

*[[سنت تزئین]]: خداوند اعمال و کردار هر امتی را در نظرش زیبا جلوه می‌دهد (مطابق با [[آیه ۱۰۸ سوره انعام]]).<ref>علامه طباطبائی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۷، ص۳۵۵.</ref>

*[[سنت مداوله]]: به معنای گردش روزگار میان انسان‌هاست، به‌نحوی که یکی پس از دیگری به بهره‌های حیات مادی می‌رسد و دیگری کنار می‌رود.<ref>دیالمه، [https://ensani.ir/fa/article/361268/بررسی-سنت-اجتماعی-مداوله-و-اهداف-آن-در-قرآن- بررسی سنت اجتماعی مداوله و اهداف آن در قرآن کریم]، ص۲۱۱.</ref>

برخی سنت‌های الهی دیگر عبارت‌اند از: سنت الهی در اسباب و مسببات، [[سنت مکر]]، سنت الهی دربارهٔ رزق بندگان، سنت الهی دربارهٔ [[ایمان]]، [[تقوا]] و [[عمل صالح]]، و سنت ترف و مترفین.<ref>نگاه کنید به خرمشاهی، بهاء الدین. دانشنامهٔ قرآن، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۱۲۲۱–۱۲۳۱.</ref>