آیه ۱۴۳ سوره اعراف: تفاوت میان نسخه‌ها

از نظر کلامی، مسئله چگونگی [[سخن گفتن خدا با موسی|تکلم خدا با موسی(ع)]]،  مسئله رویت خدا، علت توبه موسی(ع) و نیز منافات آن با [[عصمت پیامبران|مقام عصمت پیامبران]]  از مباحث محوری در این آیه است.

==جایگاه آیه==

==متن و ترجمه==

| تراز = وسط

| عنوان = {{عربی|اندازه=۱۰۰%|وَلَمَّا جَاءَ مُوسَىٰ لِمِيقَاتِنَا وَكَلَّمَهُ رَبُّهُ قَالَ رَبِّ أَرِنِي أَنْظُرْ إِلَيْكَ ۚ قَالَ لَنْ تَرَانِي وَلٰكِنِ انْظُرْ إِلَى الْجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَكَانَهُ فَسَوْفَ تَرَانِي ۚ فَلَمَّا تَجَلَّىٰ رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَخَرَّ مُوسَىٰ صَعِقًا ۚ فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ سُبْحَانَكَ تُبْتُ إِلَيْكَ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِينَ}}|و چون موسی به میعاد ما آمد و پروردگارش با او سخن گفت، عرض کرد: «پروردگارا، خود را به من بنمای تا بر تو بنگرم.» فرمود: «هرگز مرا نخواهی دید، لیکن به کوه بنگر؛ پس اگر بر جای خود قرار گرفت به زودی مرا خواهی دید. «پس چون پروردگارش به کوه جلوه نمود، آن را ریز ریز ساخت، و موسی بیهوش بر زمین افتاد، و چون به خود آمد، گفت: «تو منزهی! به درگاهت توبه کردم و من نخستین مؤمنانم.» ([[سوره اعراف]]، آیه ۱۴۳)}}

{{اصلی|سخن گفتن خدا با موسی}}

==مسئله رویت خدا==

{{اصلی|رؤیت خدا}}

*الف) جواب خداوند با ساختار نفی ابد. «لن ترانی»

*د) توبه موسی(ع) از تقاضای رویت. «تبت الیک».<ref>رضوانی، شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات، ۱۳۸۴ش، ص۲۱۰.</ref>

===تعلیق امکان رویت بر امر محال===

این پرسش که چرا پیامبری همچون موسی(ع)، تقاضای رویت خداوند را دارد در حالی که محال بودن آن را می‌داند؟ مورد توجه مفسران قرار گرفته است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۶، ص۳۵۶.</ref>

د) برخی نیز از این تقاضای موسی(ع) برداشتی عرفانی داشته و آن را از سر دلتنگی و به بهانه شنیدن صدای محبوب دانسته‌اند.<ref>نویسندگان، رقص کوه، ۱۳۹۳ش، ص۹۷.</ref>

در خصوص چگونگی تجلی خداوند بر کوه میان مفسران گفتگوهایی صورت گرفته است:<ref>نگاه کنید به مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج‏۶، ص۳۵۷.</ref>

*دوم اینکه همان‌طور که این آیت الهی، خود قابل مشاهده نبود ولی آثارش نظیر انفجار مشاهده شد و کسی نیز در وجودش تردید نداشت، خداوند نیز با آثارش قابل درک و غیرقابل تردید است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج‏۶، ص۳۵۸.</ref>

==مسئله توبه موسی(ع)==

ناصر مکارم شیرازی بر این باور است که توبه موسی(ع) می‌تواند به دو جهت باشد:

علامه طباطبایی در این مسئله به تعارض میان مقام عصمت و توبه پرداخته و معتقد است، لازم نیست همیشه توبه از معصیت برخاسته باشد، بلکه توبه به معنای بازگشت به سوی خدا است که می‌تواند حتی در مصادیق جزئی که شائبه دوری از خدا در آن است نیز صورت پذیرد.<ref>علامه طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج‏۸، ص۲۴۳.</ref>

==تأویل عرفانی از آیه==

ابوسلیمان دارانی (درگذشته ۲۱۵ق) از مشایخ عرفانی اواخر سده دوم، مطلوب اهل معرفت را همان مطلوب موسی(ع) در دیدن خداوند دانسته<ref>اصفهانی، حلیة الاولیاء، بی تا، ص۱۲۰.</ref> و [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]]، بر این باور است که منظور از «کوه»، همان [[انانیت]]{{یاد|به معنای خودمحوری و همه چیز را از خود پنداشتن.}} موسی(ع) است که تا به یاری خداوند، در هم کوبیده نشود، حال فنا برای وی دست نخواهد داد.<ref>امام خمینی، آداب الصلاه، ۱۳۷۰ش، ص۲۵۳ و تفسیر سوره حمد، ۱۳۷۵ش، ص۳۱.</ref>

==جلوه آیه در شعر پارسی==

به عنوان نمونه [[سنائی غزنوی|سنایی غزنوی]] شاعر و عارف شیعه قرن پنجم، اینگونه می سراید:<ref>سنایی غزنوی، دیوان حکیم سنایی غزنوی، ۱۳۹۱ش، ص۴۴۶.</ref>