وفای به عهد: تفاوت میان نسخه‌ها

{{اخلاق-عمودی}}

به‌گفتهٔ مفسران، [[خدا|خداوند]] در [[قرآن]]، انسان‌های وفادار را ستوده و آنها را در زمرهٔ مؤمنان، راستگویان، [[نماز|نمازگزاران]]، رستگاران و [[بهشت|اهل‌بهشت]] معرفی کرده است. طبق آیات قرآن، وفای به عهد سبب همجواری با [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در روز [[قیامت]] است.

وفای به عهد را به‌معنای انجام کامل کاری دانسته‌اند که شخص به انجام آن تعهد کرده است.<ref>قرشی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج۷، ص۲۳۰؛ سجادی، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، ۱۳۸۶ش، ص۷۸۸.</ref> وفای به عهد و پیمان را از مهم‌ترین [[اخلاق|فضایل اخلاقی]] و پیمان‌شکنی را از بدترین رذایل اخلاقی شمرده‌اند.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۲۴۴.</ref>

در روایات، وفای به عهد اساس دین و نشانهٔ [[یقین]]،<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۲۵۷.</ref> شاخصهٔ ایمان به [[خدا]] و [[قیامت|روز جزا]]<ref>کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۳۶۴.</ref> معرفی شده و عهدشکنی مساوی با بی‌دینی شمرده شده است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۱۰ ه، ج۸۱، ص۲۵۲.</ref> طبق حدیثی از [[امام سجاد علیه‌السلام|امام سجاد(ع)]]، وفای به عهد یکی از سه عصارهٔ تمام ادیان است.<ref>صدوق، خصال، ۱۳۶۲ش، ج ۱، ص۱۱۳.</ref> در [[نهج البلاغه|نهج‌البلاغه]] هم از مهم‌ترین واجبات الهی دانسته شده است.<ref>نهج البلاغه، ۱۴۱۴ق، نامهٔ ۵۳.</ref>

به‌گفتهٔ برخی از [[تفسیر قرآن|مفسران]]، خداوند در [[قرآن]] خود را با وصف وفاداری ستوده است.<ref>ثقفی تهرانی، تفسیر روان جاوید، ۱۳۹۸ ق. ج۲، ص۶۲۶.</ref> در قرآن، از [[اسماعیل (پیامبر)|حضرت اسماعیل]] با وصف «صادق‌الوعد» یاد شده است.<ref> سورهٔ مریم، آیهٔ ۵۴.</ref> وفای به عهد یکی از صفاتی است که در خصوص [[امامان شیعه]]، مخصوصاً [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین(ع)]] هم به کار رفته است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به سیدبن طاووس، جمال الاسبوع، ص۳۲، ۴۲۲، ۴۹۰، ۵۱۲؛ ابن‌شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۱، ص۲؛ طبری، دلائل الامامه، ص۷۳.</ref>

{{اصلی| آیه وجوب وفا}}

[[مجتهد|فقیهان]]، با استناد به آیهٔ «[[آیه وجوب وفا|أَوفوا بِالعُقودِ]]»،<ref>سورهٔ مائده،‌ آیهٔ ۵.</ref> به [[واجب|وجوب]] وفا به تمام قراردادها حکم کرده‌اند و در [[فقه|کتاب‌های فقهی]]، به صورت مفصل از این موضوع بحث کرده‌اند.<ref>خمینی، کتاب البیع، ۱۴۲۱ق، ج۱، ص۱۸۵. موسسه دائره المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه فارسی، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۲۱۱.</ref>[[اکبر هاشمی رفسنجانی|هاشمی رفسنجانی]] در کتاب، [[فرهنگ قرآن]]، با استناد به آیاتی از قرآن<ref>سورهٔ مائده، آیهٔ ۱، سورهٔ اسراء، آیهٔ ۳۴.</ref> گزارش می‌دهد که وفای به عهد از واجباتی است<ref>هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن، ۱۳۸۶ش، ج ۲۱، ص۳۱۶.</ref> که خداوند در چند [[آیه]]،<ref>سورهٔ بقره، آیهٔ ۴۰، سورهٔ انعام، آیهٔ ۱۵۲.</ref> با صراحت، به آن فرمان داده است.<ref>هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۲۱، ص۳۰۴.</ref>

===آثار وفاداری در قرآن===

قرآن‌پژوهان، براساس آیاتی از قرآن، آثاری برای وفای به عهد ذکر کرده‌اند که برخی به این شرح است: همجواری با [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] در روز رستاخیز،<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۲۵۷.</ref> ضمانت [[بهشت]]،<ref>هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن،۱۳۸۶، ج۶، ص۵۱۴.</ref> رسیدن به اجر عظیم،<ref>هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۲۱، ص۳۰۴.</ref> سزاواربودن رستگاری.<ref>هاشمی رفسنجانی، فرهنگ قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۱۴، ص۵۳۸.</ref>

[[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی]] نوشته است براساس  [[حدیث|روایات]]، وفای به عهد قانونی جهان‌شمول است که هم مسلمانان و هم [[کفر|کافران]] را در بر می‌گیرد.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن،۱۳۷۷ش، ج۳، ص۲۵۷.</ref> به باور او، لزوم پایبندی به پیمان، در [[فطرت]] انسان‌هاست و به همین دلیل، در میان تمام اقوام و ملل، چه معتقد به دین باشند چه نباشند، لازم شمرده می‌شود.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۲۴۴.</ref> او، با استناد به [[آیه بر|آیهٔ ۱۷۷ سورهٔ بقره]]، <ref>«وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا؛ چون عهد بندند به عهد خود وفادارند.»</ref> بیان می‌کند که مفهوم وفای به عهد در قرآن هیچ قید و شرطی ندارد و شامل تمام عهدهای الهی و پیمان‌های مردم، چه مسلمان چه کافر می‌شود و مادامی که آنان به عهد خود پایبند هستند، مسلمانان نیز باید به پیمان خود وفادار باشند.<ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۲۴۵.</ref>  

در [[فرمان مالک اشتر|نامهٔ امام علی(ع) به مالک اشتر]] آمده است تمام مردم جهان، با اختلافاتی که در افکار و تمایلات دارند، در لزوم وفای به عهد اتفاق‌نظر دارند؛ حتی [[شرک|مشرکان]]ِ زمان جاهلیت هم آن را مراعات می‌کردند. در این نامه، به مالک اشتر سفارش شده به عهد خود با [[کفر|کافران]] هم پایبند باشد.<ref>نهج البلاغة، ۱۴۱۴ق،  نامهٔ ۵۳، ص۴۴۲.</ref>

به‌گفتهٔ علامه طباطبایی، در قرآن و روایات، وفاداران با ویژگی‌هایی معرفی شده‌اند؛ از جمله: در ردیف صاحبان [[عقل]] و اندیشه‌اند، برقرارکنندهٔ پیوندهای الهی‌اند، خداترس و [[حلم|شکیبایند]] و نمازگزارانی هستند که به وسیلهٔ حسنات، با [[گناه|سیئات]] مبارزه می‌کنند.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۳۹۰ش، ج۱۱، ص۳۴۲-۳۵۱.</ref> رضایی اصفهانی، پژوهشگر قرآنی نیز نوشته است در آیاتی از قرآن، وفاداران با صفاتی مانند نیکوکاری<ref>سورهٔ بقره، آیهٔ ۱۷۷.</ref> و [[ایمان]]<ref>سورهٔ مؤمنون، آیهٔ ۸، سورهٔ معارج، آیهٔ ۳۲.</ref> معرفی شده‌اند.<ref> رضایی اصفهانی، قرآن و علوم انسانی، ۱۳۹۱ش، ص۱۷۳، ۱۷۴.</ref>

{{پانوشت}}

{{منابع}}

* قرآن.