پرش به محتوا

تهجد: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۱۹ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۱ اوت ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش ۲|ماه=[[مرداد]]|روز=[[۳۰]]|سال=[[۱۴۰۲]]|کاربر=Shamsoddin  }}
{{در دست ویرایش ۲|ماه=[[مرداد]]|روز=[[۳۰]]|سال=[[۱۴۰۲]]|کاربر=Shamsoddin  }}
{{نیایش}}
{{نیایش}}
'''تَهَجُّد'''، به معنای شب‌خیزی برای خواندن [[نماز شب]]، [[استغفار|آمرزش‌خواهی]] و قرائت [[قرآن]] است. براساس [[احادیث]]، موجب سلامت و صحت بدن، فراخی روزی، کفاره [[گناه|گناهان]] و چنگ زدن به اخلاق [[پیامبران]] است.
'''تَهَجُّد'''، واژه‌ای قرآنی و به معنای شب‌خیزی برای خواندن [[نماز شب]]، [[استغفار|آمرزش‌خواهی]] و قرائت [[قرآن]] است. براساس [[احادیث]]، موجب سلامت بدن، خشنودی پروردگار و چنگ زدن به اخلاق [[پیامبران]] است.
{{جعبه نقل قول | عنوان = | نقل‌قول = [[پیامبر اکرم(ص)]]: {{حدیث|هنگامى كه انسان با چشمان خواب‌آلود، از بستر لذتبخش خود برخيزد تا با نماز شبش پروردگار خود را خشنود كند، خداوند در مقابل فرشتگانش به او مى بالد و مى فرمايد: آيا بنده مرا نمى‌بينيد كه از رختخواب گوارايش برخاسته براى نمازى كه من بر او واجب نكردم. گواه باشيد كه او را بخشودم.}}|تاریخ بایگانی | منبع = <small>حر عاملی، وسائل الشیعة، ج‏۸، ص۱۵۷.</small> | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px | اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}
{{جعبه نقل قول | عنوان = | نقل‌قول = [[پیامبر اکرم(ص)]]: {{حدیث|هنگامى كه انسان با چشمان خواب‌آلود، از بستر لذتبخش خود برخيزد تا با نماز شبش پروردگار خود را خشنود كند، خداوند در مقابل فرشتگانش به او مى‌بالد و مى‌فرمايد: آيا بنده مرا نمى‌بينيد كه از رختخواب گوارايش برخاسته براى نمازى كه من بر او واجب نكردم. گواه باشيد كه او را بخشودم.}}|تاریخ بایگانی | منبع = <small>حر عاملی، وسائل الشیعة، ج‏۸، ص۱۵۷.</small> | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px | اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}


==مفهوم‌شناسی==
==مفهوم‌شناسی==
تهجّد به معنای [[نماز شب]] است<ref>فخررازی، التفسیرالکبیر، بی‌تا، ج۲۱، ص۲۹.</ref> و متهجِّد کسی است که شبانگاه برای برپا داشتن نماز از خواب برمی‌خیزد.{{مدرک}}
تهجد، بیدارشدن  و بیدارماندن بعد از خواب را می‌گویند.<ref> نگاه کنید به طباطبایی، المیزان، ج۱۳، ص۱۷۵.</ref> متهجِّد کسی است که شبانگاه برای برپا داشتن عبادت از خواب برمی‌خیزد.{{مدرک}} جهود در لغت به معنای خوابیدن است به گفته [[اسماعیل بن حماد جوهری|جوهری]] این واژه از اضداد است از این رو به معانی «در شب خفتن» و «در شب بیدار شدن» آمده است.<ref>نگاه کنید به جوهری، الصحاح، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۵۵.</ref> به گفته علامه مجلسی گاهی به نماز شب تهجد گفته می‌شود.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج۱، ص۲۲۲.</ref>
{{جعبه نقل قول | عنوان = | نقل‌قول ={{حدیث|وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَىٰ أَن يَبْعَثَكَ رَ‌بُّكَ مَقَامًا مَّحْمُودًا|ترجمه= و پاسى از شب را زنده بدار، تا براى تو [به‌منزله‌] نافله‌اى باشد، اميد كه پروردگارت تو را به مقامى ستوده برساند.}} |تاریخ بایگانی | منبع = <small>[[سوره اسراء|اسراء]]، آیه ۷۹.</small> | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px | اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ecfcf4| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}
{{جعبه نقل قول | عنوان = | نقل‌قول ={{حدیث|وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَىٰ أَن يَبْعَثَكَ رَ‌بُّكَ مَقَامًا مَّحْمُودًا|ترجمه= و پاسى از شب را زنده بدار، تا براى تو [به‌منزله‌] نافله‌اى باشد، اميد كه پروردگارت تو را به مقامى ستوده برساند.}} |تاریخ بایگانی | منبع = <small>[[سوره اسراء|اسراء]]، آیه ۷۹.</small> | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px | اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ecfcf4| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}


[[راغب اصفهانی]]<ref>ذیل «هجد»</ref> و [[فضل بن حسن طبرسی|طَبْرِسی]]<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج ۶، ص۶۶۸.</ref> اصل هُجود را به معنای «خوابیدن» دانسته‌اند، به گفته [[اسماعیل بن حماد جوهری|جوهری]] این واژه از اضداد است، چون در لغت به دو معنای «در شب خفتن» و «در شب بیدار شدن» آمده است.{{مدرک}}
===زمان تهجد===
وقت تهجّد از نیمه‌شب تا [[طلوع فجر]] است و هرچه به [[اذان]] صبح نزدیک‌تر باشد، فضیلت آن بیشتر است.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج ۸۴، ص۲۲۷.</ref>
==اهمیت==
==اهمیت==
واژه تهجد در قرآن در آیه «وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ» به کار رفته است.<ref>سوره إسراء، آیه۷۹.</ref> بر اساس این آیه، تهجد بر پیامبر واجب بوده است. پیامبر(ص) به سبب تهجّد، مقام [[شفاعت]] در [[آخرت|روز جزا]] را یافته است.<ref>فخررازی، التفسیرالکبیر، بی‌تا، ج۲۱، ص۳۱؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۶۷۱؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۱۷۶.</ref> همچنین در [[آیه ۲ سوره مزمل|آیه ۲ سوره مُزَّمِّل]] «قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا» (پاره‌ای از شب را بپاخیز) به پیامبر دستور داده شده است که بیشتر شب را بیدار باشد.
واژه تهجد در قرآن در آیه «وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ» به کار رفته است.<ref>سوره إسراء، آیه۷۹.</ref> [[شیخ صدوق]] (درگذشت ۳۸۱ق) با استناد به عبارت «فتهجد» نماز شب را بر پیامبر(ص) واجب و بر دیگران مستحب دانسته است.<ref>صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۴۸۴.</ref> همچنین در [[آیه ۲ سوره مزمل|آیه ۲ سوره مُزَّمِّل]] «قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا» (پاره‌ای از شب را بپاخیز) به پیامبر دستور داده شده است که بیشتر شب را بیدار باشد. به گفته آیت‌الله مکارم شیرازی در پرتو این تهجد باشد که پیامبر(ص) به مقام ممحمود (مقام [[شفاعت]] در [[آخرت|روز جزا]]برسد.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۲۵۱.</ref>


بنا بر آیات قرآن، [[استغفار|آمرزش‌خواهی]] در سحرگاهان از ویژگی‌های پرهیزگاران،<ref>نگاه کنید به سوره آل‌عمران، آیه ۱۷؛ سوره ذاریات، آیات ۱۷-۱۸</ref> و شب‌زنده‌داری یکی از صفات بندگان خدای رحمان<ref> نگاه کنید به سوره فرقان، آیه۶۴.</ref> و مؤمنان واقعی<ref>نگاه کنید به سوره سجده، آیه۱۶.</ref> است.
بنا بر آیات قرآن، [[استغفار|آمرزش‌خواهی]] در سحرگاهان از ویژگی‌های پرهیزگاران،<ref>نگاه کنید به سوره آل‌عمران، آیه ۱۷؛ سوره ذاریات، آیات ۱۷-۱۸</ref> و شب‌زنده‌داری از صفات بندگان خدای رحمان<ref> نگاه کنید به سوره فرقان، آیه۶۴.</ref> و مؤمنان واقعی<ref>نگاه کنید به سوره سجده، آیه۱۶.</ref> است.


بر پایه روایتی که امام علی نقل شده است: بیداری شب باعث سلامتی بدن، خشنودی پروردگار، در معرض رحمت و لطف خدا قرار گرفتن و چنگ زدن به اخلاق پیامبران است. <ref>مجلسی، بحارالأنوار، ج۸۷، ص۱۴۴.</ref> همچنین در برخی احادیث، کسی که اهل تهجّد نباشد، سرزنش شده است.<ref>صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۶۴، ص۴۱.</ref>  
بر پایه روایتی که از امام علی نقل شده است: بیداری شب باعث سلامتی بدن، خشنودی پروردگار، در معرض رحمت و لطف خدا قرار گرفتن و چنگ زدن به اخلاق پیامبران می‌شود.<ref>مجلسی، بحارالأنوار، ج۸۷، ص۱۴۴.</ref> همچنین در برخی احادیث، کسی که اهل تهجّد نباشد، سرزنش شده است.<ref>صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۶۴، ص۴۱.</ref>  
== پانویس ==
== پانویس ==
  {{پانوشت}}
  {{پانوشت}}
خط ۲۳: خط ۱۹:
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
* ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۰ق.
* جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحّاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، تحقیق احمد عبدالغفور عطار، بیروت، دار العلم للملايين، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
* جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحّاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، چاپ احمدعبدالغفور عطار، قاهره ۱۳۷۶، چاپ افست بیروت، ۱۴۰۷ق.
* حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، موسسة آل البیت لإحیاء التراث، بی‌تا.
* حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، موسسة آل البیت لإحیاء التراث، بی‌تا.
* راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، چاپ محمدسیدکیلانی، تهران؟] ۱۳۳۲ش.
* صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، نجف ۱۹۷۲، چاپ افست قم، ۱۳۶۴ش.
* صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، نجف ۱۹۷۲، چاپ افست قم، ۱۳۶۴ش.
* صدوق، من لایحضره الفقیه، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم، ۱۴۰۴ق.
* صدوق، من لایحضره الفقیه، چاپ علی‌اکبر غفاری، قم، ۱۴۰۴ق.