پرش به محتوا

تهجد: تفاوت میان نسخه‌ها

۷۷۷ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۱ اوت ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲: خط ۲:
{{نیایش}}
{{نیایش}}
'''تَهَجُّد'''، به معنای شب‌خیزی برای خواندن [[نماز شب]]، [[استغفار|آمرزش‌خواهی]] و قرائت [[قرآن]] است. براساس [[احادیث]]، موجب سلامت و صحت بدن، فراخی روزی، کفاره [[گناه|گناهان]] و چنگ زدن به اخلاق [[پیامبران]] است.
'''تَهَجُّد'''، به معنای شب‌خیزی برای خواندن [[نماز شب]]، [[استغفار|آمرزش‌خواهی]] و قرائت [[قرآن]] است. براساس [[احادیث]]، موجب سلامت و صحت بدن، فراخی روزی، کفاره [[گناه|گناهان]] و چنگ زدن به اخلاق [[پیامبران]] است.
{{جعبه نقل قول | عنوان = | نقل‌قول = [[پیامبر اکرم(ص)]]: {{حدیث|هنگامى كه انسان با چشمان خواب‌آلود، از بستر لذتبخش خود برخيزد تا با نماز شبش پروردگار خود را خشنود كند، خداوند در مقابل فرشتگانش به او مى بالد و مى فرمايد: آيا بنده مرا نمى‌بينيد كه از رختخواب گوارايش برخاسته براى نمازى كه من بر او واجب نكردم. گواه باشيد كه او را بخشودم.}}|تاریخ بایگانی | منبع = <small>حر عاملی، [[وسائل الشیعة]]، ج‏۸، ص۱۵۷.</small> | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px | اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}
{{جعبه نقل قول | عنوان = | نقل‌قول = [[پیامبر اکرم(ص)]]: {{حدیث|هنگامى كه انسان با چشمان خواب‌آلود، از بستر لذتبخش خود برخيزد تا با نماز شبش پروردگار خود را خشنود كند، خداوند در مقابل فرشتگانش به او مى بالد و مى فرمايد: آيا بنده مرا نمى‌بينيد كه از رختخواب گوارايش برخاسته براى نمازى كه من بر او واجب نكردم. گواه باشيد كه او را بخشودم.}}|تاریخ بایگانی | منبع = <small>حر عاملی، وسائل الشیعة، ج‏۸، ص۱۵۷.</small> | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px | اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ffeebb| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}


==مفهوم‌شناسی==
==مفهوم‌شناسی==
تهجّد به معنای [[نماز شب]] است<ref>فخررازی، التفسیرالکبیر، بی‌تا، ج۲۱، ص۲۹.</ref> و متهجِّد کسی است که شبانگاه برای برپا داشتن نماز از خواب برمی‌خیزد.<ref>ابن‌منظور؛ ابن فارس، ذیل «هجد»</ref>
تهجّد به معنای [[نماز شب]] است<ref>فخررازی، التفسیرالکبیر، بی‌تا، ج۲۱، ص۲۹.</ref> و متهجِّد کسی است که شبانگاه برای برپا داشتن نماز از خواب برمی‌خیزد.{{مدرک}}
{{جعبه نقل قول | عنوان = | نقل‌قول ={{حدیث|وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَىٰ أَن يَبْعَثَكَ رَ‌بُّكَ مَقَامًا مَّحْمُودًا|ترجمه= و پاسى از شب را زنده بدار، تا براى تو [به‌منزله‌] نافله‌اى باشد، اميد كه پروردگارت تو را به مقامى ستوده برساند.}} |تاریخ بایگانی | منبع = <small>[[سوره اسراء|اسراء]]، آیه ۷۹.</small> | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px | اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ecfcf4| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}
{{جعبه نقل قول | عنوان = | نقل‌قول ={{حدیث|وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَىٰ أَن يَبْعَثَكَ رَ‌بُّكَ مَقَامًا مَّحْمُودًا|ترجمه= و پاسى از شب را زنده بدار، تا براى تو [به‌منزله‌] نافله‌اى باشد، اميد كه پروردگارت تو را به مقامى ستوده برساند.}} |تاریخ بایگانی | منبع = <small>[[سوره اسراء|اسراء]]، آیه ۷۹.</small> | تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px | اندازه خط = ۱۲px|رنگ پس‌زمینه =#ecfcf4| گیومه نقل‌قول = | تراز منبع = چپ}}


[[راغب اصفهانی]]<ref>ذیل «هجد»</ref> و [[فضل بن حسن طبرسی|طَبْرِسی]]<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج ۶، ص۶۶۸</ref> اصل هُجود را به معنای «خوابیدن» دانسته‌اند، به گفته [[اسماعیل بن حماد جوهری|جوهری]] این واژه از اضداد است، چون در لغت به دو معنای «در شب خفتن» و «در شب بیدار شدن» آمده است.{{مدرک}}
[[راغب اصفهانی]]<ref>ذیل «هجد»</ref> و [[فضل بن حسن طبرسی|طَبْرِسی]]<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج ۶، ص۶۶۸.</ref> اصل هُجود را به معنای «خوابیدن» دانسته‌اند، به گفته [[اسماعیل بن حماد جوهری|جوهری]] این واژه از اضداد است، چون در لغت به دو معنای «در شب خفتن» و «در شب بیدار شدن» آمده است.{{مدرک}}


===زمان تهجد===
===زمان تهجد===
وقت تهجّد از نیمه‌شب تا [[طلوع فجر]] است و هرچه به [[اذان]] صبح نزدیک‌تر باشد، فضیلت آن بیشتر است.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج ۸۴، ص ۲۲۷.</ref>
وقت تهجّد از نیمه‌شب تا [[طلوع فجر]] است و هرچه به [[اذان]] صبح نزدیک‌تر باشد، فضیلت آن بیشتر است.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج ۸۴، ص۲۲۷.</ref>
==اهمیت==
==اهمیت==
در [[قرآن]]، کلمه تهجد در آیه «وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ» به کار رفته است.<ref>سوره إسراء، آیه۷۹.</ref> بر اساس این آیه تهجد بر پیامبر واجب بوده است. پیامبر(ص) به سبب تهجّد، مقام [[شفاعت]] در [[آخرت|روز جزا]] را یافته است.<ref>فخررازی، التفسیرالکبیر، بی‌تا، ج۲۱، ص۳۱؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۶۷۱؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۱۷۶.</ref> همچنین در [[آیه ۲ سوره مزمل|آیه ۲ سوره مُزَّمِّل]] «قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا» (پاره‌ای از شب را بپاخیز) به پیامبر دستور داده شده است که بیشتر شب را بیدار باشد.
واژه تهجد در قرآن در آیه «وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ» به کار رفته است.<ref>سوره إسراء، آیه۷۹.</ref> بر اساس این آیه، تهجد بر پیامبر واجب بوده است. پیامبر(ص) به سبب تهجّد، مقام [[شفاعت]] در [[آخرت|روز جزا]] را یافته است.<ref>فخررازی، التفسیرالکبیر، بی‌تا، ج۲۱، ص۳۱؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۶۷۱؛ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۱۷۶.</ref> همچنین در [[آیه ۲ سوره مزمل|آیه ۲ سوره مُزَّمِّل]] «قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا» (پاره‌ای از شب را بپاخیز) به پیامبر دستور داده شده است که بیشتر شب را بیدار باشد.


در قرآن به [[احیا|شب‌زنده‌داری]] و [[استغفار]] سحرگاهی تصریح شده است. بنا بر آیات قرآن، آمرزش‌خواهی در سحرگاهان از ویژگی‌های پرهیزگاران،<ref>نگاه کنید به آل عمران: ۱۷؛ ذاریات: ۱۷-۱۸</ref> و شب‌زنده‌داری یکی از صفات بندگان خدای رحمان<ref>رجوع کنید به فرقان: ۶۴</ref> و مؤمنان واقعی<ref>رجوع کنید به سجده: ۱۶</ref> است.
بنا بر آیات قرآن، [[استغفار|آمرزش‌خواهی]] در سحرگاهان از ویژگی‌های پرهیزگاران،<ref>نگاه کنید به سوره آل‌عمران، آیه ۱۷؛ سوره ذاریات، آیات ۱۷-۱۸</ref> و شب‌زنده‌داری یکی از صفات بندگان خدای رحمان<ref> نگاه کنید به سوره فرقان، آیه۶۴.</ref> و مؤمنان واقعی<ref>نگاه کنید به سوره سجده، آیه۱۶.</ref> است.
براساس احادیث، تهجّد، موجب سلامت و صحت بدن،<ref>حرّ عاملی، وسائل الشیعه، بی‌تا، ج ۸، ص ۱۵۰؛ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج ۸۴، ص ۱۴۴</ref> فراخی روزی،<ref>صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۶۴ش، ص ۴۱</ref> کفاره [[گناه|گناهان]] روز،<ref>حرعاملی، ج ۸، ص۱۴۶؛ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج ۸۴، ص ۱۳۶</ref> خشنودی خداوند و چنگ زدن به اخلاق پیامبران<ref>صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۶۴، ص ۴۱</ref> است. در برخی احادیث، کسی که اهل تهجّد نباشد، سرزنش شده است.<ref>رجوع کنید به حرّ عاملی، وسائل الشیعه، بی‌تا، ج ۸، ص ۱۶۲.</ref>


بر پایه روایتی که امام علی نقل شده است: بیداری شب باعث سلامتی بدن، خشنودی پروردگار، در معرض رحمت و لطف خدا قرار گرفتن و چنگ زدن به اخلاق پیامبران است. <ref>مجلسی، بحارالأنوار، ج۸۷، ص۱۴۴.</ref> همچنین در برخی احادیث، کسی که اهل تهجّد نباشد، سرزنش شده است.<ref>صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۶۴، ص۴۱.</ref>
== پانویس ==
== پانویس ==
  {{پانوشت}}
  {{پانوشت}}


== منابع ==
== منابع ==
* ابوداوود، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱.
{{منابع}}
* ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۴ق.
* ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۰ق.
* ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۰ق.
* جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحّاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، چاپ احمدعبدالغفور عطار، قاهره ۱۳۷۶، چاپ افست بیروت، ۱۴۰۷ق.
* جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحّاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، چاپ احمدعبدالغفور عطار، قاهره ۱۳۷۶، چاپ افست بیروت، ۱۴۰۷ق.
خط ۳۲: خط ۳۱:
* طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۷ق.
* طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۷ق.
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۵ق.
* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۵ق.
* طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفة، ۱۴۱۲ق.
* فخررازی، محمد بن عمر، التفسیرالکبیر، قاهره، بی‌تا، چاپ افست تهران، بی‌تا.
* فخررازی، محمد بن عمر، التفسیرالکبیر، قاهره، بی‌تا، چاپ افست تهران، بی‌تا.
* مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت،‌ دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ ق، چاپ دوم.
* مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت،‌ دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ ق، چاپ دوم.
 
{{پایان}}
==پیوند به بیرون==
==پیوند به بیرون==
* [https://rch.ac.ir/article/Details/10679 دانشنامه جهان اسلام]
* [https://rch.ac.ir/article/Details/10679 دانشنامه جهان اسلام]