پرش به محتوا

تکتف: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۰۷۸ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۳
خط ۳۴: خط ۳۴:


==حکم فقهی از نظر اهل‌سنت==
==حکم فقهی از نظر اهل‌سنت==
عالمان اهل‌سنت تکتف را نشانه خشوع، خضوع و تعظیم می‌دانند.<ref>عینی، البنایه شرح الهدایه، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۱۸۳.</ref> فقهای اهل‌سنت درباره حکم تکتف و کیفیت و محل قراردادن دست‌ها و زمان انجام آن نظرات مختلفی دارند:<ref>جزیری، الفقه علی المذاهب الاربعه، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۲۷</ref> گفته شده این اختلاف، گاهی منجر به درگیری میان پیروان فرقه‌های اهل‌سنت نیز شده است.<ref>سبحانی، الاعتصام بالکتاب و السنه، ۱۳۷۵ش، ص۶۳.</ref>
عالمان [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] تکتف را نشانه خشوع و خضوع و تعظیم می‌دانند.<ref>عینی، البنایه شرح الهدایه، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۱۸۳.</ref> با این حال، درباره حکم فقهی آن اختلاف‌نظر دارند:
===حکم===
عالمان [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] درباره حکم تکتف، اختلاف‌نظر دارند:
* [[مستحب|استحباب]]: به گفته عینی (۷۶۲-۸۵۵ق) از فقهای اهل‌سنت، [[ابوحنیفه|حنفی‌ها]]، [[محمد بن ادریس شافعی|شافعی‌]]، [[احمد بن حنبل|ابن‌‌حنبل]] و عموم عالمان اهل‌سنت تکتف را مستحب می‌دانند.<ref>عینی، البنایه شرح الهدایه، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۱۸۰.</ref>  
* [[مستحب|استحباب]]: به گفته عینی (۷۶۲-۸۵۵ق) از فقهای اهل‌سنت، [[ابوحنیفه|حنفی‌ها]]، [[محمد بن ادریس شافعی|شافعی‌]]، [[احمد بن حنبل|ابن‌‌حنبل]] و عموم عالمان اهل‌سنت تکتف را مستحب می‌دانند.<ref>عینی، البنایه شرح الهدایه، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۱۸۰.</ref>  
* استحباب تخییری: اوزاعی (۷۰۷–۷۷۴م)<ref>عینی، البنایه شرح الهدایه، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۱۸۰.</ref> و ابن‌‌عبدالبر (۳۶۸–۴۶۳ق‌) قائل به استحباب تخییری تکتف و ارسال بودند.<ref>سراوی، القطوف الدانیه، ۱۹۹۷م، ج۲، ص۳۷.</ref>
* استحباب تخییری: اوزاعی (۷۰۷–۷۷۴م)<ref>عینی، البنایه شرح الهدایه، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۱۸۰.</ref> و ابن‌‌عبدالبر (۳۶۸–۴۶۳ق‌) قائل به استحباب تخییری تکتف و ارسال بودند.<ref>سراوی، القطوف الدانیه، ۱۹۹۷م، ج۲، ص۳۷.</ref>
* [[واجب|وجوب]]: [[محمد ناصرالدین البانی|اَلبانی]] (۱۳۳۳-۱۴۲۰م) و شوکانی (۱۱۷۳-۱۲۵۰ق) معتقد به [[واجب|وجوب]] تکتف هستند.<ref>عوایشه، الموسوعه الفقهیه المیسره، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۹؛ شوکانی، نیل الاوطار، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۱۷.</ref>
* [[واجب|وجوب]]: [[محمد ناصرالدین البانی|اَلبانی]] (۱۳۳۳-۱۴۲۰م) و شوکانی (۱۱۷۳-۱۲۵۰ق) معتقد به [[واجب|وجوب]] تکتف هستند.<ref>عوایشه، الموسوعه الفقهیه المیسره، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۹؛ شوکانی، نیل الاوطار، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۱۷.</ref>
* [[مکروه|کراهت]]: به گفته قرطبی مفسر مالکی‌مذهب، [[مالک بن انس|مالک‌ بن‌ انس]] تکتف را در نمازِ واجب، مکروه و در نمازهای مستحبی، مستحب می‌دانست.<ref>قرطبی، بدایه المتجتهد ونهایه المقتصد، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۴۶.</ref> گفته شده است که [[عبدالله بن زبیر]] و [[حسن بصری]] بر همین عقیده بودند.<ref>نووی، المجموع شرح المهذب، دارالفکر، ج۳، ص۳۱۱.</ref> برخی از فقیهان اهل‌سنت، تکتف را مخصوص زمانی می‌دانند که نمازگزار به سبب قیام طولانی خسته شود.<ref>عینی، البنایه شرح الهدایه، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۱۸۱.</ref>
* [[مکروه|کراهت]]: به گفته قرطبی مفسر مالکی‌مذهب، [[مالک بن انس|مالک‌ بن‌ انس]] تکتف را در نمازِ واجب، مکروه و در نمازهای مستحبی، مستحب می‌دانست.<ref>قرطبی، بدایه المتجتهد ونهایه المقتصد، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۴۶.</ref> گفته شده است که [[عبدالله بن زبیر]] و [[حسن بصری]] بر همین عقیده بودند.<ref>نووی، المجموع شرح المهذب، دارالفکر، ج۳، ص۳۱۱.</ref>
* برخی از فقیهان اهل‌سنت، تکتف را مخصوص زمانی می‌دانند که نمازگزار به سبب قیام طولانی خسته شود.<ref>عینی، البنایه شرح الهدایه، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۱۸۱.</ref>


=== مستند ===
=== مستندات تکتف نزد اهل‌سنت ===
[[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] برای حکم به تکتف، به روایاتی استناد کرده‌اند برخی از آنها عبارتند از:<ref>جمعی از نویسندگان، فی رحاب اهل البیت، ۱۴۲۶ق، ج۲۱، ص۱۵.</ref>
[[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] برای حکم به تکتف، به روایاتی استناد کرده‌اند. برخی از آنها احادیث زیرند:<ref>جمعی از نویسندگان، فی رحاب اهل البیت، ۱۴۲۶ق، ج۲۱، ص۱۵.</ref>


* حدیث سهل بن‌ سعد: در این حدیث آمده است که به مردم دستور داده می‌شد که در نماز دست راست خود را بر ساعد دست چپ خود قرار دهند.<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۳۱۱ق، ج۱، ص۱۴۸.</ref> این روایت را جهت متن دچار مشکل می‌دانند؛ زیرا مشخص نشده است که چه کسی مردم را امر به تکتف می‌کرده است.<ref>جمعی از نویسندگان، فی رحاب اهل‌البیت، ۱۴۲۶ق، ج۲۱، ص۱۶.</ref> همچنین برخی از شارحان حدیث اهل‌سنت نیز درباره انتساب این روایت به [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] مناقشاتی کرده‌اند.<ref>کورانی، الکوثر الجاری، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۳۲۷.</ref>
* حدیث سهل بن‌ سعد: در این حدیث آمده است که به مردم دستور داده می‌شد که در نماز دست راست خود را بر ساعد دست چپ خود قرار دهند.<ref>بخاری، صحیح البخاری، ۱۳۱۱ق، ج۱، ص۱۴۸.</ref>  


* حدیث وائِل بْن حُجْر: وائل نقل می‌کند که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، پس از [[تکبیرة الاحرام|تکبیر الاحرام]]، دستان خود را از آستین خارج کرده و زیر لباس قرار داد و دست راست خود را بر دست چپ گذاشت.<ref>نیشابوری، صحیح مسلم، ۱۳۷۴ق، ج۱، ص۳۰۱؛ ملا هروی، مرقاه الجنان فی شرح مشکاه المصابیح، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۶۵۷.</ref> این روایت، سنت عملی پیامبر(ص) را نقل کرده است و سنت عملی، می‌تواند دلالت بر [[مباح|مباح بودن]] آن عمل داشته باشد.<ref>جمعی از نویسندگان، فی رحاب اهل البیت، ۱۴۲۶ق، ج۲۱، ص۱۹.</ref> همچنین ممکن است این عمل پیامبر(ص) جهت محفوظ ماندن از سرما انجام شده باشد.<ref>سبحانی، الاعتصام بالکتاب و السنه، ۱۳۷۵ش، ص۶۷.</ref>
* حدیث وائِل بْن حُجْر: وائل نقل می‌کند که [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، پس از [[تکبیرة الاحرام|تکبیرالاحرام]]، دستان خود را از آستین خارج کرد و زیر لباس قرار داد و دست راست خود را بر دست چپ گذاشت.<ref>نیشابوری، صحیح مسلم، ۱۳۷۴ق، ج۱، ص۳۰۱؛ ملا هروی، مرقاه الجنان فی شرح مشکاه المصابیح، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۶۵۷.</ref>  


*حدیث [[عبدالله بن مسعود]]: ابن‌‌مسعود در حال نماز دست چپ خود را بر دست راست گذاشته بود، [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، دست راست او را بر دست چپش قرار داد.<ref>ابوداود، سنن ابی داود، صیدا، ج۱، ص۲۰۰.</ref> در سند این روایت، هُشَیم بن بَشیر قرار دارد که مشهور به [[تدلیس]] است.<ref> جمعی از نویسندگان، فی رحاب اهل البیت، ۱۴۲۶ق، ج۲۱، ص۲۱.</ref>
*حدیث [[عبدالله بن مسعود]]: ابن‌‌مسعود در حال نماز دست چپ خود را بر دست راست گذاشته بود و [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]]، دست راست او را بر دست چپش قرار داد.<ref>ابوداود، سنن ابی داود، صیدا، ج۱، ص۲۰۰.</ref>  


* حدیث ابن‌‌عباس: [[عبدالله بن عباس|ابن‌‌عباس]] از پیامبر(ص) نقل کرده است که فرمود به [[پیامبران]] دستور داده شده است تا در [[نماز]]، دست راست خود را بر دست چپ قرار دهند.<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، قاهره، ج۱۱، ص۱۹۹.</ref> در سند این حدیث، احمد بن طاهر و طلحه‌ بن‌ عمرو قرار دارند که علمای اهل‌سنت اولی را کذاب<ref>جمعی از نویسندگان، موسوعه اقوال ابی‌الحسن الدارقطنی فی رجال الحدیث وعلله، ۲۰۰۱م، ج۱، ص۶۸.</ref> و دومی را [[حدیث متروک|متروک‌الحدیث]] و ضعیف دانسته‌اند.<ref>مزی، تهذیب الکمال، ۱۴۰۰ق، ج۱۳، ص۲۸-۲۹.</ref>
* حدیث ابن‌‌عباس: [[عبدالله بن عباس|ابن‌‌عباس]] از پیامبر(ص) نقل کرده است که فرمود به [[پیامبران]] دستور داده شده است تا در [[نماز]]، دست راست خود را بر دست چپ قرار دهند.<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، قاهره، ج۱۱، ص۱۹۹.</ref>  
 
* روایت منقول از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]: طبق این روایت، یکی از سنت‌های نماز، قراردادن دست‌ها زیر ناف است.<ref>دار القطنی، سنن الدار القطنی، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۳۴.</ref>
 
==== اشکالات شیعیان ====
شیعیان معتقدند سند برخی از این روایات اشکلاتی دارد؛ زیرا روایانی در سلسله‌سندشان هست که از نظر  علمای اهل‌سنت هم قابل‌اعتماد نیستند.<ref> جمعی از نویسندگان، فی رحاب اهل البیت، ۱۴۲۶ق، ج۲۱، ص۲۱.</ref> برخی دیگر نیز از محتوایشان این نتیجه به دست نمی‌آید که تکتف واجب یا مستحب است.<ref>جمعی از نویسندگان، فی رحاب اهل‌البیت، ۱۴۲۶ق، ج۲۱، ص۱۶، ۱۹؛ سبحانی، الاعتصام بالکتاب و السنه، ۱۳۷۵ش، ص۶۷.</ref>


* روایت منقول از [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]: طبق این روایت، یکی از سنت‌های نماز، قراردادن دست‌ها زیر ناف است.<ref>دار القطنی، سنن الدار القطنی، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۳۴.</ref> این روایت در اغلب نسخه‌های سنن ابی‌داود وجود ندارد<ref>زیعلی، نصب الرایه لاحادیث الهدایه، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۳۱۳.</ref> و برخی راویان آن همچون عبدالرحمن‌ بن اسحاق تضعیف شده‌اند.<ref>ابن‌حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب،‌ دار الصادر، ج۶، ص۱۳۶-۱۳۷.</ref>
==تک‌نگاری‌ها==
==تک‌نگاری‌ها==
[[پرونده:کتاب سدل الیدین فی الصلاه و قبض الیدین و ارسالهما فی الصلاه.jpg|بندانگشتی|کتاب سدل الیدین فی الصلاه نوشته شنقیطی و کتاب قبض الیدین و ارسالهما فی الصلاه نوشته طهطاوی]]
[[پرونده:کتاب سدل الیدین فی الصلاه و قبض الیدین و ارسالهما فی الصلاه.jpg|بندانگشتی|کتاب سدل الیدین فی الصلاه نوشته شنقیطی و کتاب قبض الیدین و ارسالهما فی الصلاه نوشته طهطاوی]]
Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۳٬۳۱۳

ویرایش