پرش به محتوا

کعبه: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۵۱ بایت حذف‌شده ،  ‏۸ فوریهٔ ۲۰۲۳
جز
خط ۶۳: خط ۶۳:
'''تخریب و بازسازی عبدالله بن زبیر و حجاج بن یوسف'''
'''تخریب و بازسازی عبدالله بن زبیر و حجاج بن یوسف'''


در [[سال ۶۴ هجری قمری|سال ۶۴ق]]، [[آل‌زبیر|زبیریان]] با [[خلافت بنی‌امیه|بنی‌امیه]] درگیر شدند و در این نبرد، کعبه، آسیب جدی دید.<ref name=":5">جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۶۴.</ref> [[عبدالله بن زبیر]]، با وجود مخالفتِ برخی از اصحاب، باقی مانده دیوار کعبه را از پایه و اساس برداشت و بار دیگر آن را بنا کرد.<ref name=":5" /> او در بازسازی، ارتفاع کعبه را به حدود سیزده متر و نیم رساند.<ref name=":4" /> او [[در کعبه|درِ کعبه]] را که توسط [[قریش]] حدود دو متر از زمین بالا برده شده بود، بر روی زمین بنا کرد<ref name=":4" /> و برای کعبه دو سقف قرار دارد.<ref name=":6" /> ابن‌زبیر همچنین دو در برای کعبه گذاشت: یکی برای ورود و دیگری برای خروج.<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۳۴۹.</ref> پس از کشته‌شدن ابن‌زبیر، [[حجاج بن یوسف ثقفی|حَجّاج بن یوسف]] بسیاری از تغییرات ابن‌زبیر را به حالت قبل بازگرداند.<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۳۴۹.</ref>  
در [[سال ۶۴ هجری قمری|سال ۶۴ق]]، [[آل‌زبیر|زبیریان]] با [[خلافت بنی‌امیه|بنی‌امیه]] درگیر شدند و در این نبرد، کعبه، آسیب جدی دید.<ref name=":5">جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۶۴.</ref> [[عبدالله بن زبیر]]، با وجود مخالفتِ برخی از اصحاب، باقی مانده دیوار کعبه را از پایه و اساس برداشت و بار دیگر آن را بنا کرد.<ref name=":5" /> او در بازسازی، ارتفاع کعبه را به حدود سیزده متر و نیم رساند.<ref name=":4" /> او [[در کعبه|درِ کعبه]] را که توسط [[قریش]] حدود دو متر از زمین بالا برده شده بود، بر روی زمین بنا کرد<ref name=":4" /> و برای کعبه دو سقف قرار دارد.<ref name=":6">صفری فروشانی، مکه در بستر تاریخ، ۱۳۸۶ش، ص۱۰۸.</ref> ابن‌زبیر همچنین دو در برای کعبه گذاشت: یکی برای ورود و دیگری برای خروج.<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۳۴۹.</ref> پس از کشته‌شدن ابن‌زبیر، [[حجاج بن یوسف ثقفی|حَجّاج بن یوسف]] بسیاری از تغییرات ابن‌زبیر را به حالت قبل بازگرداند.<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۵، ص۳۴۹.</ref>  


'''بازسازی در ۱۰۴۰ق'''{{سخ}}در سال ۱۰۳۹ق، سیل بزرگی در مکه جاری شد. آب به داخل [[مسجدالحرام]] راه یافت و دیوارهای کعبه را ویران کرد. در نهایت، دیوارهای باقیمانده را فروریختند و خانه خدا را از نو بنا کردند<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۶۷.</ref> گزارش این سیل و تجدید بنای آن را [[ملا زین‌العابدین کاشانی]] از علمای شیعه در آن زمان، که خود در این بازسازی کارگری می‌کرده، در رساله کوچکی به نام «مُفَرِّحَةُ الأنام فی تأسیس بیت الله الحرام» نوشته است.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۶۷.</ref>
'''بازسازی در ۱۰۴۰ق'''{{سخ}}در سال ۱۰۳۹ق، سیل بزرگی در مکه جاری شد. آب به داخل [[مسجدالحرام]] راه یافت و دیوارهای کعبه را ویران کرد. در نهایت، دیوارهای باقیمانده را فروریختند و خانه خدا را از نو بنا کردند<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۶۷.</ref> گزارش این سیل و تجدید بنای آن را [[ملا زین‌العابدین کاشانی]] از علمای شیعه در آن زمان، که خود در این بازسازی کارگری می‌کرده، در رساله کوچکی به نام «مُفَرِّحَةُ الأنام فی تأسیس بیت الله الحرام» نوشته است.<ref>جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ص۶۷.</ref>
خط ۹۱: خط ۹۱:
==بخش‌های بیرونی کعبه==
==بخش‌های بیرونی کعبه==
'''حجر الاسود'''{{سخ}}
'''حجر الاسود'''{{سخ}}
[[حجرالاسود]]: سنگی مقدس و نصب‌شده بر دیوار کعبه است که [[طواف]] از آن آغاز و به آن ختم می‌شود.<ref>شهیدثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۶۲.</ref>
[[حجرالاسود]] سنگی مقدس و نصب‌شده بر دیوار کعبه است که [[طواف]] از آن آغاز و به آن ختم می‌شود.<ref>شهیدثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۲۶۲.</ref>
[[پرونده:Kaaba details map.jpg|بندانگشتی|اطلاعاتی دربارهٔ کعبه]]
[[پرونده:Kaaba details map.jpg|بندانگشتی|اطلاعاتی دربارهٔ کعبه]]


خط ۱۰۰: خط ۱۰۰:
'''در کعبه'''{{سخ}}[[در کعبه|درِ کعبه]] بر دیوار شرقی کعبه واقع شده<ref>«[https://gph.gov.sa/index.php/ar/about-the-two-holy-mosques-ar/grand-mosque-ar/2020-05-28-09-37-55/94-2020-05-28-09-32-7 باب الکعبة المشرفة]»، سایت الرئاسة العامة لشؤون المسجد الحرام و المسجد النبوی.</ref> و در روایات شیعه به خواندن [[دعا]] در زمان رسیدن به آن، توصیه کرده‌اند.<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۵۳۱-۵۳۲.</ref>
'''در کعبه'''{{سخ}}[[در کعبه|درِ کعبه]] بر دیوار شرقی کعبه واقع شده<ref>«[https://gph.gov.sa/index.php/ar/about-the-two-holy-mosques-ar/grand-mosque-ar/2020-05-28-09-37-55/94-2020-05-28-09-32-7 باب الکعبة المشرفة]»، سایت الرئاسة العامة لشؤون المسجد الحرام و المسجد النبوی.</ref> و در روایات شیعه به خواندن [[دعا]] در زمان رسیدن به آن، توصیه کرده‌اند.<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۵۳۱-۵۳۲.</ref>


'''شاذروان'''{{سخ}}[[شاذروان|شاذَروان]] برآمدگی کوتاه در اطراف دیوار کعبه است<ref>موسوی شاهرودی، جامع الفتاوی ـ مناسک حج، ۱۴۲۸ق، ص۱۲۳.</ref> که جز در بخش [[حجر اسماعیل|حِجر اسماعیل]]، در سه سمت دیگر کعبه وجود دارد.<ref>شراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی - تاریخی در حدیث و سیره نبوی، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۲۰۵.</ref> مشهور فقیهان شیعه، این برآمدگی را جزو کعبه دانسته‌اند که طواف‌کننده باید خارج از آن، طواف کند.<ref>منتظری، احکام و مناسک حج، ۱۴۲۸ق، ص۱۵۲.</ref>
'''شاذَروان'''{{سخ}}[[شاذروان|شاذَروان]] برآمدگی کوتاه در اطراف دیوار کعبه است<ref>موسوی شاهرودی، جامع الفتاوی ـ مناسک حج، ۱۴۲۸ق، ص۱۲۳.</ref> که جز در بخش [[حجر اسماعیل|حِجر اسماعیل]]، در سه سمت دیگر کعبه وجود دارد.<ref>شراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی - تاریخی در حدیث و سیره نبوی، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۲۰۵.</ref> مشهور فقیهان شیعه، این برآمدگی را جزو کعبه دانسته‌اند که طواف‌کننده باید خارج از آن، طواف کند.<ref>منتظری، احکام و مناسک حج، ۱۴۲۸ق، ص۱۵۲.</ref>


'''ناودان طلا'''
'''ناودان طلا'''
خط ۱۱۱: خط ۱۱۱:


==داخل کعبه==
==داخل کعبه==
کعبه در ابتدای ساخت، سقف نداشت و در بازسازی توسط قریش در سال پنجم پیش از بعثت، سقفی برای آن قرار دادند و شش ستون در دو ردیف سه‌تایی برای آن ساختند.<ref name=":8" /> در بازسازی کعبه توسط ابن‌زبیر، شش ستون تبدیل به سه ستون گشت و امروزه نیز تنها سه ستون باقی است.<ref name=":8">صفری فروشانی، مکه در بستر تاریخ، ۱۳۸۶ش، ص۱۰۶.</ref>
کعبه، در ابتدای ساخت، سقف نداشت و در سال پنجم پیش از بعثت، در بازسازی، قریش سقفی برای آن بنا کرد که شش ستون در دو ردیف سه‌تایی داشت.<ref name=":8" /> در بازسازی کعبه توسط ابن‌زبیر، شش ستون تبدیل به سه ستون گشت و امروزه نیز تنها سه ستون باقی است.<ref name=":8">صفری فروشانی، مکه در بستر تاریخ، ۱۳۸۶ش، ص۱۰۶.</ref>
[[پرونده:Dar dakhel kabe.png|بندانگشتی|باب التوبه در داخل کعبه]]
[[پرونده:Dar dakhel kabe.png|بندانگشتی|باب التوبه در داخل کعبه]]


قریش برای کعبه یک سقف قرار داد، اما [[عبدالله بن زبیر|ابن‌زبیر]] در بازسازی، دو سقف برای کعبه قرار داد؛ زیرا در زمان وی کف کعبه هم‌سطح مسجد شده بود و فاصله کف تا سقف بسیار بود.<ref name=":6">صفری فروشانی، مکه در بستر تاریخ، ۱۳۸۶ش، ص۱۰۸.</ref>
داخل کعبه، اتاق کوچکی وجود دارد که راه‌پله‌ای برای رفتن روی سقف کعبه است.<ref>«[https://gph.gov.sa/index.php/ar/about-the-two-holy-mosques-ar/grand-mosque-ar/2020-05-28-09-37-55/94-2020-05-28-09-32-7 باب الکعبة المشرفة]»، سایت الرئاسة العامة لشؤون المسجد الحرام و المسجد النبوی.</ref> این اتاقک، دارای در کوچکی است که [[در کعبه#درِ داخل کعبه|درِ توبه]] خوانده می‌شود.<ref>الشریف، «[https://mawdoo3.com/معلومات_عن_باب_التوبة_فی_الکعبة معلومات عن باب التوبة فی الکعبة]»، سایت موضوع.</ref>
 
داخل کعبه، اتاق کوچکی وجود دارد که راه‌پله برای رفتن بر روی سقف کعبه است.<ref>«[https://gph.gov.sa/index.php/ar/about-the-two-holy-mosques-ar/grand-mosque-ar/2020-05-28-09-37-55/94-2020-05-28-09-32-7 باب الکعبة المشرفة]»، سایت الرئاسة العامة لشؤون المسجد الحرام و المسجد النبوی.</ref> این اتاقک، دارای در کوچکی است که [[در کعبه#درِ داخل کعبه|در توبه]] خوانده می‌شود.<ref>الشریف، «[https://mawdoo3.com/معلومات_عن_باب_التوبة_فی_الکعبة معلومات عن باب التوبة فی الکعبة]»، سایت موضوع.</ref>
این در از طلا ساخته شده است.<ref>«[https://gph.gov.sa/index.php/ar/about-the-two-holy-mosques-ar/grand-mosque-ar/2020-05-28-09-37-55/94-2020-05-28-09-32-7 باب الکعبة المشرفة]»، سایت الرئاسة العامة لشؤون المسجد الحرام و المسجد النبوی.</ref>
این در از طلا ساخته شده است.<ref>«[https://gph.gov.sa/index.php/ar/about-the-two-holy-mosques-ar/grand-mosque-ar/2020-05-28-09-37-55/94-2020-05-28-09-32-7 باب الکعبة المشرفة]»، سایت الرئاسة العامة لشؤون المسجد الحرام و المسجد النبوی.</ref>


از دوران‌های قدیم، قبائل، طوائف و پادشاهان، هدایایی را برای نصب در درون کعبه ارسال می‌کردند.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۱ش، ص۸۰.</ref> همچنین چاهی در دورن کعبه وجود داشت که هدایا را در آن قرار می‌دادند. این چاه در بازسازی کعبه توسط قریش، از بین رفت.<ref>صفری فروشانی، مکه در بستر تاریخ، ۱۳۸۶ش، ص۱۰۵.</ref>
از دوران‌های قدیم، قبایل، طوایف و پادشاهان هدایایی را برای نصب در درون کعبه ارسال می‌کردند.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۱ش، ص۸۰.</ref> همچنین چاهی دورن کعبه وجود داشت که هدایا را در آن قرار می‌دادند. این چاه در بازسازی کعبه توسط قریش، از بین رفت.<ref>صفری فروشانی، مکه در بستر تاریخ، ۱۳۸۶ش، ص۱۰۵.</ref>


==ارکان کعبه==
==ارکان کعبه==
ارکان، جمع «رکن» و رکن یک سازه را به معنی پایه و ستون آن دانسته‌اند.<ref>مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏، ۱۴۶۰ق، ج۴، ص۲۳۴.</ref> چون در گوشه‌های چهارگانه داخل کعبه، چهار ستون، سقف خانه را نگه داشته است، به هر یک از زوایای کعبه [که ستونی را در بردارد] «رکن» گفته می‌شود.<ref>صادقی اردستانی، احمد، ‏حج از میقات تا میعاد، ۱۳۸۵ش، ص۱۰۴.</ref>
ارکان، جمع «رکن» و به‌معنای پایه و ستون است.<ref>مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏، ۱۴۶۰ق، ج۴، ص۲۳۴.</ref> چون در گوشه‌های چهارگانه داخل کعبه، چهار ستون، سقف خانه را نگه داشته است، به هر یک از زوایای کعبه که ستونی را در بر دارد، «رکن» گفته می‌شود.<ref>صادقی اردستانی، احمد، ‏حج از میقات تا میعاد، ۱۳۸۵ش، ص۱۰۴.</ref>
کعبه دارای چهار رکن است:
کعبه دارای چهار رکن است:
*[[رکن حجرالاسود|رکن شرقی]] (رکن حجر الاسود): این رکن تقریباً به سمت مشرق و [[چاه زمزم]] قرار داشته و [[حجرالاسود]] در آن جای دارد.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۷۷ش، ص۲۷۵.</ref> آغاز هر [[طواف]] از مقابل رکن حجرالاسود و پایانش نیز در مقابلِ همین رکن است.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۷۷ش، ص۲۷۵.</ref>
*[[رکن حجرالاسود|رکن شرقی]] (رکن حجرالاسود): این رکن تقریباً به سمت مشرق و [[زمزم|چاه زمزم]] قرار گرفته و [[حجرالاسود]] در آن جای دارد.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۷۷ش، ص۲۷۵.</ref> آغاز هر [[طواف]] از مقابل رکن حجرالاسود و پایانش نیز در مقابلِ همین رکن است.<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۷۷ش، ص۲۷۵.</ref>
*[[رکن شمالی]] یا عراقی: یکی از زوایای [[کعبه]] است که تقریباً به سمت شمال عربستان، یعنی [[کشور عراق]] واقع شده<ref>شراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی، ۱۳۸۳ش، ص۳۶.</ref> و [[طواف|طواف‌کننده]] پس از آن به [[حجر اسماعیل|حِجر اسماعیل]] می‌رسد.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۶۱.</ref>
*[[رکن شمالی]] یا عراقی: یکی از زوایای [[کعبه]] است که تقریباً به‌سمت شمال عربستان، یعنی [[عراق|کشور عراق]] واقع شده<ref>شراب، فرهنگ اعلام جغرافیایی، ۱۳۸۳ش، ص۳۶.</ref> و [[طواف|طواف‌کننده]] پس از آن به [[حجر اسماعیل|حِجر اسماعیل]] می‌رسد.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۶۱.</ref>
*[[رکن غربی]] یا شامی: رکن غربی یکی از زوایای [[کعبه]] است که در سمت مغرب واقع شده<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۷۷ش، ص۲۷۵.</ref> و [[طواف|طواف‌کننده]] پس از [[حجر اسماعیل|حِجر اسماعیل]] به آن می‌رسد.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۶۱.</ref>
*[[رکن غربی]] یا شامی: رکن غربی یکی از زوایای [[کعبه]] است که در سمت مغرب واقع شده<ref>مشکینی، مصطلحات الفقه، ۱۳۷۷ش، ص۲۷۵.</ref> و [[طواف|طواف‌کننده]] پس از [[حجر اسماعیل|حِجر اسماعیل]] به آن می‌رسد.<ref>قائدان، تاریخ و آثار اسلامی، ۱۳۸۵ش، ص۶۱.</ref>


*[[رکن جنوبی]] یا رکن یمانی: رکنی که [[مستجار]] در کنار آن قرار دارد.<ref>عاملی، الاصطلاحات الفقهیة، ۱۴۱۳ق، ص۱۹۹.</ref> رکن یمانی یا جنوبی یکی از زوایای [[کعبه]] است که تقریبا به سمت جنوب و [[کشور یمن]] قرار دارد و حاجیان، در [[طواف]]، پس از آن به [[حجر الاسود]] می‌رسند.<ref>مروّج، اصطلاحات فقهی، ۱۳۷۹ش، ص۲۵۰.</ref>
*[[رکن یمانی|رکن جنوبی]] یا رکن یمانی: رکنی است که [[مستجار|مُستَجار]] در کنار آن قرار دارد.<ref>عاملی، الاصطلاحات الفقهیة، ۱۴۱۳ق، ص۱۹۹.</ref> این رکن یکی از زوایای [[کعبه]] است که تقریباً به‌سمت جنوب و [[یمن|کشور یمن]] قرار دارد و حاجیان، در [[طواف]]، پس از آن به [[حجرالاسود]] می‌رسند.<ref>مروّج، اصطلاحات فقهی، ۱۳۷۹ش، ص۲۵۰.</ref>


==رویدادهای مهم==
==رویدادهای مهم==
Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۳٬۲۷۶

ویرایش