اسود بن قطبه تمیمی
اسود بن قطبه تمیمی از شخصیت‌های ساختگی تاریخ اسلام به باور سید مرتضی عسکری.
در منابع اهل‌سنت، اسود شاعری حماسه‌سرا و دارای فضایل توصیف شده که در برخی فتوحات اسلامی حاضر بوده است.[۱] ابن‌عساکر (درگذشت: ۵۷۱ق) تاریخ‌نگار اهل‌سنت در کتاب تاریخ دمشق، ابومُفَرِّز اسود بن قطبه تَمیمی را شاعری مشهور معرفی و نمونه‌های شعرش را ذکر کرده است. به گزارش وی اسود در جنگ‌هایی چون جنگ یرموک و قادسیه شرکت داشت.[۲] همچنین دارقطنی (درگذشت: ۳۸۵ق) نیز در کتاب المؤتلف به نقل از سیف بن عمر گزارش کرده که اسود از جانب سعد بن ابی‌وَقّاص، اسیران جنگی و مژده فتح نبرد جَلولاء را به عمر بن خَطّاب رساند و اشعار بسیاری در وصف فتوحات سرود.[۳] به گزارش تاریخ طبری (تألیف: ۳۰۳ق) اسود در فتح شهر بهرسیر در سال ۱۶ق حاضر بود و خمس غنایم ری را نزد عمر برد.[۴] همچنین در سال ۳۲ق در نماز بر جنازه ابوذر غفاری شرکت داشت.[۵]
سید مرتضی عسکری (درگذشت: ۱۳۸۶ش) تاریخ‌پژوه شیعه در کتاب یکصد و پنجاه صحابی ساختگی، اسود بن قطبه تمیمی را غیر از اسود بن قطبه مخاطب نامه امام علی(ع) در نهج البلاغه می‌داند.[۶] به باور او سیف بن عمر در ذهنش شخصیتی همنام با کارگزار امام علی(ع) ساخته چنانچه درباره افراد دیگری نیز چنین اقدامی کرده است.[۷] عسکری گزارشات مربوط به صحابی‌بودن فردی با عنوان «ابومفرِّز اسود بن قطبه تمیمی» و مطالبی مانند حضور و سرودن اشعار حماسی در فتوحات، نقش مؤثر در فتح شهری مانند بهرسیر و شرکت در نماز بر بدن ابوذر غفاری را نادرست می‌داند.[۸] عسکری تنها راوی چنین اخباری را سیف بن عمر معرفی کرده و ساختگی بودن این وقایع را به وی نسبت می‌دهد.[۹] وی در رد اخبار سیف بن عمر به بررسی سندی گفته‌های او و همچنین مقایسه آن با گزارشات تاریخی دیگر می‌پردازد.[۱۰]
پانویس
- ↑ حمودی القیسی، «من شعراء الفتوح؛ ابومفزر الأسود بن قطبه»، ص۴۶.
- ↑ ابن‌عساکر، تاریخ دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۹، ص۶۸.
- ↑ دار قطنی، المؤتلف و المختلف، ۱۴۰۶ق، ج۴، ص۲۱۳۹.
- ↑ طبری، تاریخ طبری، بیروت، ج۴، ص۷ و ۱۵۰.
- ↑ طبری، تاریخ طبری، بیروت، ج۴، ص۳۰۹.
- ↑ عسکری، صدوپنجاه صحابی ساختگی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۵۳.
- ↑ عسکری، صدوپنجاه صحابی ساختگی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۷۳.
- ↑ عسکری، صدوپنجاه صحابی ساختگی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۵۳ ۶۸.
- ↑ عسکری، صدوپنجاه صحابی ساختگی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۵۳.
- ↑ عسکری، صدوپنجاه صحابی ساختگی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۶۵ ۶۳ و ۶۷.
منابع
- ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ دمشق، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
- حمودی القیسی، نوری، «من شعراء الفتوح؛ أبو مفزر الأسود بن قطبه»، در فصلنامه المورد، شماره ۳، پاییز ۱۹۸۳م.
- دار قطنی، علی بن عمر، المؤتلف والمختلف، تحقیق: موفق بن عبدالله بن عبد‌القادر، بیروت، دار الغرب الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۶ه/۱۹۸۶م.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، بی‌نا، بیروت، بی‌تا.
- عسکری، سید مرتضی، صدوپنجاه صحابی ساختگی، قم، دانشکده اصول الدین، ۱۳۸۷ش.