پرش به محتوا

توقیع: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۶۵ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۳ ژوئن ۲۰۲۱
جز
تمیزکاری
جز (ویکی سازی)
جز (تمیزکاری)
خط ۱۸: خط ۱۸:
توقیعی از سوی امام مهدی(عج) در پاسخ مردم قم صادر شده که به خط [[احمد بن ابراهیم نوبختی]] و به املای [[حسین بن روح]] بوده است.<ref> طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۷۳.</ref> البته از حسین بن روح نقل شده که «در امر دین از خود سخن نمی‌گوید، بلکه همه را از «اصل» (امام مهدی(عج)) شنیده است».<ref> صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۵۰۸-۵۰۹.</ref>
توقیعی از سوی امام مهدی(عج) در پاسخ مردم قم صادر شده که به خط [[احمد بن ابراهیم نوبختی]] و به املای [[حسین بن روح]] بوده است.<ref> طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۷۳.</ref> البته از حسین بن روح نقل شده که «در امر دین از خود سخن نمی‌گوید، بلکه همه را از «اصل» (امام مهدی(عج)) شنیده است».<ref> صدوق، کمال‌الدین، ۱۳۹۵ق، ج۲، ص۵۰۸-۵۰۹.</ref>


== نقش سازمان وکالت در ارسال توقیعات==
== ارسال توقیعات از طریق شبکه وکالت==
ردوبدل کردن توقیعات از طریق [[سازمان وکالت|شبکه وکالت]] صورت می‌گرفت. شیعیان از مناطق مختلف وجوهات، درخواست‌ها و پرسش‌های خود را از طریق وکیلان ائمه به امامان رسانده و از همین طریق پاسخ‌ها و توقیعات را دریافت می‌کردند.<ref>نگاه کنید به طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۵۴.</ref> صدر دوره [[غیبت صغری]] این وظیفه بر عهده [[نواب اربعه]] بود<ref>نگاه کنید طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۵۶.</ref> و آنان با وکلای خود در مناطق مختلف در ارتباط بودند.<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۵۸۸.</ref> البته گزارش‌های روایی وجود دارد که بر اساس آنها شیعیان از راه‌های دیگری و بدون واسطه وکیلان نیز درخواست‌های خود را به امامان رسانده و یا توقیعاتی را از آنان دریافت می‌کردند. به عنوان مثال بر اساس نقل [[قطب راوندی]] محمد بن یوسف شاشی با واسطه زنی که به خانه امام مهدی رفت و آمد داشت، نامه خود را به او رسانده و توقیعی دریافت کرده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به قطب راوندی، الخرائج و الجرائح، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۶۹۵.</ref>
ردوبدل کردن توقیعات از طریق [[سازمان وکالت|شبکه وکالت]] صورت می‌گرفت. شیعیان از مناطق مختلف وجوهات، درخواست‌ها و پرسش‌های خود را از طریق وکیلان ائمه به امامان رسانده و از همین طریق پاسخ‌ها و توقیعات را دریافت می‌کردند.<ref>نگاه کنید به طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۵۴.</ref> صدر دوره [[غیبت صغری]] این وظیفه بر عهده [[نواب اربعه]] بود<ref>نگاه کنید طوسی، الغیبه، ۱۴۱۱ق، ص۳۵۶.</ref> و آنان با وکلای خود در مناطق مختلف در ارتباط بودند.<ref>جعفریان، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، ۱۳۸۱ش، ص۵۸۸.</ref> البته گزارش‌های روایی وجود دارد که بر اساس آنها شیعیان از راه‌های دیگری و بدون واسطه وکیلان نیز درخواست‌های خود را به امامان رسانده و یا توقیعاتی را از آنان دریافت می‌کردند. به عنوان مثال بر اساس نقل [[قطب راوندی]] محمد بن یوسف شاشی با واسطه زنی که به خانه امام مهدی رفت و آمد داشت، نامه خود را به او رسانده و توقیعی دریافت کرده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به قطب راوندی، الخرائج و الجرائح، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۶۹۵.</ref>


خط ۲۶: خط ۲۶:


== اعتبار توقیعات ==
== اعتبار توقیعات ==
توقیعات معمولاً به صورت مکاتبه بوده است. فقها و حدیث‌شناسان درباره اعتبار مکاتبات، اختلاف‌نظر دارند.{{مدرک}} برخی فقها در اعتبار مکاتبات مناقشه کرده‌اند<ref> برای نمونه نگاه کنید به علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۲۴۸.</ref> و از سخنان برخی دیگر برمی‌آید که مکاتبه را هم‌ارز حدیث شفاهی نمی‌دانند<ref>نگاه کنید به محقق حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۵۹.</ref> اما دلیلی بر بی‌اعتباری مکاتبه یا هم‌ارز نبودن اعتبار مکاتبه و حدیث شفاهی، در کتاب‌های فقهی ذکر نشده است.<ref>شبیری، «توقیع»، ص۵۸۴.</ref>همچنین گفته شده با توجه به اینکه کتابت سیره امامان شیعه و نیز روش متداول اقوام گوناگون بوده اگر به صدور توقیعی اطمینان حاصل شود بی‌تردید آن توقیع معتبر خواهد بود.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۴، ص۱۲۱.</ref> اگر مکاتبات معتبر نباشند مکاتبات امامان لغو و بیهوده خواهد بود<ref> حارثی، وصول الاخیار الی اصول الاخبار، ۱۰۴۱ق، ص۱۴۱.</ref> و مکاتبه برای عمل کردن صادر می‌شده است.<ref> کنی، توضیح المقال، ۱۴۲۱ق، ص۲۶۰.</ref>
توقیعات معمولاً به صورت مکاتبه بوده است. فقیهان و محدثان درباره اعتبار مکاتبات اختلاف‌نظر دارند. برخی فقها در اعتبار مکاتبات مناقشه کرده‌<ref> برای نمونه نگاه کنید به علامه حلی، مختلف الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۲۴۸.</ref>و آن را هم‌ارز حدیث شفاهی نمی‌دانند<ref>نگاه کنید به محقق حلی، المعتبر، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۵۹.</ref> اما دلیلی بر بی‌اعتباری مکاتبه یا هم‌ارز نبودن اعتبار آن و حدیث شفاهی، در کتاب‌های فقهی ذکر نشده است.<ref>شبیری، «توقیع»، ص۵۸۴.</ref> [[شیخ طوسی]] پس از نقل یک مکاتبه، با اشاره به اینکه هر چه در کتب (نامه‌ها) آمده، صحیح نیست، آن مکاتبه را نامعتبر خوانده است.<ref> طوسی، الاستبصار، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۱۷۱.</ref> برخی از فقیهان به صحت سند مکاتبه مذکور اشاره کرده و عمل به مضمون آن را جایز شمرده‌اند.<ref>موسوی عاملی، نهایة المرام، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۸۰؛ نراقی، ج۱۶، ص۳۰۹.</ref>  


[[شیخ طوسی]] پس از نقل یک مکاتبه، با اشاره به اینکه هر چه در کتب (نامه‌ها) آمده، صحیح نیست، آن مکاتبه را نامعتبر خوانده است.<ref> طوسی، الاستبصار، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۱۷۱.</ref> در پاسخ گفته‌اند که اصحاب امامان با نوشته‌ها و خط آنان آشنا بودند و تشخیص آن برایشان چندان دشوار نبود.<ref>شبیری زنجانی، کتاب نکاح، ج۹، درس ۳۲۹، ص۳ به نقل از شبیری، «توقیع»، ص.</ref> برخی از فقیهان برخی از فقیهان به صحت سند مکاتبه مذکور اشاره کرده و عمل به مضمون آن را جایز شمرده‌اند.<ref>موسوی عاملی، نهایة المرام، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۱۸۰؛ نراقی، ج۱۶، ص۳۰۹.</ref>  
در پاسخ گفته شده که مکاتبه برای عمل کردن صادر می‌شده است<ref> کنی، توضیح المقال، ۱۴۲۱ق، ص۲۶۰.</ref> و اگر مکاتبات معتبر نباشند مکاتبات امامان بیهوده خواهد بود.<ref> حارثی، وصول الاخیار، ۱۰۴۱ق، ص۱۴۱.</ref> اصحاب امامان با نوشته‌ها و خط امامان آشنا بودند و تشخیص آن برایشان چندان دشوار نبود.<ref>شبیری زنجانی، کتاب نکاح، ج۹، درس ۳۲۹، ص۳ به نقل از شبیری، «توقیع»، ص.</ref>  


همچنین گفته شده با توجه به اینکه کتابت سیره امامان شیعه و نیز روش متداول اقوام گوناگون بوده اگر به صدور توقیعی اطمینان حاصل شود بی‌تردید آن توقیع معتبر خواهد بود.<ref> محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ۱۳۹۳ش، ج۴، ص۱۲۱.</ref>
==توقیعات امام زمان(عج)==
==توقیعات امام زمان(عج)==
{{اصلی|توقیعات امام زمان (عج)}}
{{اصلی|توقیعات امام زمان (عج)}}