توقیع: تفاوت میان نسخه‌ها

{{الگو:کتاب‌شناسی ناقص}}

توقیع، از ریشة وقع، در لغت به معنای پرتاب کردن تیر به هدفی نزدیک، چنانکه گویی آن را بر هدف می‌گذارند (تُوَقِّعُه) و نیز به معنای اثر جهاز شتر بر پشت حیوان است.،<ref>فراهیدی، العین، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۷۷؛ ابن درید، جمهرة اللغة، ۱۹۸۷م، ج۲، ص۹۴۵</ref> اصطلاح توقیع نیز از همین معنا گرفته شده است، زیرا توقیع نوشته‌ای بود بر حاشیه و پشت شکایات به خط [[خلیفه]] یا سلطان یا برخی از فرمانروایان که بر رسیدگی به شکایات تأکید می‌کرد.<ref>قلقشندی، صبح الاعشی، ج۱، ص۵۲؛ زَبیدی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج۱۱، ص۵۲۲، ذیل «وقع».</ref>

واژه توقیع نخستین بار در روایتی از [[امام کاظم(ع)]] دیده شده، همراه با حرف جرّ «فی» که پس از آن لفظ کتاب آمده است، به معنای یادداشتی که امام در زیر یک نامه نوشته بوده‌اند.<ref>حِمیری، ص۳۳۲</ref> با همین ترکیب و در همین معنا در چند روایت از [[امام رضا(ع)]] نیز به کار رفته است.<ref>کلینی، کافی، ج۳، ص۵؛ ابن بابویه، ۱۴۰۴، ج۲، ص۹۳، ۲۳۶</ref>