توقیع: تفاوت میان نسخه‌ها

توقیع در فرهنگ شیعه به نوشته‌ها، نامه‎‌ها و در مواردی به پیام‌های شفاهی امامان شیعه اشاره دارد.<ref> محمدی ری‌شهری، دانشنامه امام مهدی، ج۴، ص۱۱۵.</ref> توقیع در اصطلاح نوشته‌ای بر حاشیه و پشت شکایات به خط [[خلیفه]] یا سلطان یا برخی از فرمانروایان بود که بر رسیدگی به شکایات تأکید می‌کرد.<ref>قلقشندی، صبح الاعشی، ج۱، ص۵۲؛ زَبیدی، تاج العروس، ۱۴۱۴ق، ج۱۱، ص۵۲۲، ذیل «وقع».</ref> توقیع، از ریشة وقع، در لغت به معنای پرتاب کردن تیر به هدفی نزدیک، چنانکه گویی آن را بر هدف می‌گذارند (تُوَقِّعُه) و نیز به معنای اثر جهاز شتر بر پشت حیوان است.،<ref>فراهیدی، العین، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۱۷۷؛ ابن درید، جمهرة اللغة، ۱۹۸۷م، ج۲، ص۹۴۵.</ref>  

واژه توقیع نخستین بار در روایتی از [[امام کاظم(ع)]] دیده شده، همراه با حرف جرّ «فی» که پس از آن لفظ کتاب آمده است، به معنای یادداشتی که امام در زیر یک نامه نوشته بوده‌اند.<ref>حِمیری، ص۳۳۲.</ref> با همین ترکیب و در همین معنا در چند روایت از [[امام رضا(ع)]] نیز به‌کار رفته است.<ref>کلینی، الکافی، ج۳، ص۵؛ ابن بابویه، ۱۴۰۴، ج۲، ص۹۳، ۲۳۶</ref>

 

علاوه بر آن، برخی سخنان خاص نایبان آن حضرت همچون اخبار بر غیب و نیز اظهارنظر در باره مسائل دینی، در محدوده توقیعات ذکر شده است.<ref>ابن بابویه، ۱۳۶۳ ش، ج۲، ص۵۰۲ـ۵۰۴؛ طوسی، ۱۴۱۱، ص۲۹۴، ۲۹۸، ۳۰۷ـ ۳۰۸، ۳۲۱</ref> وجه کاربرد اخیر احتمالاً سخنی از [[حسین بن روح]] نوبختی بوده که در آن تأکید کرده که در امر دین از خود سخن نمی‌گوید، بلکه همه را از «اصل» ([[امام زمان(عج)]]) شنیده است.<ref>ابن بابویه، ۱۳۶۳ ش، ج۲، ص۵۰۸ ـ۵۰۹؛ کلینی، ج۱، ص۳۳۰)</ref>