تبرک: تفاوت میان نسخه‌ها

مشروعیت و جواز تبرک مورد قبول تمامی مذاهب اسلامی است و تنها [[وهابیت|وهابیون]] در سده اخیر به تبیعیت از نظرها و آرای ابن تیمیه، مشروعیت آنرا انکار کرده اند و آنرا مصداقی برای [[شرک]] معرفی می کنند. به جهت همین طرز تفکر، وهابیون تمامی مسلمانانی که به برکت جستن از پیامبر و بزرگان دین می پردازند را مشرک می دانند و برای جلوگیری از آن، به تخریب و اهانت به قبور بزرگان و پیشوایان و [[صحابه]] اقدام می کنند. در حالیکه هیچ یک از مذاهب اسلامی، این عمل را ممنوع نمی دانسته و نمی دانند و خود پیشوایان مذاهب فقهی اسلامی نسبت به این عمل مبادرت می ورزیدند.

تبرک، مصدر باب تفعّل از ريشه (ب ر ک ) است. برای این ماده معانی خير کثير و فزونی، سينه شتر سعادت و ثبات بیان شده است. <ref>ابن منظور، ج10، ص 395«برک»؛ راغب، ص 44، «برك»؛ ابن فارس، ج1، ص227، جوهری، ص‌1574، «برك»</ref>

 

می توان گفت، معنای جامع این واژه، فایده ثابت است و مابقی معانی به این معنا باز میگردد و با آن قابل جمع است.<ref>قرشی ، ج1، ص 190 «برکت»</ref>

 

تبرک نیز در لغت عبارتست از تیمن و مبارک شمردن چيزي. <ref>ابن منظور، ج10، ص 396 ؛ دهخدا، ج5، ص 302</ref>

در اصطلاح متون دینی، تبرک عبارتست از طلب برکت و خير الهي که در یک موجود نهاده شده و خداوند براى آنان امتيازها و مقام هاى خاصى قرار داده است؛

 

خواه آن برکت دنيوي باشد، مانند افزايش روزي يا اخروي مانند علوّ درجات، و نیز خواه این برکت مادی باشد یا معنوی. <ref>حماده الجبرین، ج1، ص 287؛ الموسوعة الفقهية الکويتية، ج10، ص69 و ج7، ص 488؛ رضوانی، ص‌434؛ الجدیع، ص 43</ref>

1. شیوه اول: تماس و لمس موجود مبارک است؛ موارد زیادی از این قسم تبرک جویی در تاریخ وجود داشته است. مواردی مانند لمس نمودن پيامبر <ref>ابن حجر، ج1، ص53</ref> یا اجزای جدا شده از بدن ایشان <ref>مسلم، ج7، ص81</ref> و یا اشيايي که با بدن وي تماس داشته، <ref>مسلم، ج7، ص80</ref> استلام حجر الاسود و ارکان کعبه توسط زائران کعبه در مناسک [[حج]] و [[عمره]]، <ref>ازرقی، ج1، ص336</ref> لمس ضریح یا صندوق قبر ائمۀ اطهار و اولیای الهی، لمس جای پای رسول الله ص که در قطعه سنگی در قسمت جنوبی مسجد الحرام بوده است. <ref>ناصرخسرو، ص 128</ref>

 

2. گاه از طریق مشابهت با موجودات و اشیاء دارای برکت است. گفته شده این شباهت علاوه بر اینکه خودمایۀ برکت است، در عین حال می‌تواند قدرت برکت‌دهی را هم پدید آورد. مانند طلب برکت از تصاویر [[مکه]] و [[مدینه]] که مسلمانان در خانه های خویش دارند یا تابوت واره های مشابه قبر و تابوت [[امام حسین(ع)]] در مراسم [[تعزیه]]. <ref>بلوکباشی، ص 23-32</ref>

 

3. گاهی مبتنی بر خواست و التفات شخصی است. در این حالت خداوند یا کسی که قدرت تبرک دارد، آگاهانه کسی یا چیزی را متبرک می‌کند. ممکن است این کار با صرف بیان اراده، یا با گذاردن دست بر شخصی یا شیئی و یا از طریق دعای خیر و طلب برکت برای کسی یا چیزی صورت گیرد.

 

در این قسم، انتقال برکت بدون درخواست از سوی شخصی است که برکت می یابد. خداوند که به حضرت یعقوب ع برکت داد <ref>سفر پیدایش، 30:32</ref> و نیز [[حضرت اسحاق (ع)|اسحاق (ع)]] که به پسرش یعقوب برکت داد <ref>سفر پیدایش،27: 8-40</ref> و یعقوب (ع) که با دعای خیر به پسرانش برکت می‌دهد و آنها را مبارک می‌کند <ref>سفر پیدایش، 48: 20و 28 </ref> و یا [[رسول اكرم (ص)]] [[حضرت زهرا(س)]] و [[حضرت علی(ع)]] را متبرک نمود. <ref>دهلوی، ج2، ص 254</ref>

* [[کعبه]] <ref>قرطبی، ج4، ص 139 </ref>و[[مسجد الحرام]]: «ان اول بیت وضع للناس للذی ببکة مبارکا»؛<ref> آل عمران(3): 96</ref>

*سرزمين هاي ميان [[فرات]]، [[فلسطين]] تا بخش [[عريش مصر]]. این منطقه هم با نعمتهای مادی برکت یافته <ref>شوکانی، ج3، ص 246</ref> و هم به واسطه مبعوث شدن اكثر پيامبران از آن منطقه و انتشار ادیان و کتاب های آسمانی <ref>فخر رازی، ج22، ص 160</ref> و سکونت پیامبران <ref>طباطبایی، ج5، ص 228</ref> و وجود قبر پیامبرانی همانند حضرت ابراهيم، اسحاق، يعقوب علیهم السلام و افراد صالح برکت معنوی یافته است. <ref>قرطبی، ج11، ص 212</ref>

===سیره اهل بیت===

====تبرک به بدن پیامبر====

====تبرک به وسایل پیامبر====

====تبرک به مکان های منسوب به پیامبر====

محل تولد پیامبر،<ref>زرقانی، ج1، ص258</ref> محلی که شتر قربانی خود را بعد از مناسک حج نحر می کردند، <ref>بخاری، ج4، ص289</ref> محل تحقق بیعت رضوان،<ref>متقی هندی، ج17، ص104</ref> غاری که هجرت پیامبر از آنجا شروع شد،<ref>ابن بطوطه، ج1، ص187</ref> [[مسجد الغنم]] که محل بیعت پیامبر اکرم با مشرکان پس از فتح بوده است،<ref>ازرقی، ج4، ص137</ref> [[مسجد الخیف|مسجد خیف]] که محل خطبه [[حجه الوداع]] بوده است <ref>کلینی، ج1، ص403</ref> و محل نماز هفتصد پیامبر است و سفارش زیادی به نماز در آن شده است، <ref>کلینی، ج4، ص 214</ref> [[مسجد ردم الاعلی]]، [[مسجد مختفی]]، خانه [[ام هانی]]، [[مسجد عُرَیض]]،<ref>جعفریان، ص285</ref> خانه [[حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها|حضرت خدیجه(س)]] که محل تولد فاطمه زهرا(س) بوده است، <ref>پیشین، ص175</ref> خانه ارقم بن ابی ارقم که محل مخفی شدن مسلمانان از تعرض مشرکین مکه بوده است، <ref>ازرقی، ج4، ص14</ref> [[مسجد الغدیر]] که محل ایراد [[خطبه غدیر]] بوده است، <ref>صدوق، ج1، ص229</ref> تخته سنگی که در نزدیکی [[قبه الوحی]] در [[مسجد الحرام]] قرار دارد و گفته شده به پیامبر سلام نموده است،<ref> ابن بطوطه، ج1، ص379</ref> تخته سنگی در نزدیکی [[مکه]] که گفته شده حضرت در مسیر بازگشت از [[حج عمره]] بر روی آن استراحت نموده است،<ref> پیشین، ج1، ص185</ref>  سنگی در گوشه [[مسجد الحرام]] که نقش پای پیامبر بر روی آن قرار داشته است. <ref> ناصر خسرو، ص128</ref>

غار ثور وغار حراء؛ <ref> سمهودی، ج1، ص108 </ref> [[مسجد شجره]] که محل احرام حضرت بوده است، <ref> کلینی، ج4، ص248 </ref> [[مسجد الاجابه]] که حضرت در بازگشت از عمره در آن نمازخوانده بود و مردم آنرا از روی تبرک می بوسیدند؛ <ref> بتنونی، ص164 /ref> [[مسجد البغله]] و [[مسجد الفتح]] ؛<ref> حر عاملی، ج4، ص309 </ref> [[مسجد قبا]] که نماز در آن ثواب زیادی دارد <ref> حر عاملی، ج5، ص285 </ref> از دیگر مكان های متبرك بوده است.

== تبرک جویی به غیر پیامبر==

مسلمانان علاوه بر تبرک به رسول خدا، به غیر ایشان نیز تبرک می جسته اند. آنان این عمل را در طول تاریخ اسلام از زمان پیامبر گرفته تا زمان حاضر انجام می داده اند. طبق نقلی حضرت رسول به عرق پیشانی [[حضرت علی]] تبرّک جسته است.<ref>ابن ابي الحدید، ج18، ص242</ref>