تقیه: تفاوت میان نسخه‌ها

تقیه را از لحاظ انگیزه و هدف تقیه‌کننده، به دو نوع تقسیم می‌کنند:<ref>مکارم شیرازی، القواعد الفقهیه، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۱۰.</ref>

*'''تقیه خوفی:''' تقیه کردن در برابر مخالفان، در جایی که بیم وارد آمدن ضرر جانی، مالی یا آبرویی وجود دارد.<ref>امام خمینی، المکاسب المحرمه، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۳۶؛ مکارم شیرازی، القواعد الفقهیة، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۳۷۷.</ref> {{{یادداشت|ترس از ضرر مالی یا آبرویی و یا مانند آن حتی نسبت به دیگران و یا حتی جامعه اسلامی و مسلمانان می‌تواند دلیلی بر رعایت تقیه خوفی باشد. خمینی، الرسائل العشرة، ۱۴۲۰ق، ص۷.}} تقیهٔ خوفی نیز یا اکراهی است که در آن، شخص را با تهدید اکراه می‌کنند که چیزی برخلاف اعتقاداتش مانند کفر، بر زبان جاری کند<ref>روحانی، فقه الصادق، ۱۴۱۳ق، ج۱۱، ص۳۹۴.</ref> یا کتمانی است که در آن، شخص برای حفظ جان خود یا اطرافیانش مجبور می‌شود، اعتقادش را پنهان کند.<ref>امام خمینی، المکاسب المحرمه، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۳۶؛ مکارم شیرازی، القواعد الفقهیة، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۹۲.</ref> تقیه [[عمار یاسر]] در برابر مشرکان قریش برای نجات جانش را از نوع تقیه اکراهی<ref>روحانی، فقه الصادق، ۱۴۱۳ق، ج۱۱، ۳۹۵.</ref> و تقیه [[مؤمن آل فرعون|مؤمن آل‌فرعون]] در برابر فرعونیان و تقیه [[اصحاب کهف]] که برای نجات جانشان، عقایدشان را پنهان کردند را از نمونه‌های تقیه کتمانی برشمرده‌اند.<ref>مکارم شیرازی، داستان یاران (مجموعه بحث‌های تفسیری آیت‌الله مکارم شیرازی)، ۱۳۹۰ش، ص۶۱-۶۵.

*'''تقیه مداراتی:''' این نوع تقیه، که به آن تقیه تحبیبی نیز گفته می‌شود،<ref>مکارم شیرازی، القواعد الفقهیه، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۱۰.</ref> به‌معنای پنهان کردن عقاید برای مصالحی همچون حفظ وحدت، جلب محبت و دوستی و دفع کینه و دشمنی و به‌طور کلی اموری است که اهمیتشان بیشتر از اظهار عقاید است.<ref>امام خمینی، المکاسب المحرمه، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۳۶؛ مکارم شیرازی، القواعد الفقهیه، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۱۰.</ref> برخی فقیهان شیعه، با استناد به روایاتی از امامان معصوم(ع)<ref>کلینی، الکافی، ۱۳۸۷ش، ج۳، ص۵۵۵؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۴۳۰.</ref> شرکت کردن در مجالس [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] (نه به‌جهت حفظ جان) مانند شرکت در نماز جماعت با آنان (به ویژه در موسم حج)، عیادت کردن از بیمارانشان، شرکت در مراسم تشییع جنازه آنان و امور اجتماعی از این قبیل را که موجب حفظ وحدت، حفظ شوکت و عزت مسلمانان، رفع کدورت‌ها و سوءظن‌ها می‌شود، نمونه‌هایی از تقیه مداراتی یا تحبیبی دانسته‌اند.<ref>امام خمینی، الرسائل العشرة، ۱۴۲۰ق، ص۵۶-۵۷؛ مکارم شیرازی، القواعد الفقهیة، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۴۵۳؛ مکارم شیرازی، داستان یاران (مجموعه بحث‌های تفسیری آیت‌الله مکارم شیرازی)، ۱۳۹۰ش، ص۵۶-۵۷.</ref>

برای تقیه، تقسیمات دیگری ذکر شده است.<ref>برای نمونه نگاه کنید به امام خمینی، الرسائل العشرة، ۱۴۲۰ق، ص۷-۱۰؛ فاضل هرندی، «تقیه سیاسی»، ص۹۸.</ref> [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] به‌اعتبار «فرد تقیه‌کننده»، «فردی که در مقابل او تقیه می‌شود» و «موضوع تقیه»، تقسیماتی برای تقیه ذکر کرده است.<ref>امام خمینی، الرسائل العشرة، ۱۴۲۰ق، ص۷-۱۰.</ref>

برخی نیز تقیه را براساس موقعیت و شرایط تقیه‌کننده، به سه نوعِ تقیه سیاسی (تقیه در برابر قدرت‌های سیاسی حاکم)، تقیه فقهی (تقیه در بیان احکام) و تقیه اجتماعی (تقیه در برابر مردم در اجتماع و معاشرت با آنان) تقسیم کرده‌اند.<ref>سلطانی رنانی، «امام صادق(ع) و مسأله تقیه»، ص۳۵.</ref>