۱۷٬۳۰۳
ویرایش
حدیث علی مع الحق: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
== محتوا و متن== | == محتوا و متن== | ||
همراهی با حق، از [[فضایل امیرالمؤمنین(ع)]] است که در روایتی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] به آن اشاره شده است. در این روایت آمده است: «علی مع الحق و الحق معه؛ علی با حق است و حق با علی».<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۹۴؛ خزاز قمی، کفایة الأثر، ۱۴۰۱ق، ص۲۰؛ ابن حیون، شرح الأخبار، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۶۰؛ مفید، الفصول المختارة، ۱۴۱۳ق، ص۹۷.</ref> این [[حدیث]] با تعابیر مختلفی از پیامبر(ص) در مناسبت‌های گوناگون نقل شده است.<ref>تنکابنی، ضیاء القلوب، ۱۳۸۲ش، ج۲، ص۲۰۳.</ref> [[علامه حلی]] معتقد است که روایات در این زمینه به حدی است که قابل شمارش نیست.<ref> علامه حلی، کشف الیقین، ۱۴۱۱ق، ص۲۳۷.</ref> {{یادداشت|برخی از این مجموعه روایات به شرح ذیل است. | همراهی با حق، از [[فضایل امیرالمؤمنین(ع)]] است که در روایتی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] به آن اشاره شده است. در این روایت آمده است: «علی مع الحق و الحق معه؛ علی با حق است و حق با علی».<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۲۹۴؛ خزاز قمی، کفایة الأثر، ۱۴۰۱ق، ص۲۰؛ ابن حیون، شرح الأخبار، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۶۰؛ شیخ مفید، الفصول المختارة، ۱۴۱۳ق، ص۹۷.</ref> این [[حدیث]] با تعابیر مختلفی از پیامبر(ص) در مناسبت‌های گوناگون نقل شده است.<ref>تنکابنی، ضیاء القلوب، ۱۳۸۲ش، ج۲، ص۲۰۳.</ref> [[علامه حلی]] معتقد است که روایات در این زمینه به حدی است که قابل شمارش نیست.<ref> علامه حلی، کشف الیقین، ۱۴۱۱ق، ص۲۳۷.</ref> {{یادداشت|برخی از این مجموعه روایات به شرح ذیل است. | ||
* «عَلِی مَعَ الْحَقِّ وَالْحَقُّ مَعَ عَلِی وَ لَنْ یتَفَرَّقَا حَتَّی یرِدَا عَلَی الْحَوْضَ یوْمَ الْقِیامَةِ»(ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۴۴۹؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۳۲۲.) | * «عَلِی مَعَ الْحَقِّ وَالْحَقُّ مَعَ عَلِی وَ لَنْ یتَفَرَّقَا حَتَّی یرِدَا عَلَی الْحَوْضَ یوْمَ الْقِیامَةِ»(ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۴۴۹؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۳۲۲.) | ||
* «رَحِمَ اللَّهُ عَلِیا اَللَّهُمَّ أَدِرِ الْحَقَّ مَعَهُ حَیثُما دَارَ»(ترمذی، سنن ترمذی، بیروت، ج۵، ص۶۳۲.) | * «رَحِمَ اللَّهُ عَلِیا اَللَّهُمَّ أَدِرِ الْحَقَّ مَعَهُ حَیثُما دَارَ»(ترمذی، سنن ترمذی، بیروت، ج۵، ص۶۳۲.) | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
* «عَلِی مَعَ القُرآنِ وَ القُرآنُ مَعَ عَلِی، لَن یفتَرِقا حَتّی یرِدا عَلَی الحَوضَ.»(زمخشری، ربیع الأبرار، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۷۳.) | * «عَلِی مَعَ القُرآنِ وَ القُرآنُ مَعَ عَلِی، لَن یفتَرِقا حَتّی یرِدا عَلَی الحَوضَ.»(زمخشری، ربیع الأبرار، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۱۷۳.) | ||
* «فَوَاللّه إنَکَ لَعلَی الْحَقِّ وَالْحَقُّ مَعَک»(حاکم نیسابوری، مستدرک الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۲۹.)}} | * «فَوَاللّه إنَکَ لَعلَی الْحَقِّ وَالْحَقُّ مَعَک»(حاکم نیسابوری، مستدرک الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۲۹.)}} | ||
نقل‌های مختلف این حدیث در کتاب‌هایی همچون [[کشف الیقین]]،<ref>حلی، کشف الیقین، ۱۴۱۱ق، ص۲۳۳-۲۳۶.</ref> [[کشف الغمه فی معرفه الائمه|کشف الغمه]]،<ref>اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۱۴۶-۱۴۸.</ref> [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]]،<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۳۸، ص۲۹-۴۰.</ref> [[الغدیر (کتاب)|الغدیر]]<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۲۵۱-۲۵۶.</ref> و [[میزان الحکمه (کتاب)|میزان الحکمه]]<ref> ری‌شهری، میزان الحکمة، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۸۴.</ref> آمده است. [[سید هاشم بحرانی]] در [[غایة المرام و حجة الخصام (کتاب)|غایةالمرام]] به این حدیث و احادیث مشابه آن در دو باب و در قالب ۲۶ مورد پرداخته است.<ref>آمدی، غایة المرام، ۱۴۱۳ق، ج۵، ص۲۸۲-۲۹۱.</ref> | نقل‌های مختلف این حدیث در کتاب‌هایی همچون [[کشف الیقین]]،<ref>علامه حلی، کشف الیقین، ۱۴۱۱ق، ص۲۳۳-۲۳۶.</ref> [[کشف الغمه فی معرفه الائمه|کشف الغمه]]،<ref>اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۱۴۶-۱۴۸.</ref> [[بحار الانوار (کتاب)|بحار الانوار]]،<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۳۸، ص۲۹-۴۰.</ref> [[الغدیر (کتاب)|الغدیر]]<ref>امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۲۵۱-۲۵۶.</ref> و [[میزان الحکمه (کتاب)|میزان الحکمه]]<ref> ری‌شهری، میزان الحکمة، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۸۴.</ref> آمده است. [[سید هاشم بحرانی]] در [[غایة المرام و حجة الخصام (کتاب)|غایةالمرام]] به این حدیث و احادیث مشابه آن در دو باب و در قالب ۲۶ مورد پرداخته است.<ref>آمدی، غایة المرام، ۱۴۱۳ق، ج۵، ص۲۸۲-۲۹۱.</ref> | ||
== اعتبار== | == اعتبار== | ||
برخی بر این باورند که برخی از این احادیث، قطعی و ثابت<ref>میلانی، شرح منهاج الکرامة، ۱۳۸۶ش، ج۲، ص۹۵.</ref> و مورد اتفاق<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۲، ص۱۱۰.</ref> [[فریقین]]<ref>طالقانی، منهج الرشاد، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۳۰ و۳۱.</ref> و [[متواتر]] هستند.<ref>حر عاملی، إثبات الهداة، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۳۱۸.</ref> همچنین گفته شده که پاره‌ای از متون این احادیث، از عالی‌ترین درجه اعتبار برخوردارند و تواتر و قطعی بودن آن مورد قبول محدثان [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|سنی]] است.<ref>فقیه ایمانی، حق با علی است، ۱۳۷۷ق، ص۴۷.</ref> همچنین ایرادی به راویان و [[سند روایت|سند]] این حدیث گرفته نشده است.<ref>مفید، الجمل، ۱۴۱۳ق، ص۸۱.</ref> | برخی بر این باورند که برخی از این احادیث، قطعی و ثابت<ref>میلانی، شرح منهاج الکرامة، ۱۳۸۶ش، ج۲، ص۹۵.</ref> و مورد اتفاق<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۲، ص۱۱۰.</ref> [[فریقین]]<ref>طالقانی، منهج الرشاد، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۳۰ و۳۱.</ref> و [[متواتر]] هستند.<ref>حر عاملی، إثبات الهداة، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۳۱۸.</ref> همچنین گفته شده که پاره‌ای از متون این احادیث، از عالی‌ترین درجه اعتبار برخوردارند و تواتر و قطعی بودن آن مورد قبول محدثان [[شیعه]] و [[اهل سنت و جماعت|سنی]] است.<ref>فقیه ایمانی، حق با علی است، ۱۳۷۷ق، ص۴۷.</ref> همچنین ایرادی به راویان و [[سند روایت|سند]] این حدیث گرفته نشده است.<ref>شیخ مفید، الجمل، ۱۴۱۳ق، ص۸۱.</ref> | ||
[[ابن ابی‌الحدید]] سند آن را صحیح و قطعی دانسته است؛<ref>ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۹۷؛ ج۱۸، ص۷۲-۷۳.</ref> چنان‌که روایات با مضمون «علی مع الحق» در برخی [[صحاح سته]]<ref>ترمذی، سنن الترمذی، بیروت، ج۵، ص۶۳۳.</ref> و دیگر آثار اهل سنت وجود دارد که تعداد آنها را تا حدود ۱۳۰ مورد برشمرده‌اند.<ref>برای اطلاعات بیشتر نگاه کنید به: فقیه ایمانی، حق با علی است، ۱۳۷۷ش، ص۴۹-۵۸.</ref> | [[ابن ابی‌الحدید]] سند آن را صحیح و قطعی دانسته است؛<ref>ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۲۹۷؛ ج۱۸، ص۷۲-۷۳.</ref> چنان‌که روایات با مضمون «علی مع الحق» در برخی [[صحاح سته]]<ref>ترمذی، سنن الترمذی، بیروت، ج۵، ص۶۳۳.</ref> و دیگر آثار اهل سنت وجود دارد که تعداد آنها را تا حدود ۱۳۰ مورد برشمرده‌اند.<ref>برای اطلاعات بیشتر نگاه کنید به: فقیه ایمانی، حق با علی است، ۱۳۷۷ش، ص۴۹-۵۸.</ref> | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
[[ابن تیمیه حرانی]] در کتاب [[منهاج السنة النبویه (کتاب)|منهاج السنة]] معتقد است که این [[حدیث]] را کسی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] حتی با اسناد ضعیف هم نقل نکرده است. او [[علامه حلی]] را به خاطر نقل این حدیث سرزنش کرده و او را دروغگو دانسته است.<ref>ابن تیمیه، منهاج السنه، ۱۴۰۶ق، ج۴، ص۲۳۸.</ref> محققان [[شیعه]] در پاسخ ابن تیمیه به احادیث [[صحابه]] از پیامبر(ص) در این باره اشاره کرده‌اند.<ref>امینی، نظرة فی کتاب منهاج السنة النبویة، ص۱۰۴؛ فقیه ایمانی، حق با علی است، ۱۳۷۷ش، ص۹۸.</ref> همچنین [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]] در کتاب [[الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب (کتاب)|الغدیر]]، پس از نقل سخنان ابن تیمیه، روایات فراوانی از بزرگان [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] و کتب معتبر آنان نقل کرده است.<ref> امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۲۵۱-۲۵۶.</ref> | [[ابن تیمیه حرانی]] در کتاب [[منهاج السنة النبویه (کتاب)|منهاج السنة]] معتقد است که این [[حدیث]] را کسی از [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] حتی با اسناد ضعیف هم نقل نکرده است. او [[علامه حلی]] را به خاطر نقل این حدیث سرزنش کرده و او را دروغگو دانسته است.<ref>ابن تیمیه، منهاج السنه، ۱۴۰۶ق، ج۴، ص۲۳۸.</ref> محققان [[شیعه]] در پاسخ ابن تیمیه به احادیث [[صحابه]] از پیامبر(ص) در این باره اشاره کرده‌اند.<ref>امینی، نظرة فی کتاب منهاج السنة النبویة، ص۱۰۴؛ فقیه ایمانی، حق با علی است، ۱۳۷۷ش، ص۹۸.</ref> همچنین [[عبدالحسین امینی|علامه امینی]] در کتاب [[الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب (کتاب)|الغدیر]]، پس از نقل سخنان ابن تیمیه، روایات فراوانی از بزرگان [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] و کتب معتبر آنان نقل کرده است.<ref> امینی، الغدیر، ۱۴۱۶ق، ج۳، ص۲۵۱-۲۵۶.</ref> | ||
== راویان == | == راویان == | ||
روایت علی مع الحق از سوی [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] و ۲۳ تن از [[صحابه]] نقل شده است<ref>رضوانی، شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۵۵؛ فقیه ایمانی، حق با علی است، ۱۳۷۷ش، ص۴۸-۴۹.</ref> که از جمله آنها [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|خلیفه اول]]،<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج ۱، ص۸۸.</ref> [[سعد بن عباده]]،<ref> حرعاملی، اثبات الهدی، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۲۹۸؛ طبری، کامل البهائی، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۳۲۵؛ مرعشی، إحقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۳۴۸.</ref> [[ابوذر غفاری]]،<ref>اسکافی، نقض العثمانیه، ۱۳۷۸ش، ص۲۲۸؛ شجری جرجانی، ترتیب الأمالی الخمیسیة، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۸۹.</ref> [[مقداد بن عمرو|مقداد]]،<ref> مرعشی، إحقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۷.</ref> [[سلمان فارسی]]،<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۴۱؛ هلالی، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ص۸۸۱؛ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۲.</ref> [[عمار یاسر]]،<ref> اسکافی، المعیار و الموازنة، ۱۴۰۲ق، ص۳۵–۳۶؛ متقی هندی، کنز العمال، ۱۴۰۱ق، ج۱۱، ص۶۱۳.</ref> [[ابوموسی اشعری]]،<ref> ابن مردویه، مناقب علی(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۱۱۵.</ref>[[ابوایوب انصاری]]،<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۱۸۸؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۴۷۲؛ ابن العدیم، بغیة الطلب، بیروت، ج۱، ص۲۹۲.</ref> [[سعد بن ابی‌وقاص]]،<ref> ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۲۰، ص۳۶۱؛ هیثمی، مجمع الزوائد، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۲۳۵.</ref> [[عبدالله بن عباس]]،<ref> حموی الشافعی، فرائد السمطین، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۱۷۷؛ قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۳۱۱؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۴۲؛ گنجی الشافعی، کفایة الطالب، ۱۴۰۴ق، ص۱۸۷؛ ذهبی، میزان الاعتدال، ۱۳۸۲ق، ج۲، ص۳؛ ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۴۱۴؛ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۴۶.</ref> [[جابر بن عبدالله انصاری]]،<ref> قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۷۳.</ref> و [[حذیفة بن یمان]]<ref>خوارزمی، المناقب، ۱۴۱۱ق، ص۱۷۷؛ ابن طاوس، الطرائف، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۱۰۳.</ref> [[عایشه]]<ref> ابن مردویه، مناقب علی(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۱۱۵؛ حلی، نهج الحق، ۱۹۸۲م، ص۲۲۵؛ اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۱۵۴.</ref> و [[ام سلمه]]<ref>حاکم نیشابوری، مستدرک الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۲۹؛ ابن مردویه، مناقب علی(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۱۱۵؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۳۲۲؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۴۴۹؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۶۰.</ref> هستند. | روایت علی مع الحق از سوی [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] و ۲۳ تن از [[صحابه]] نقل شده است<ref>رضوانی، شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۵۵؛ فقیه ایمانی، حق با علی است، ۱۳۷۷ش، ص۴۸-۴۹.</ref> که از جمله آنها [[ابوبکر بن ابی‌قحافه|خلیفه اول]]،<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج ۱، ص۸۸.</ref> [[سعد بن عباده]]،<ref> حرعاملی، اثبات الهدی، ۱۴۲۲ق، ج۳، ص۲۹۸؛ طبری، کامل البهائی، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۳۲۵؛ مرعشی، إحقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۳۴۸.</ref> [[ابوذر غفاری]]،<ref>اسکافی، نقض العثمانیه، ۱۳۷۸ش، ص۲۲۸؛ شجری جرجانی، ترتیب الأمالی الخمیسیة، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۸۹.</ref> [[مقداد بن عمرو|مقداد]]،<ref> مرعشی، إحقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۴، ص۲۷.</ref> [[سلمان فارسی]]،<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۴۱؛ هلالی، کتاب سلیم بن قیس، ۱۴۰۵ق، ص۸۸۱؛ شیخ مفید، الإرشاد، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۲.</ref> [[عمار یاسر]]،<ref> اسکافی، المعیار و الموازنة، ۱۴۰۲ق، ص۳۵–۳۶؛ متقی هندی، کنز العمال، ۱۴۰۱ق، ج۱۱، ص۶۱۳.</ref> [[ابوموسی اشعری]]،<ref> ابن مردویه، مناقب علی(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۱۱۵.</ref>[[ابوایوب انصاری]]،<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۱۸۸؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۴۷۲؛ ابن العدیم، بغیة الطلب، بیروت، ج۱، ص۲۹۲.</ref> [[سعد بن ابی‌وقاص]]،<ref> ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۲۰، ص۳۶۱؛ هیثمی، مجمع الزوائد، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۲۳۵.</ref> [[عبدالله بن عباس]]،<ref> حموی الشافعی، فرائد السمطین، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۱۷۷؛ قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۳۱۱؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۴۲؛ گنجی الشافعی، کفایة الطالب، ۱۴۰۴ق، ص۱۸۷؛ ذهبی، میزان الاعتدال، ۱۳۸۲ق، ج۲، ص۳؛ ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۴۱۴؛ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۴۶.</ref> [[جابر بن عبدالله انصاری]]،<ref> قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۱۷۳.</ref> و [[حذیفة بن یمان]]<ref>خوارزمی، المناقب، ۱۴۱۱ق، ص۱۷۷؛ ابن طاوس، الطرائف، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۱۰۳.</ref> [[عایشه]]<ref> ابن مردویه، مناقب علی(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۱۱۵؛ علامه حلی، نهج الحق، ۱۹۸۲م، ص۲۲۵؛ اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۱۵۴.</ref> و [[ام سلمه]]<ref>حاکم نیشابوری، مستدرک الصحیحین، ۱۴۱۱ق، ج۳، ص۱۲۹؛ ابن مردویه، مناقب علی(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۱۱۵؛ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۳۲۲؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۴۴۹؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۶۰.</ref> هستند. | ||
در روایات [[اهل البیت علیهم السلام|اهل‌بیت(ع)]] به نقل از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] از اجدادش به این [[حدیث]] اشاره شده است.<ref> حامدحسین، عبقات الانوار، ۱۳۶۶ش، ج۱، ص۲۲۲.</ref> | در روایات [[اهل البیت علیهم السلام|اهل‌بیت(ع)]] به نقل از [[امام صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]] از اجدادش به این [[حدیث]] اشاره شده است.<ref> حامدحسین، عبقات الانوار، ۱۳۶۶ش، ج۱، ص۲۲۲.</ref> | ||
== احتجاج‌ها== | == احتجاج‌ها== | ||
در موقعیت های گوناگون به حدیث علی مع الحق احتجاج شده است. حضرت علی(ع) در [[شورای شش‌نفره]] که پس از مرگ [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] برای تعیین خلیفه تشکیل شد، به این حدیث استناد کرد و از اهل شورا خواست تا بر درستی آن گواهی دهند و آنها نیز گفته او را تأیید کردند.<ref>حلی، کشف الیقین، ۱۴۱۱ق، ص۴۲۵؛ حلی، نهج الحق، ۱۹۸۲م، ص۳۹۴؛ ابن مغازلی، مناقب أهل البیت(ع)، ۱۴۲۷ق، ص۱۸۹؛ حلی، منهاج الکرامة، ۱۳۷۹ش، ص۹۴.</ref> | در موقعیت های گوناگون به حدیث علی مع الحق احتجاج شده است. حضرت علی(ع) در [[شورای شش‌نفره]] که پس از مرگ [[عمر بن خطاب|خلیفه دوم]] برای تعیین خلیفه تشکیل شد، به این حدیث استناد کرد و از اهل شورا خواست تا بر درستی آن گواهی دهند و آنها نیز گفته او را تأیید کردند.<ref>علامه حلی، کشف الیقین، ۱۴۱۱ق، ص۴۲۵؛ علامه حلی، نهج الحق، ۱۹۸۲م، ص۳۹۴؛ ابن مغازلی، مناقب أهل البیت(ع)، ۱۴۲۷ق، ص۱۸۹؛ علامه حلی، منهاج الکرامة، ۱۳۷۹ش، ص۹۴.</ref> | ||
همچنین برخی دیگر از صحابه نیز به حدیث علی مع الحق در موقعیت‌های گوناگون احتجاج کرده‌اند. [[ابوایوب انصاری]] در [[جنگ صفین]] و در برابر مخالفان امام علی(ع) به حضور [[عمار یاسر]] در کنار امام و همراهی او با حق بر طبق سخن [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] پرداخته است.<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۱۸۸؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۴۷۲؛ ابن العدیم، بغیة الطلب، بیروت، ج۱، ص۲۹۲.</ref> [[محمد بن ابی‌بکر]]<ref>ابن قتیبه، الامامه و السیاسه، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۹۸؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل أبی طالب(ع)، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۶۲؛ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۳۸، ص۲۸.</ref> و [[عبدالله بن بدیل]] و برادرش محمد<ref>مفید، الجمل، ۱۴۱۳ق، ص۴۳۳.</ref> پس از [[جنگ جمل]] به سراغ [[عایشه]] رفته و او را با توجه به حدیثی که از جانب وی درباره همراهی حق و امام علی(ع) آمده، مورد بازخواست قرار دادند. عایشه بعد از [[جنگ نهروان]] نیز به درستی کار امام بر اساس همین حدیث گواهی داد.<ref>اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۱۴۷؛ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۳۳، ص۳۳۲؛ ج۳۸، ص۳۵.</ref> | همچنین برخی دیگر از صحابه نیز به حدیث علی مع الحق در موقعیت‌های گوناگون احتجاج کرده‌اند. [[ابوایوب انصاری]] در [[جنگ صفین]] و در برابر مخالفان امام علی(ع) به حضور [[عمار یاسر]] در کنار امام و همراهی او با حق بر طبق سخن [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] پرداخته است.<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۱۸۸؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۲، ص۴۷۲؛ ابن العدیم، بغیة الطلب، بیروت، ج۱، ص۲۹۲.</ref> [[محمد بن ابی‌بکر]]<ref>ابن قتیبه، الامامه و السیاسه، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۹۸؛ ابن شهرآشوب، مناقب آل أبی طالب(ع)، ۱۳۷۹ق، ج۳، ص۶۲؛ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۳۸، ص۲۸.</ref> و [[عبدالله بن بدیل]] و برادرش محمد<ref>شیخ مفید، الجمل، ۱۴۱۳ق، ص۴۳۳.</ref> پس از [[جنگ جمل]] به سراغ [[عایشه]] رفته و او را با توجه به حدیثی که از جانب وی درباره همراهی حق و امام علی(ع) آمده، مورد بازخواست قرار دادند. عایشه بعد از [[جنگ نهروان]] نیز به درستی کار امام بر اساس همین حدیث گواهی داد.<ref>اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۱۴۷؛ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۳۳، ص۳۳۲؛ ج۳۸، ص۳۵.</ref> | ||
[[ام‌سلمه (همسر پیامبر)|ام سلمه]] نیز با استناد به این حدیث، طرفداری از امام علی(ع) را پیروزی خواند.<ref> حموی شافعی، فرائد السمطین، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۱۷۷؛ قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۲۶۹.</ref> [[سعد بن ابی‌وقاص]] نیز که با امام میانه‌ای نداشت در برابر [[معاویة بن ابی‌سفیان]] به این حدیث استدلال کرده است.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۲۰، ص۳۶۱؛ هیثمی، مجمع الزوائد، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۲۳۵.</ref> | [[ام‌سلمه (همسر پیامبر)|ام سلمه]] نیز با استناد به این حدیث، طرفداری از امام علی(ع) را پیروزی خواند.<ref> حموی شافعی، فرائد السمطین، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۱۷۷؛ قندوزی، ینابیع المودة، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۲۶۹.</ref> [[سعد بن ابی‌وقاص]] نیز که با امام میانه‌ای نداشت در برابر [[معاویة بن ابی‌سفیان]] به این حدیث استدلال کرده است.<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۲۰، ص۳۶۱؛ هیثمی، مجمع الزوائد، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۲۳۵.</ref> | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
== برداشت‌ها== | == برداشت‌ها== | ||
[[امامیه]] از اطلاق روایات علی مع الحق، در همراهی حق و علی(ع)، [[عصمت]] و [[واجب|وجوب]] اقتدا به | [[امامیه]] از اطلاق روایات علی مع الحق، در همراهی حق و علی(ع)، [[عصمت]] و [[واجب|وجوب]] اقتدا به او را برداشت کرده‌اند.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۳۸، ص۲۹.</ref> همچنین به گفته علامه مجلسی، [[معتزله]] نیز با استناد به این [[حدیث|روایات]]، قائل به [[افضلیت امام علی(ع)]] نسبت به دیگر [[صحابه]] هستند.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۴ق، ج۳۸، ص۲۹.</ref> | ||
در روایات مذکور، امام علی(ع) ملازم با حق، حق‌بین، حق‌گو و ملاک شناخت حق از باطل معرفی شده است.<ref> فقیه ایمانی، حق با علی است، ۱۳۷۷ش، ص۴۷.</ref> برخی این احادیث را دلیلی بر نهایت فضیلت، [[کرامت]] و عظمت امام دانسته و معتقدند حداقل چیزی که از این احادیث فهمیده می‌شود ممنوعیت جنگ، [[لعن]] و اظهار دشمنی با حضرت علی(ع) است.<ref>طوسی، تلخیص الشافی، ۱۳۸۲ش، ج۲، ص۱۳۶. </ref> بنابراین عده‌ای برطبق این روایات، | در روایات مذکور، امام علی(ع) ملازم با حق، حق‌بین، حق‌گو و ملاک شناخت حق از باطل معرفی شده است.<ref> فقیه ایمانی، حق با علی است، ۱۳۷۷ش، ص۴۷.</ref> برخی این احادیث را دلیلی بر نهایت فضیلت، [[کرامت]] و عظمت امام دانسته و معتقدند حداقل چیزی که از این احادیث فهمیده می‌شود ممنوعیت جنگ، [[لعن]] و اظهار دشمنی با حضرت علی(ع) است.<ref>طوسی، تلخیص الشافی، ۱۳۸۲ش، ج۲، ص۱۳۶. </ref> بنابراین عده‌ای برطبق این روایات، معارضان با او را گمراه و خارج از حق عنوان کرده‌اند<ref>حرعاملی، إثبات الهداة، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۳۱۸؛ محدث ارموی، تعلیقات نقض، ۱۳۵۸ش، ج۲، ص۷۱۲؛ سند، الصحابة بین العدالة و العصمة، ۱۴۲۶ق، ص۲۰۳</ref> و عده‌ای با استناد به این احادیث تنها [[فرقه ناجیه]] را پیروان امام علی(ع) می‌دانند.<ref>تیجانی سماوی، الشیعة هم أهل السنة، ۱۴۲۸ق، ص۱۱۴.</ref> [[فخر رازی]]، مفسر [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]، با استدلال به این حدیث معتقد است که هرکس در دینش به علی(ع) اقتدا کند، هدایت یافته است.<ref>فخر رازی، تفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۱۸۰.</ref> | ||
=== امامت و | === امامت و جانشینی بلافصل امام علی(ع)=== | ||
عالمان [[شیعه]] معتقدند که | عالمان [[شیعه]] معتقدند که از نتایج احادیث همراهی علی(ع) با حق، پذیرش برتری همه جانبه امام علی(ع) بر دیگر صحابه از جمله شایستگی مطلق در امامت، رهبری و خلافت بلافصل است<ref>برای نمونه نگاه کنید به: طبرسی، إعلام الوری، ۱۳۹۰ق، ص۱۵۹؛ مغنیه، الجوامع و الفوارق، ۱۴۱۴ق، ص۹۲-۹۳.</ref> و اگر حضرت علی(ع) از بالاترین درجه جامعیت علمی، اخلاقی و سیاسی برخوردار نبود، مخاطب و مصداق این روایت [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر اسلام(ص)]] قرار نمی‌گرفت.<ref>فقیه ایمانی، حق با علی است، ۱۳۷۷ش، ص۱۳۷.</ref> بنابراین بر دیگران [[واجب]] است تا از او به صورت مطلق اطاعت کنند؛<ref> ابن عطیه، أبهی المراد، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۵۶۹؛ تنکابنی، ضیاء القلوب، ۱۳۸۲ش، ج۲، ص۲۰۳؛ کاشف الغطاء، العقائد الجعفریة، ۱۴۲۵ق، ص۵۳.</ref> چنان‌که گاه در ادامه این روایت آمده است که پیامبر(ص) به [[عمار یاسر]] فرمود: اگر تمام مردم به یک سمت بروند و امام علی(ع) به سمت دیگر برود، تو به سمت علی برو که راه علی(ع) راه حق خواهد بود.<ref>ابن طاوس، الطرائف، ۱۴۰۰ق، ج۱، ص۱۰۴؛ اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ۱۴۳؛ علامه حلی، نهج الحق، ۱۹۸۲م، ص۲۲۴.</ref> | ||
=== عصمت === | === عصمت امام علی(ع)=== | ||
[[شیخ مفید]] معتقد است [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] با چنین وصفی از سوی [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] دچار خطا و یا شک در [[احکام شرعی|احکام الهی]] نمی‌شود<ref>مفید، الفصول المختارة، ۱۴۱۳ق، ص۳۳۹.</ref> و به گمراهی نخواهد رفت.<ref> مفید، الفصول المختارة، ۱۴۱۳ق، ص۲۱۱.</ref> برخی این حدیث را با توجه به اطلاق و قید و شرط نداشتن در همراهی امام و حق،<ref>حکیم، الإمامة و أهل البیت(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۲۲۵.</ref> یکی از دلائل [[عصمت]] امام علی(ع)<ref>طوسی، تلخیص الشافی، ۱۳۸۲ش، ج۲، ص۲۵۷؛ مغنیه، الجوامع و الفوارق، ۱۴۱۴ق، ص۹۲؛ مجلسی، حق الیقین، تهران، ص۱۳۶؛ سبحانی، رسائل و مقالات، ۱۴۲۵ق، ج۵، ص۳۸۲. </ref> در سیره و کردار<ref>سند، الصحابة بین العدالة و العصمة، ۱۴۲۶ق، ص۲۰۳.</ref> برشمرده و آن را شامل همه زمینه‌های علمی، عملی، شرعی، عرفی، اجتماعی و اخلاقی نیز می‌دانند؛<ref>ابن عطیه، أبهی المراد، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۸۰۷؛ مقدس اردبیلی، حدیقة الشیعة، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۳۲۷.</ref> لذا ارتکاب هر نوع خطا و [[گناه]] را از سوی امام محال می‌دانند؛<ref>سبحانی، الأضواء، قم، ص۳۸۹؛ بحوث فی الملل و النحل، قم، ج۶، ص۲۷۴.</ref> چراکه با انجام گناه و حتی یک خطا، ملازمه دائمی حق و علی(ع) از بین رفته و اطلاق سخن پیامبر(ص) نقض می‌شد.<ref>فقیه ایمانی، حق با علی است، ۱۳۷۷ش، ص۱۴۵-۱۴۶.</ref> | [[شیخ مفید]] معتقد است [[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]] با چنین وصفی از سوی [[حضرت محمد صلی الله علیه و آله|پیامبر(ص)]] دچار خطا و یا شک در [[احکام شرعی|احکام الهی]] نمی‌شود<ref>شیخ مفید، الفصول المختارة، ۱۴۱۳ق، ص۳۳۹.</ref> و به گمراهی نخواهد رفت.<ref> شیخ مفید، الفصول المختارة، ۱۴۱۳ق، ص۲۱۱.</ref> برخی این حدیث را با توجه به اطلاق و قید و شرط نداشتن در همراهی امام و حق،<ref>حکیم، الإمامة و أهل البیت(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۲۲۵.</ref> یکی از دلائل [[عصمت]] امام علی(ع)<ref>طوسی، تلخیص الشافی، ۱۳۸۲ش، ج۲، ص۲۵۷؛ مغنیه، الجوامع و الفوارق، ۱۴۱۴ق، ص۹۲؛ مجلسی، حق الیقین، تهران، ص۱۳۶؛ سبحانی، رسائل و مقالات، ۱۴۲۵ق، ج۵، ص۳۸۲. </ref> در سیره و کردار<ref>سند، الصحابة بین العدالة و العصمة، ۱۴۲۶ق، ص۲۰۳.</ref> برشمرده و آن را شامل همه زمینه‌های علمی، عملی، شرعی، عرفی، اجتماعی و اخلاقی نیز می‌دانند؛<ref>ابن عطیه، أبهی المراد، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۸۰۷؛ مقدس اردبیلی، حدیقة الشیعة، ۱۳۸۳ش، ج۱، ص۳۲۷.</ref> لذا ارتکاب هر نوع خطا و [[گناه]] را از سوی امام محال می‌دانند؛<ref>سبحانی، الأضواء، قم، ص۳۸۹؛ بحوث فی الملل و النحل، قم، ج۶، ص۲۷۴.</ref> چراکه با انجام گناه و حتی یک خطا، ملازمه دائمی حق و علی(ع) از بین رفته و اطلاق سخن پیامبر(ص) نقض می‌شد.<ref>فقیه ایمانی، حق با علی است، ۱۳۷۷ش، ص۱۴۵-۱۴۶.</ref> | ||
== مشابه‌سازی برای خلیفه دوم== | == مشابه‌سازی برای خلیفه دوم== | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* ابن | * آمدی، سیف‌الدین، غایة المرام فی علم الکلام، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۳ق. | ||
* ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغة، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، ۱۴۰۴ق. | |||
* ابن تیمیة | * ابن تیمیة حرانی، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنة النبویة فی نقض کلام الشیعة القدریة، تحقیق محمد رشاد سالم، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، ۱۴۰۶ق. | ||
* ابن جوزی، أبوالفرج عبدالرحمن بن | * ابن جوزی، أبوالفرج عبدالرحمن بن علی، صید الخاطر، دمشق، دارالقلم، ۱۴۲۵ق. | ||
* ابن جوزی، سبط، تذکرة الخواص، قم، منشورات الشریف الرضی، ۱۴۱۸ق. | * ابن جوزی، سبط، تذکرة الخواص، قم، منشورات الشریف الرضی، ۱۴۱۸ق. | ||
* ابن حجر عسقلانی، | * ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، تحقیق دائرة المعرف النظامیة، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۰ق. | ||
* ابن حیون، نعمان بن محمد، شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار(ع)، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۹ق. | * ابن حیون، نعمان بن محمد، شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار(ع)، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۹ق. | ||
* ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل | * ابن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق. | ||
* ابن طاوس، سید رضی‌الدین، الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، قم، نشر خیام، ۱۴۰۰ق. | * ابن طاوس، سید رضی‌الدین، الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، قم، نشر خیام، ۱۴۰۰ق. | ||
* ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق و ذکر فضلها و تسمیة من حلها من الاماثل، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق. | * ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق و ذکر فضلها و تسمیة من حلها من الاماثل، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق. | ||
* ابن عطیه، جمیل حمود، أبهی المراد فی شرح مؤتمر علماء بغداد، بیروت، مؤسسة الأعلمی، ۱۴۲۳ق. | * ابن عطیه، جمیل حمود، أبهی المراد فی شرح مؤتمر علماء بغداد، بیروت، مؤسسة الأعلمی، ۱۴۲۳ق. | ||
* ابن قتیبة | * ابن قتیبة دینوری، عبدالله بن مسلم، الإمامة و السیاسة معروف به تاریخ الخلفاء، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، ۱۴۱۰ق. | ||
* ابن کثیر | * ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت،دار الفکر، ۱۴۰۷ق. | ||
* ابن مردویه اصفهانی، احمد بن موسی، مناقب علی بن أبی طالب(ع)، قم،دار الحدیث، چاپ دوم، ۱۴۲۴ق. | * ابن مردویه اصفهانی، احمد بن موسی، مناقب علی بن أبی طالب(ع)، قم،دار الحدیث، چاپ دوم، ۱۴۲۴ق. | ||
* ابن مغازلی، علی بن | * ابن مغازلی، علی بن محمد، مناقب أهل البیت(ع)، تهران، المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الإسلامیة، ۱۴۲۷ق. | ||
* | * ابن‌العدیم، عمر بن احمد، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، تحقیق سهیل زکار، بیروت، دارالفکر، بی‌تا. | ||
* ابویعلی موصلی، احمد بن علی، مسند أبی یعلی، دمشق،دار المأمون للتراث، تحقیق حسین سلیم أسد، ۱۴۰۴ق. | |||
* اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، تبریز، بنی هاشمی، ۱۳۸۱ق. | * اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، تبریز، بنی هاشمی، ۱۳۸۱ق. | ||
* اسکافی، | * اسکافی، محمد بن عبدالله، المعیار و الموازنة فی فضائل الإمام أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب صلوات الله علیهما، بیروت، ۱۴۰۲ق. | ||
* اسکافی، محمد بن عبدالله، نقض العثمانیة، قم، مکتبة آیة الله المرعشی، ۱۳۷۸-۱۳۸۳ش. | |||
* امینی، عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب، قم، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، ۱۴۱۶ق. | * امینی، عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب، قم، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، ۱۴۱۶ق. | ||
* امینی، نظرة فی کتاب منهاج السنة النبویة، به کوشش احمد کنانی، تهران، نشر مشعر، بی‌تا. | * امینی، نظرة فی کتاب منهاج السنة النبویة، به کوشش احمد کنانی، تهران، نشر مشعر، بی‌تا. | ||
* بزار، احمد بن عمرو، البحر الزخار (مسند البزار)، تحقیق محفوظ الرحمن زین الله، بیروت، مؤسسة علوم القرآن، ۱۴۰۹ق. | |||
* بزار، احمد بن | * ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، تحقیق أحمد محمد شاکر، ۱۹۹۸م. | ||
* ترمذی، محمد بن | * تنکابنی، محمد بن عبدالفتاح، ضیاء القلوب، قم، مجمع ذخائر اسلامی، ۱۳۸۲ش. | ||
* تنکابنی، محمد بن | |||
* تیجانی سماوی، محمد، الشیعة هم أهل السنة، قم، مؤسسة أنصاریان، چاپ دهم، ۱۴۲۸ق. | * تیجانی سماوی، محمد، الشیعة هم أهل السنة، قم، مؤسسة أنصاریان، چاپ دهم، ۱۴۲۸ق. | ||
* حاکم نیشابوری، | * حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، مستدرک الصحیحین، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۱ق. | ||
* حر عاملی، محمد بن حسن، إثبات الهداة، بیروت، مؤسسة الأعلمی، ۱۴۲۲ق. | * حر عاملی، محمد بن حسن، إثبات الهداة، بیروت، مؤسسة الأعلمی، ۱۴۲۲ق. | ||
* حسکانی، عبیدالله بن عبدالله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تهران، مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة، ۱۴۱۱ق. | * حسکانی، عبیدالله بن عبدالله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تهران، مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة، ۱۴۱۱ق. | ||
* حکیم، سید محمدباقر، الإمامة و أهل البیت(ع) النظریة و الإستدلال، قم، المرکز الإسلامی المعاصر، ۱۴۲۴ق. | * حکیم، سید محمدباقر، الإمامة و أهل البیت(ع) النظریة و الإستدلال، قم، المرکز الإسلامی المعاصر، ۱۴۲۴ق. | ||
* حموی شافعی، ابراهیم بن سعدالدین، فرائد السمطین فی فضائل المرتضی و البتول و السبطین و الأئمة من ذریتهم(ع)، قم، مؤسسة المحمود، ۱۴۰۰ق. | |||
* حموی شافعی، ابراهیم بن | |||
* خزاز قمی، علی بن محمد، کفایة الأثر فی النص علی الأئمة الإثنی عشر، قم، انتشارات بیدار، ۱۴۰۱ق. | * خزاز قمی، علی بن محمد، کفایة الأثر فی النص علی الأئمة الإثنی عشر، قم، انتشارات بیدار، ۱۴۰۱ق. | ||
* خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق. | * خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۷ق. | ||
* خوارزمی، موفق بن احمد، المناقب، قم، جامعه مدرسین، چاپ دوم، ۱۴۱۱ق. | * خوارزمی، موفق بن احمد، المناقب، قم، جامعه مدرسین، چاپ دوم، ۱۴۱۱ق. | ||
* ذهبی، شمس الدین | * ذهبی، شمس الدین محمد بن أحمد، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دارالمعرفة للطباعة والنشر، ۱۳۸۲ق. | ||
* رضوانی، | * رضوانی، علی‌اصغر، شیعه‌شناسی و پاسخ به شبهات، تهران، نشر مشعر، چاپ دوم، ۱۳۸۴ش. | ||
* ری‌شهری، محمد، میزان الحکمة، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۲ق. | * ری‌شهری، محمد، میزان الحکمة، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۲ق. | ||
* زمخشری، جارالله، ربیع الأبرار ونصوص الأخیار بیروت، مؤسسة الأعلمی، ۱۴۱۲ق. | * زمخشری، جارالله، ربیع الأبرار ونصوص الأخیار بیروت، مؤسسة الأعلمی، ۱۴۱۲ق. | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۱۱۴: | ||
* سند، شیخ محمد، الصحابة بین العدالة و العصمة، قم، لسان الصدق، چاپ اول، ۱۴۲۶ق. | * سند، شیخ محمد، الصحابة بین العدالة و العصمة، قم، لسان الصدق، چاپ اول، ۱۴۲۶ق. | ||
* شجری جرجانی، یحیی بن حسین، ترتیب الأمالی الخمیسیة، تحقیق محمد حسن محمد حسن إسماعیل، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۲ق. | * شجری جرجانی، یحیی بن حسین، ترتیب الأمالی الخمیسیة، تحقیق محمد حسن محمد حسن إسماعیل، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۲ق. | ||
* شیخ مفید، محمد بن محمد، الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة، قم، المؤتمر العالمی للشیخ المفید، ۱۴۱۳ق. | |||
* شیخ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق. | |||
* شیخ مفید، محمد بن محمد، الفصول المختارة، قم، المؤتمر العالمی للشیخ المفید، ۱۴۱۳ق. | * شیخ مفید، محمد بن محمد، الفصول المختارة، قم، المؤتمر العالمی للشیخ المفید، ۱۴۱۳ق. | ||
* طالقانی، محمدنعیم، منهج الرشاد فی معرفة المعاد، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۴۱۱ق. | * طالقانی، محمدنعیم، منهج الرشاد فی معرفة المعاد، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۴۱۱ق. | ||
| خط ۱۲۵: | خط ۱۲۳: | ||
* طبری، حسن بن علی، کامل البهائی، تعریب محمد شعاع فاخر، قم، المکتبة الحیدریة، ۱۴۲۶. | * طبری، حسن بن علی، کامل البهائی، تعریب محمد شعاع فاخر، قم، المکتبة الحیدریة، ۱۴۲۶. | ||
* طوسی، محمد بن حسن، تلخیص الشافی، قم، انتشارات المحبین، ۱۳۸۲ش. | * طوسی، محمد بن حسن، تلخیص الشافی، قم، انتشارات المحبین، ۱۳۸۲ش. | ||
* علامه حلی، حسن بن یوسف، کشف الیقین فی فضائل أمیر المومنین(ع)، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۴۱۱ق. | |||
* علامه حلی، حسن بن یوسف، منهاج الکرامة فی معرفة الإمامة، مشهد، مؤسسة عاشورا، ۱۳۷۹ش. | |||
* علامه حلی، حسن بن یوسف، نهج الحق و کشف الصدق، بیروت، دارالکتاب اللبنانی، ۱۹۸۲م. | |||
* فخررازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت،دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق. | * فخررازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت،دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق. | ||
* فقیه ایمانی، مهدی، حق با علی است، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۷ش. | * فقیه ایمانی، مهدی، حق با علی است، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۷ش. | ||
* قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة لذو القربی، قم، نشر اسوه، چاپ دوم، ۱۴۲۲ق. | * قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة لذو القربی، قم، نشر اسوه، چاپ دوم، ۱۴۲۲ق. | ||
* | * کاشف‌الغطاء، شیخ جعفر، العقائد الجعفریة، قم، مؤسسة أنصاریان، چاپ سوم، ۱۴۲۵ق. استفاده بیشتر | ||
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق. | * کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق. | ||
* گروه معارف و تحقیقات اسلامی، حدیث غدیر، سند گویای ولایت، قم، مدرسه امام علی بن ابی طالب(ع)، چاپ هشتم، بی‌تا. | * گروه معارف و تحقیقات اسلامی، حدیث غدیر، سند گویای ولایت، قم، مدرسه امام علی بن ابی طالب(ع)، چاپ هشتم، بی‌تا. | ||
* گنجی شافعی، محمد بن یوسف، کفایة الطالب فی مناقب علی بن أبی طالب، تهران،دار إحیاء تراث أهل البیت(ع)، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق. | * گنجی شافعی، محمد بن یوسف، کفایة الطالب فی مناقب علی بن أبی طالب، تهران،دار إحیاء تراث أهل البیت(ع)، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق. | ||
* متقی الهندی، | * متقی الهندی، علی بن حسام، کنزالعمال فی سنن الأقوال والأفعال، تحقیق: بکری حیانی، صفوة السقا، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ هفتم، ۱۴۰۱ق. | ||
* مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۴ق. | * مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۴ق. | ||
* مجلسی، محمدباقر، حق الیقین، تهران، انتشارات اسلامیه، بی‌تا. | * مجلسی، محمدباقر، حق الیقین، تهران، انتشارات اسلامیه، بی‌تا. | ||
* محدث ارموی، | * محدث ارموی، میرجلال‌الدین، تعلیقات نقض، تهران، انتشارات انجمن آثار ملی، ۱۳۵۸ش. | ||
* مرعشی، قاضی نورالله، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، ۱۴۰۹ق. | * مرعشی، قاضی نورالله، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، ۱۴۰۹ق. | ||
* مغنیه، محمدجواد، الجوامع و الفوارق بین السنة و الشیعة، بیروت، مؤسسة عزالدین، ۱۴۱۴ق. | * مغنیه، محمدجواد، الجوامع و الفوارق بین السنة و الشیعة، بیروت، مؤسسة عزالدین، ۱۴۱۴ق. | ||
* | * مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، حدیقة الشیعة، قم، انتشارات انصاریان، چاپ سوم، ۱۳۸۳ش. | ||
* میرحامدحسین، عبقات الأنوار فی إثبات إمامة الأئمة الأطهار، اصفهان، کتابخانه امیرالمؤمنین، چاپ دوم، ۱۳۶۶ش. | |||
* میلانی، سید علی، شرح منهاج الکرامة فی معرفة الإمامة، قم، مرکز الحقائق الإسلامیة، ۱۳۸۶ش. | * میلانی، سید علی، شرح منهاج الکرامة فی معرفة الإمامة، قم، مرکز الحقائق الإسلامیة، ۱۳۸۶ش. | ||
* هلالی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، قم، الهادی، ۱۴۰۵ق. | * هلالی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، قم، الهادی، ۱۴۰۵ق. | ||