آیه بیوت: تفاوت میان نسخه‌ها

در [[حدیث|روایات]] متعددی منظور از «بیوت»، خانه [[انبیا]] و نیز خانه [[امام علی (ع)]] و [[حضرت زهرا (س)]] دانسته شده است. [[علامه طباطبایی]]، مساجد را یکی از مصادیق لفظ «بیوت» و خانه علی و فاطمه (ع) را از دیگر مصادیق و کامل‌ترین آنها در نظر گرفته است.

در فرازی از [[زیارت جامعه کبیره]]، خانه‌ [[ائمه معصومین (ع)]] به عنوان مصداقی برای «بیوت» ذکر شده است. در این زیارت خطاب به آنها آمده است «و خدا شما را در خانه‌هایی قرار داد و اذن داد که رفعت یابند و نامش در این خانه‌ها ذکر شود.»

|عنوان={{عربی|اندازه=92%|فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ يُسَبِّحُ لَهُ فِيهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ}}

*'''یا به معنای مساجد نیست''': این دیدگاه مفسرانی است که لفظ «بیوت» را بر جمیع بیت یا خانه‌هایی که در آن تسبیح خدا و نام او ذکر می‌شود، اطلاق کرده‌اند.<ref>شیخ طوسی، التبیان، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۴۴۰.</ref> این نظر مورد اعتراض برخی مفسران مانند [[فخر رازی]] واقع شده و اطلاق لفظ بیوت بر مساجد را مناسب تر دانسته اند؛<ref>رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۴، ص۳۹۶.</ref> زیرا:

*'''یا به معنای مساجد است''': اکثر مفسرین قائل به همین معنا بوده<ref>رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۴، ص۳۹۶.</ref> و بر دو دسته اند؛

#گروهی از مفسرین که «بیوت» را بر چهار مسجد [[کعبه]] که به دست [[حضرت ابراهیم]] و [[اسماعیل (ع)]] بنا شده است، مسجد [[بیت المقدس]] که به دست [[حضرت داود]] و [[سلیمان (ع)]] بنا شده و [[مسجد النبی]] و [[مسجد قبا]] که به دست [[پیامبر اسلام(ص)]] بنا شده است، اطلاق کرده‌اند.<ref>آلوسی، روح المعانی، ۱۴۱۵ق، ج۹، ص۳۶۷.</ref>

فخر رازی در کتاب [[التفسیر الکبیر]] قول اول را ضعیف و تخصیص بدون دلیل دانسته و لفظ بیوت را بر جمیع مساجد حمل کرده است و به روایتی از [[پیامبر (ص)]] به نقل از [[ابن عباس]]، تمسک کرده است که «مساجد خانه‌های خدا در زمین هستند که برای اهل آسمان می‌درخشند؛ همچنان که ستارگان برای اهل زمین.»<ref>رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۲۴، ص۳۹۶.</ref>

*در منابع روایی [[شیعه]] و [[اهل سنت]] روایتی نقل شده است که «روزی پیامبر این آیه را می‌خواند، شخصی برخاست و گفت: یا [[رسول الله]] این خانه‌ها (بیوت) کدام است؟ گفت: خانه پیامبران است. [[ابوبکر]] برخاست و گفت: یا رسول الله خانه علی (ع) و فاطمه (س) از همان بیوت است؟ پیامبر گفت: بله و افضل و بالاتر از آنها است.»<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۳۶، ص۱۱۸؛ سیوطی، درالمنثور، انتشارات دارالفکر، ج۶، ص۲۰۳.</ref>

علامه طباطبایی در تفسیر آیه ۳۶ سوره نور، ضمن اشاره به این روایت بر این باور است که لفظ بیوت دارای مصادیقی است و خانه امام علی (ع) و حضرت زهرا (س) کامل‌ترین این مصادیق است.<ref>طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۳ق، ج۱۵، ص۱۴۲.</ref>

صاحب تفسیر [[مجمع البیان]] در تفسیر آیه مورد نظر به این روایت استناد کرده و منظور از بیوت را، خانه انبیاء و خانه امام علی و حضرت زهرا (ع) دانسته و برای این نظر، به [[آیه تطهیر]] (آیه 33 سوره احزاب) به عنوان مؤید استشهاد کرده و بر این باور است که مقصود از رفع بیوت انبیاء، تعظیم و پاك كردن آنها از آلودگی‌هاست و مقصود از تطهیر، پاک كردن از معصیت‌ها است.<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۲۵۳.</ref>

*[[علی بن ابراهیم قمی]] در [[تفسیر قمی]] که یکی از قدیمی‌ترین تفاسیر روایی [[قرآن]] است، در ذیل این آیه، روایتی از [[امام صادق (ع)]] نقل کرده، که منظور از بیوت، خانه انبیا بوده و خانه امام علی (ع) یکی از آنها است.<ref>قمی، تفسیرالقمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۱۰۴.</ref>

*[[شیخ صدوق]] در [[کمال الدین و تمام النعمه]] <ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۲۱۸.</ref> و [[کلینی]] در [[الکافی]] <ref>کلینی، الکافی، ۱۳۸۷ش، ج۱۵، ص۲۸۷.</ref> روایتی از [[امام باقر (ع)]] نقل کرده‌اند که منظور از بیوت در آیه را خانه‌های انبیاء، رسل و حکما و [[ائمه|ائمه هدی (ع)]] معرفی کرده و پیروی از این خانه‌ها را موجب نجات و رستگاری دانسته‌است.

*در فرازی از [[زیارت جامعه کبیره]]، خطاب به [[ائمه معصومین (ع)]] آمده است «فجعلکم فی بیوت اذن الله ان ترفع و یذکر فیها اسمه؛ و خدا شما را در خانه‌هایی قرار داد و اذن داد که رفعت یابند و نامش در این خانه‌ها ذکر شود.»<ref>قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۸۷ش، ص۸۹۳.</ref>

بنا به گفته [[محسن قرائتی]] در کتاب [[تفسیر نور]]، در این بخش از زیارت، خانه و [[حرم|حرم امامان معصوم (ع)]] مصداقی برای «بیوت» ذکر شده است.<ref>قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۸، ج۶، ص۱۸۹.</ref>

*آلوسی، شهاب الدین، روح المعانی، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.

*رازی، فخر الدین، التفسیر الکبیر، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.