خطبه فدکیه: تفاوت میان نسخه‌ها

{{درباره ۲|خطبه فدک|آشنایی با غصب فدک، مدخلِ|ماجرای فدک|}}

خطبه فدکیه مواضع سیاسی [[حضرت فاطمه(س)]] علیه نظام حاکم، مقابله با فتنه‌گران و سرزنش غاصبان [[فدک]] و [[خلافت]] را دربردارد.<ref>[https://www.makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=1&catid=40677&pageindex=2&mid=395162 آموزه‌های هفت‌گانه خطبه تاریخی حضرت زهراء] پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله مکارم شیرازی.</ref> در این خطبه بر ایجاد وحدت در جامعه اسلامی و دوری از تفرفه و نفاق، ذیل پذیرش [[امامت]] و ولایت [[اهل بیت(ع)]] تأکید شده است.<ref>میرزایی، «اهمیت ضرورت و جایگاه امامت در نگاه حضرت صدیقه طاهره(س)»، ص۴۱ و ۴۵.</ref> این خطبه به دلیل دربرداشتن مجموعه‌ای از معارف در زمینه‌های [[توحید]]، [[معاد]]، [[نبوت]] و [[بعثت پیامبر اسلام(ص)]]، عظمت [[قرآن]]، فلسفه احکام و [[ولایت]]،<ref>[https://www.makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=1&catid=40677&pageindex=2&mid=395162 آموزه‌های هفت‌گانه خطبه تاریخی حضرت زهراء] پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله مکارم شیرازی.</ref> از نفیس‌ترین میراث‌های دینی حضرت فاطمه(س) معرفی شده است.<ref>پورسیدآقایی، «خطبه‌های فاطمی»، ص۴۷.</ref>

فدک دهکده‌ای حاصل‌خیز در نزدیکی [[خیبر]]،<ref>یاقوت حموی، معجم‌البلدان، ۱۹۹۵م، ذیل ماده فدک، ص۲۳۸.</ref> در منطقه [[حجاز]] و به فاصله ۱۶۰ کیلومتری [[مدینه]] بود<ref>یاقوت حموی، معجم‌البلدان، ۱۹۹۵م، ج۴، ص۲۳۸.</ref> که [[یهود|یهودیان]] در آن زندگی می‌کردند.<ref> بلادی، معجم معالم الحجاز، ۱۴۳۱ق، ج۲، ص۲۰۶ و ۲۰۵ و ج۷، ص۲۳.</ref> پس از آنکه در [[غزوه خیبر|جنگ خیبر]]، منطقه خیبر و قلعه‌های آن فتح شد، یهودیان ساکن در قلعه‌ها و مزارع فدک نمایندگانی نزد [[پیامبر اسلام(ص)]] فرستادند و به تسلیم و مصالحه راضی شدند و قرار شد نیمی از زمین‌ها را به آن حضرت تحویل دهند.<ref>مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۳۲۵.</ref>  

فدک به دلیل اینکه بدون جنگ و خونریزی و با مصالحه به دست پیامبر(ص) افتاد<ref>مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۳۲۵.</ref> و نیز به حکم [[قرآن]]،<ref>سوره حشر، آیه ۶و۷.</ref> مختص پیامبر(ص) بود.<ref>سبحانی، فروغ ولایت، ۱۳۸۰ش، ص۲۱۸.</ref> پیامبر(ص) درآمد این زمین را به مستمندان [[بنی‌هاشم]] می‌داد و پس از نزول آیه «وَآتِ ذَا الْقُرْ‌بَیٰ حَقَّهُ؛ و حق خویشاوند را بده» آن را به [[فاطمه(س)]] بخشید.<ref> شیخ طوسی، التبیان،‌ دار احیاء التراث العربی، ج۶، ص۴۶۸؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۳۳-۶۳۴: حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج‌۱، ص۴۳۸-۴۳۹؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۱۷۷.</ref> پس از وفات [[پیامبر(ص)]]، [[ابوبکر]] با منسوب کردن [[حدیث|حدیثی]] به پیامبر(ص) مدعی شد [[پیامبران]] ارث نمی‌گذارند؛<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ص۴۰ و ۴۱.</ref> از این رو دهکده فدک که در دست فاطمه بود<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۹۱؛ سید جعفر مرتضی، الصحیح من السیره النبی، ۱۴۲۶ق، ج۱۸، ص۲۴۱.</ref> را به نفع [[خلافت]] مصادره کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۴۳؛ شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۰ق، ص۲۸۹ و ۲۹۰.</ref>

بر خطبه فدکیه شرح‌های متعددی نوشته شده است از جمله:

* [[محمدباقر مجلسی]] در [[بحارالانوار]] پس از بیان خطبه و مصادر آن به شرح و تفسیر آن پرداخته<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۹، ص۲۱۵-۳۳۵.</ref> که به نقل نویسندگان [[دانشنامه فاطمی]] مهم‌ترین اثر در این زمینه است.<ref>پورسید آقایی، «خطبه‌های فاطمی»، ص ۵۸.</ref>

* [[آقا بزرگ تهرانی]] در [[الذریعه]] به چند شرح از جمله کشف المحجة فی شرح خطبة اللمة اثر [[سید عبدالله شبر]]، شرح خطبة اللمه توسط کرمانی مشهدی، شرح خطبة اللمه نوشته [[علی نقوی لکنهویی]] و شرح خطبة اللمه اثر [[فضل علی قزوینی]] اشاره کرده است.<ref>آقا بزرگ تهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۳، صص۲۲۴ و ج۱۸، ص۵۸.</ref>

* پورسید آقایی، مسعود، «خطبه‌های فاطمی»، در دانشنامه فاطمی، ۱۳۹۳ش.

* سید جعفر مرتضی عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۶ق.

* طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، ۱۳۷۲ش.