پرش به محتوا

خطبه فدکیه: تفاوت میان نسخه‌ها

۹۱ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۷ ژانویهٔ ۲۰۲۱
جز
ویرایش جزیی
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (ویرایش جزیی)
خط ۱: خط ۱:
* ''این نوشتار درباره «خطبه فدکیه» است؛ برای آشنایی با دهکده فدک، مقاله [[فدک]] و غصب فدک مقاله [[ماجرای فدک]] را ببینید.''
{{درباره ۲|خطبه فدک|آشنایی با غصب فدک، مدخلِ|ماجرای فدک|}}
{{ جعبه اطلاعات روایت
{{ جعبه اطلاعات روایت
  | عنوان        = خطبه فدکیه
  | عنوان        = خطبه فدکیه
خط ۱۵: خط ۱۵:
  | مؤید قرآنی  =  
  | مؤید قرآنی  =  
}}
}}
'''خُطبه فدکیه''' یا '''خطبة لُمَّة''' سخنرانی [[حضرت فاطمه(س)]] در [[مسجد النبی]] که در اعتراض به [[غصب فدک]] ایراد شد.  
'''خُطبه فدکیه''' یا '''خطبة لُمَّة''' سخنرانی [[حضرت فاطمه(س)]] در [[مسجد النبی]] که در اعتراض به [[غصب فدک]] ایراد شد. [[ابوبکر]] پس از رسیدن به [[خلافت]]‌ با منسوب کردن روایتی به پیامبر(ص) مبنی بر اینکه [[پیامبران]] از خود [[ارث]] برجای نمی‌گذارند، [[فدک|دهکده فدک]] را که پیامبر(ص) به فاطمه(س) بخشیده بود، به نفع خلافت مصادره کرد. فاطمه(س) پس از بی‌ثمر بودن دادخواهی‌اش به [[مسجد پیامبر]] رفت و خطبه فدکیه را ایراد کرد. او در این خطبه بر مالکیتش درباره فدک تصریح کرد. همچنین به دفاع از حق [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]] درباره خلافت پراخت و [[مسلمانان]] را به‌خاطر سکوت در مقابل ستم به [[اهل بیت(ع)]] سرزنش کرد.
 
[[ابوبکر]] پس از رسیدن به [[خلافت]]‌ با منسوب کردن روایتی به پیامبر(ص) مبنی بر اینکه [[پیامبران]] از خود [[ارث]] برجای نمی‌گذارند، دهکده فدک را که پیامبر(ص) به فاطمه(س) بخشیده بود، به نفع خلافت مصادره کرد. فاطمه پس از بی‌ثمر بودن دادخواهی‌اش به [[مسجد پیامبر]] رفت و خطبه فدکیه را ایراد کرد. او در این خطبه بر مالکیتش درباره فدک تصریح کرد. همچنین به دفاع از حق علی(ع) درباره خلافت پراخت و [[مسلمانان]] را به خاطر سکوت در مقابل ستم به [[اهل بیت(ع)]] سرزنش کرد.


خطبه فدکیه مجموعه‌ای از معارف در زمینه‌های [[خدا|خداشناسی]]، [[معاد|معادشناسی]]، [[نبوت]] و [[بعثت پیامبر اسلام(ص)]]، عظمت [[قرآن]]، فلسفه احکام و [[ولایت]] را دربردارد.
خطبه فدکیه مجموعه‌ای از معارف در زمینه‌های [[خدا|خداشناسی]]، [[معاد|معادشناسی]]، [[نبوت]] و [[بعثت پیامبر اسلام(ص)]]، عظمت [[قرآن]]، فلسفه احکام و [[ولایت]] را دربردارد.
خط ۲۴: خط ۲۲:


==اهمیت و جایگاه==
==اهمیت و جایگاه==
خطبه فدکیه به دلیل دربرداشتن مواضع سیاسی [[حضرت فاطمه(س)]] علیه نظام حاکم، مقابله با فتنه‌گران و سرزنش غاصبان [[فدک]] و [[خلافت]]<ref>[https://www.makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=1&catid=40677&pageindex=2&mid=395162 آموزه‌های هفت‌گانه خطبه تاریخی حضرت زهراء] پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مکارم شیرازی.</ref> و همچنین تأکید او بر ایجاد وحدت در جامعه اسلامی و دوری از تفرفه و نفاق، ذیل پذیرش [[امامت]] و ولایت [[اهل بیت(ع)]] دارای اهمیت دانسته‌ شده است.<ref>میرزایی، «اهمیت ضرورت و جایگاه امامت در نگاه حضرت صدیقه طاهره(س)»، ص۴۱ و ۴۵.</ref> این خطبه به دلیل اینکه شامل مجموعه‌ای از معارف در زمینه‌های [[توحید]]، [[معاد]]، [[نبوت]] و [[بعثت پیامبر اسلام(ص)]]، عظمت [[قرآن]]، فلسفه احکام و [[ولایت]] است،<ref>[https://www.makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=1&catid=40677&pageindex=2&mid=395162 آموزه‌های هفت‌گانه خطبه تاریخی حضرت زهراء] پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مکارم شیرازی.</ref> از نفیس‌ترین میراث‌های دینی حضرت فاطمه(س) معرفی شده است.<ref>پورسیدآقایی، «خطبه‌های فاطمی»، ص۴۷.</ref>
خطبه فدکیه مواضع سیاسی [[حضرت فاطمه(س)]] علیه نظام حاکم، مقابله با فتنه‌گران و سرزنش غاصبان [[فدک]] و [[خلافت]] را دربردارد.<ref>[https://www.makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=1&catid=40677&pageindex=2&mid=395162 آموزه‌های هفت‌گانه خطبه تاریخی حضرت زهراء] پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله مکارم شیرازی.</ref> در این خطبه بر ایجاد وحدت در جامعه اسلامی و دوری از تفرفه و نفاق، ذیل پذیرش [[امامت]] و ولایت [[اهل بیت(ع)]] تأکید شده است.<ref>میرزایی، «اهمیت ضرورت و جایگاه امامت در نگاه حضرت صدیقه طاهره(س)»، ص۴۱ و ۴۵.</ref> این خطبه به دلیل دربرداشتن مجموعه‌ای از معارف در زمینه‌های [[توحید]]، [[معاد]]، [[نبوت]] و [[بعثت پیامبر اسلام(ص)]]، عظمت [[قرآن]]، فلسفه احکام و [[ولایت]]،<ref>[https://www.makarem.ir/main.aspx?lid=0&typeinfo=1&catid=40677&pageindex=2&mid=395162 آموزه‌های هفت‌گانه خطبه تاریخی حضرت زهراء] پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله مکارم شیرازی.</ref> از نفیس‌ترین میراث‌های دینی حضرت فاطمه(س) معرفی شده است.<ref>پورسیدآقایی، «خطبه‌های فاطمی»، ص۴۷.</ref>


هم‌تراز دانستن خطبه فدکیه با خطبه‌های [[امام علی(ع)]] از نظر فصاحت و بلاغت<ref>شرف الدین موسوی، المراجعات، ۱۴۰۲ق، ص۳۹۲.</ref> و استفاده از شاخصه‌های منطقی مشهور در فن خطابه، از دیگر دلایل اهمیت این خطبه دانسته شده؛<ref>ندری ابیانه، «ویژگی‌های خطابی خطبه فدکیه»، ص۱۳۳.</ref> از این‌رو در [[بلاغات النساء|کتاب بلاغات النساء]] ابن طیفور جزو سخنرانی‌های دارای بلاغت و فصاحت معرفی شده است.<ref>ابن طیفور، بلاغات النساء، ۱۳۲۶ق، ص۱۶.</ref>
همچنین هم‌تراز دانستن خطبه فدکیه با خطبه‌های [[امام علی(ع)]] از نظر فصاحت و بلاغت<ref>شرف‌الدین موسوی، المراجعات، ۱۴۰۲ق، ص۳۹۲.</ref> و استفاده از شاخصه‌های منطقی مشهور در فن خطابه، از دلایل اهمیت این خطبه دانسته شده؛<ref>ندری ابیانه، «ویژگی‌های خطابی خطبه فدکیه»، ص۱۳۳.</ref> از این‌رو در [[بلاغات النساء|کتاب بلاغات النساء]] ابن طیفور جزو سخنرانی‌های دارای بلاغت و فصاحت معرفی شده است.<ref>ابن طیفور، بلاغات النساء، ۱۳۲۶ق، ص۱۶.</ref>


== مصادره فدک زمینه ایراد خطبه==
== مصادره فدک زمینه ایراد خطبه==
{{اصلی|ماجرای فدک|فدک}}
{{اصلی|ماجرای فدک|فدک}}
فدک دهکده‌ای حاصل‌خیز در نزدیکی [[خیبر]]،<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ذیل ماده فدک، ص۲۳۸.</ref> در منطقه [[حجاز]] و به فاصله ۱۶۰ کیلومتری [[مدینه]] بود<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۴، ص۲۳۸.</ref> که [[یهود|یهودیان]] در آن زندگی می‌کردند.<ref> بلادی، معجم معالم الحجاز، ۱۴۳۱ق، ج۲، ص۲۰۶ و ۲۰۵ و ج۷، ص۲۳.</ref> پس از آنکه در [[غزوه خیبر|جنگ خیبر]]، منطقه خیبر و قلعه‌های آن فتح شد، یهودیان ساکن در قلعه‌ها و مزارع فدک نمایندگانی نزد [[پیامبر اسلام(ص)]] فرستادند و به تسلیم و مصالحه راضی شدند و قرار شد نیمی از زمین‌ها را به آن حضرت تحویل دهند.<ref>مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۳۲۵.</ref>  
فدک دهکده‌ای حاصل‌خیز در نزدیکی [[خیبر]]،<ref>یاقوت حموی، معجم‌البلدان، ۱۹۹۵م، ذیل ماده فدک، ص۲۳۸.</ref> در منطقه [[حجاز]] و به فاصله ۱۶۰ کیلومتری [[مدینه]] بود<ref>یاقوت حموی، معجم‌البلدان، ۱۹۹۵م، ج۴، ص۲۳۸.</ref> که [[یهود|یهودیان]] در آن زندگی می‌کردند.<ref> بلادی، معجم معالم الحجاز، ۱۴۳۱ق، ج۲، ص۲۰۶ و ۲۰۵ و ج۷، ص۲۳.</ref> پس از آنکه در [[غزوه خیبر|جنگ خیبر]]، منطقه خیبر و قلعه‌های آن فتح شد، یهودیان ساکن در قلعه‌ها و مزارع فدک نمایندگانی نزد [[پیامبر اسلام(ص)]] فرستادند و به تسلیم و مصالحه راضی شدند و قرار شد نیمی از زمین‌ها را به آن حضرت تحویل دهند.<ref>مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۳۲۵.</ref>  


فدک به دلیل اینکه بدون جنگ و خونریزی و با مصالحه به دست پیامبر(ص) افتاد<ref>مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۳۲۵.</ref> و نیز به حکم [[قرآن]]،<ref>سوره حشر، آیه ۶و۷.</ref> مختص پیامبر(ص) بود.<ref>سبحانی، فروغ ولایت، ۱۳۸۰ش، ص۲۱۸.</ref> پیامبر(ص) درآمد این زمین را به مستمندان [[بنی‌هاشم]] می‌داد و پس از نزول آیه «وَآتِ ذَا الْقُرْ‌بَیٰ حَقَّهُ؛ و حق خویشاوند را بده» آن را به [[فاطمه(س)]] بخشید.<ref> شیخ طوسی، التبیان،‌ دار احیاء التراث العربی، ج۶، ص۴۶۸؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۳۳-۶۳۴: حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج‌۱، ص۴۳۸-۴۳۹؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۱۷۷.</ref> پس از وفات [[پیامبر(ص)]]، [[ابوبکر]] با منسوب کردن [[حدیث|حدیثی]] به پیامبر(ص) مدعی شد [[پیامبران]] ارث نمی‌گذارند؛<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ص۴۰ و ۴۱.</ref> از این رو دهکده فدک که در دست فاطمه بود<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۹۱؛ سید جعفر مرتضی، الصحیح من السیره النبی، ۱۴۲۶ق، ج۱۸، ص۲۴۱.</ref> را به نفع [[خلافت]] مصادره کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۴۳؛ شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۰ق، ص۲۸۹ و ۲۹۰.</ref>
فدک به دلیل اینکه بدون جنگ و خونریزی و با مصالحه به دست پیامبر(ص) افتاد<ref>مقریزی، امتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۳۲۵.</ref> و نیز به حکم [[قرآن]]،<ref>سوره حشر، آیه ۶و۷.</ref> مختص پیامبر(ص) بود.<ref>سبحانی، فروغ ولایت، ۱۳۸۰ش، ص۲۱۸.</ref> پیامبر(ص) درآمد این زمین را به مستمندان [[بنی‌هاشم]] می‌داد و پس از نزول آیه «وَآتِ ذَا الْقُرْ‌بَیٰ حَقَّهُ؛ و حق خویشاوند را بده» آن را به [[فاطمه(س)]] بخشید.<ref> شیخ طوسی، التبیان،‌ دار احیاء التراث العربی، ج۶، ص۴۶۸؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۳۳-۶۳۴: حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج‌۱، ص۴۳۸-۴۳۹؛ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۴، ص۱۷۷.</ref> پس از وفات [[پیامبر(ص)]]، [[ابوبکر]] با منسوب کردن [[حدیث|حدیثی]] به پیامبر(ص) مدعی شد [[پیامبران]] ارث نمی‌گذارند؛<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۵۶م، ص۴۰ و ۴۱.</ref> از این رو دهکده فدک که در دست فاطمه بود<ref>طبرسی، الاحتجاج، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۹۱؛ سید جعفر مرتضی، الصحیح من السیره النبی، ۱۴۲۶ق، ج۱۸، ص۲۴۱.</ref> را به نفع [[خلافت]] مصادره کرد.<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۵۴۳؛ شیخ مفید، المقنعة، ۱۴۱۰ق، ص۲۸۹ و ۲۹۰.</ref>