۱۷٬۰۱۸
ویرایش
خلقت نوری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
ویرایش
(ویکی سازی) |
Shamsoddin (بحث | مشارکتها) جز (ویرایش) |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| مؤید قرآنی = | | مؤید قرآنی = | ||
}} | }} | ||
'''خلقت نوری اهل بیت علیهم‌السلام''' به آفرینش نوری | '''خلقت نوری اهل بیت علیهم‌السلام''' به آفرینش نوری [[پیامبر اسلام(ص)]]، [[امام علی(ع)]] و [[ائمه(ع)]] هزاران سال پیش از خلقت آسمان‌ها، زمین و [[حضرت آدم(ع)]] اشاره دارد. این بحث، از روایاتی گرفته شده که در [[جوامع روایی|کتب روایی شیعه]] و برخی از کتب روایی [[اهل سنت]] مانند [[ینابیع المودة]] و [[مناقب الامام علی بن ابی‌طالب (کتاب)|مناقب ابن مغازلی]] نقل شده است. سند این [[روایات]] به دلیل حضور راویان مشهوری چون [[محمد بن مسلم]] و [[ابان بن عثمان]] معتبر دانسته شده است. | ||
بر اساس روایات، نور [[اهل بیت(ع)]] نخستین مخلوقاتی است که [[خداوند]] از نور خودش آفرید و در اطراف [[عرش الهی]] به [[تسبیح]] خداوند مشغول شدند و شاهد آفرینش موجوداتی بودند که بعد از ایشان خلق شد. بر اساس این روایات پس از خلقت حضرت آدم، نور اهل بیت(ع) در صلب او قرار گرفت و نسل به نسل به پدران و مادرانی که آلوده به [[شرک]] نبودند، منتقل شد. | |||
کتاب «خلقت نوری پیامبر و اهل بیت در اندیشه امامیه نخستین» به زبان فارسی درباره این موضوع نوشته شده است. | |||
==روایات == | ==روایات == | ||
مسأله خلقت نوری اهل بیت(ع) برگرفته از روایاتی است که عمدتا در [[جوامع روایی]] شیعه با مضامین متفاوتی از [[جابر بن عبدالله انصاری]]، [[سلمان فارسی]]، ابن عباس و ... از [[پیامبر اسلام(ص)]] نقل شده است. در این روایات پیامبر اسلام(ص) به آفرینش خود، [[امام علی(ع)]] و [[ائمه(ع)]] از یک نور اشاره دارد. این سلسله روایات در برخی کتب روایی [[اهل سنت]] نیز وارد شده است. | مسأله خلقت نوری اهل بیت(ع) برگرفته از روایاتی است که عمدتا در [[جوامع روایی]] شیعه با مضامین متفاوتی از [[جابر بن عبدالله انصاری]]، [[سلمان فارسی]]، ابن عباس و ... از [[پیامبر اسلام(ص)]] نقل شده است. در این روایات پیامبر اسلام(ص) به آفرینش خود، [[امام علی(ع)]] و [[ائمه(ع)]] از یک نور اشاره دارد. این سلسله روایات در برخی کتب روایی [[اهل سنت]] نیز وارد شده است. برخی از این روایات عبارتند از: | ||
* وَ عَنْ جَابِرٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَوَّلُ مَا خَلَقَ اللَّهُ نُورِی فَفَتَقَ مِنْهُ نُورَ عَلِیٍّ ثُمَّ خَلَقَ الْعَرْشَ وَ اللَّوْحَ وَ الشَّمْسَ ... و از جابر كه رسول خدا (ص) فرمود: نخست چیزى كه خدا آفرید نور من بود و نور على را از آن برگشود، سپس آفرید عرش و لوح و خورشید ... <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۴، ص۱۷۰.</ref> | * وَ عَنْ جَابِرٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَوَّلُ مَا خَلَقَ اللَّهُ نُورِی فَفَتَقَ مِنْهُ نُورَ عَلِیٍّ ثُمَّ خَلَقَ الْعَرْشَ وَ اللَّوْحَ وَ الشَّمْسَ ... و از جابر كه رسول خدا (ص) فرمود: نخست چیزى كه خدا آفرید نور من بود و نور على را از آن برگشود، سپس آفرید عرش و لوح و خورشید ... <ref>مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۴، ص۱۷۰.</ref> | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
== محتوای روایات == | == محتوای روایات == | ||
مجموعه احادیث خلقت نوری اهل بیت(ع) را | مجموعه احادیث خلقت نوری اهل بیت(ع) را اشاره‌کننده به آفرینش نوری و پیشینی [[پیامبر(ص)]]، [[امام علی(ع)]] و [[اهل بیت(ع)]] دانسته‌اند. طبق این روایات [[خداوند]] هزاران سال قبل از خلقت [[حضرت آدم(ع)]] یا قبل از خلقت آسمان‌ها و زمین، نور اهل بیت را از نور خودش آفرید و ایشان را در نزد [[عرش]] خود قرار داد تا مشغول حمد و [[تسبیح]] خداوند شوند و پس از خلقت حضرت آدم انوار اهل بیت را در صلب آدم قرار داد و نسل به نسل در اصلاب و ارحام پاک منتقل شد تا در نهایت قدم به دنیا نهادند.<ref>توران، «مضمون‌شناسی احادیث خلقت نوری اهل بیت علیهم‌السلام»، ص۷.</ref> | ||
اندیشمندان شیعی در قبال این مجموعه روایات مواضع متفاوتی اتخاذ کرده‌اند؛ بسیاری از [[محدثین]] شیعه مانند [[کلینی]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۴۰.</ref> [[صدوق]]،<ref>صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۱۷۴.</ref> [[مجلسی]] و ... | اندیشمندان شیعی در قبال این مجموعه روایات مواضع متفاوتی اتخاذ کرده‌اند؛ بسیاری از [[محدثین]] شیعه مانند [[کلینی]]،<ref>کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۴۴۰.</ref> [[صدوق]]،<ref>صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۱۷۴.</ref> [[مجلسی]] و ... مضمون این روایات را پذیرفته‌اند. برخی مانند [[شیخ مفید]] با تاویل مضمون این روایات با رویکردی عقل‌گرایانه به بررسی این روایات پرداخته‌اند.<ref>مفید، المسائل السرویه، ۱۴۱۳ق، ص۳۹-۴۰.</ref> ملاصدرا با رویکرد فلسفی و عرفانی به توضیح این روایات ذیل مفهوم [[انسان کامل]] پرداخته است.<ref>ملاصدرا، شرح اصول کافی، ۱۳۸۳ش، ج۴، ص۱۵۲-۱۵۵.</ref> | ||
چند نکته از مجموع روایات آفرینش نوری اهل بیت(ع) برداشت شده است: | چند نکته از مجموع روایات آفرینش نوری اهل بیت(ع) برداشت شده است: | ||
* اهل بیت(ع) نخستین مخلوقات | * اهل بیت(ع) نخستین مخلوقات هستند که به عنوان انوار یا شبح‌های نور یا سایه‌های نور از نور خداوند آفریده و در اطراف یا پیش‌رو یا جانب راست [[عرش الهی]] به تقدیس و [[تسبیح]] خداوند مشغول شدند. | ||
* آفرینش نوری اهل بیت(ع) تدریجی بوده است به صورتی که ابتدا نور پیامبر(ص) آفریده شد و از آن، نور امام علی(ع) و در ادامه نور [[حضرت فاطمه(س)]] و فرزندانش خلق شد. | * آفرینش نوری اهل بیت(ع) تدریجی بوده است به صورتی که ابتدا نور پیامبر(ص) آفریده شد و از آن، نور امام علی(ع) و در ادامه نور [[حضرت فاطمه(س)]] و فرزندانش خلق شد. | ||
* اهل بیت(ع) شاهد آفرینش موجوداتی بودند که بعد از | * اهل بیت(ع) شاهد آفرینش موجوداتی بودند که بعد از آنان خلق شدند. مثلا [[ملائکه]] که بعد از اهل بیت(ع) آفریده شدند تسبیح و [[تقدیس]] الهی را از اهل بیت (ع) فرا گرفتند. | ||
* پس از خلقت حضرت آدم، نور اهل بیت(ع) در صلب او قرار گرفت و نسل به نسل به پدران و مادرانی که آلوده به [[شرک]] نبودند، منتقل شد تا | * پس از خلقت حضرت آدم، نور اهل بیت(ع) در صلب او قرار گرفت و نسل به نسل به پدران و مادرانی که آلوده به [[شرک]] نبودند، منتقل شد تا اینکه متولد شدند. | ||
* [[شیعیان]] هرچند در خلقت نوری هم‌شأن اهل بیت(ع) نیستند؛ ولی با درجه‌ای پایین‌تر سهمی در خلقت نوری دارند از همین رو عواطف | * [[شیعیان]] هرچند در خلقت نوری هم‌شأن اهل بیت(ع) نیستند؛ ولی با درجه‌ای پایین‌تر سهمی در خلقت نوری دارند از همین رو عواطف آنان تابع عواطف اهل بیت(ع) است.<ref>توران، «مضمون‌شناسی احادیث خلقت نوری اهل بیت علیهم‌السلام»، ص۲۷.</ref> | ||
==سند روایات== | ==سند روایات== | ||
[[پرونده:Khelghat nori.jpg|بندانگشتی|کتاب خلقت نوری پیامبر و اهل بیت در اندیشه امامیه نخستین]] | [[پرونده:Khelghat nori.jpg|بندانگشتی|کتاب خلقت نوری پیامبر و اهل بیت در اندیشه امامیه نخستین]] | ||
سند مجموعه احادیث نور یا روایات خلقت نوری اهل بیت را معتبر و مورد وثوق دانسته‌اند؛ | سند مجموعه احادیث نور یا روایات خلقت نوری اهل بیت را معتبر و مورد وثوق دانسته‌اند؛ به گفته امداد توران در کتاب «خلقت نوری پیامبر و اهل بیت در اندیشه امامیه نخستین»، با وجود افراد متهم به [[غلو]] در سلسله سند برخی از این احادیث، ولی حضور افرادی چون [[محمد بن مسلم]]، [[ابان بن عثمان]]، [[ابوبصیر اسدی]] و [[ابوحمزه ثمالی]] در میان روایانِ کلینی و صدوق، باعث پذیرش این احادیث از طرف شیعه شده است.<ref>توران، «جریان‌شناسی راویان روایات خلقت نوری اهل بیت در دو مدرسه کوفه و قم»، ص۸۴-۸۵.</ref> | ||
==تک‌نگاری== | ==تک‌نگاری== | ||
* کتاب «خلقت نوری پیامبر و اهل بیت در اندیشه امامیه نخستین» تألیف امداد توران، به زبان فارسی از سوی پژوهشگاه قرآن و حدیث منتشر شد. این کتاب در شش فصلِ ۱. | * کتاب «خلقت نوری پیامبر و اهل بیت در اندیشه امامیه نخستین» تألیف امداد توران، به زبان فارسی از سوی پژوهشگاه قرآن و حدیث منتشر شد. این کتاب در شش فصلِ ۱.اعتبارسنجی احادیث خلقت نوری؛ ۲. مضمون‌شناسی احادیث خلقت نوری اهل بیت علیهم‌السلام؛ ۳. جریان‌شناسی راویان احادیث خلقت نوری اهل بیت علیهم‌السلام در مدارس کوفه و قم ۴. عوالم پیشین در مدرسه کلامی بغداد ۵. عوالم پیشین در مدرسه کلامی ری ۶. سیر تطور آموزه خلقت نوری در تاریخ عقاید امامیه، به بررسی موضوع خلقت پیامبر و اهل بیت پرداخته است.<ref>[http://www.riqh.ac.ir/post/69177 کتاب خلقت نوری پیامبر و اهل بیت منتشر شد.]</ref> | ||
* کتاب «النبی الاعظم صلی الله علیه و اله و وجوده النوری» اثر مسلم داوری توسط | * کتاب «النبی الاعظم صلی الله علیه و اله و وجوده النوری» اثر مسلم داوری توسط مؤسسه امام رضا در سال ۱۳۸۷ منتشر گردید. در این اثر با پژوهشی حدیث‌شناسی به آفرینش نوری پیامبر اسلام(ص) قبل از خلقت جهان پرداخته شده و نور پیامبر را عامل آفرینش کل هستی معرفی کرده است.<ref>[https://www.alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=447730 النبی الاعظم صلی الله علیه و اله و وجوده النوری]</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||