Automoderated users، confirmed، protected، templateeditor
۵٬۲۵۹
ویرایش
لولا علی لهلک عمر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (←متن) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{امام علی}} | {{امام علی}} | ||
'''لَوْ لَا عَلِیٌّ لَهَلَکَ عُمَرُ''' (اگر [[علی]] نبود، [[عمر بن خطاب|عمر]] قطعا هلاک می‌شد) عبارتی از خلیفه دوم که پس از تصحیح خطای او توسط علی(ع)، در تجلیل از علی(ع) نقل شده است. این جمله و مضمون آن با عبارات دیگری در رویدادهای مختلف و در منابع متعددی از [[شیعه]] و [[اهل سنت]] نقل شده است. [[قاضی نورالله شوشتری]] گفته است عمر | '''لَوْ لَا عَلِیٌّ لَهَلَکَ عُمَرُ''' (اگر [[علی]] نبود، [[عمر بن خطاب|عمر]] قطعا هلاک می‌شد) عبارتی از خلیفه دوم که پس از تصحیح خطای او توسط علی(ع)، در تجلیل از علی(ع) نقل شده است. این جمله و مضمون آن با عبارات دیگری در رویدادهای مختلف و در منابع متعددی از [[شیعه]] و [[اهل سنت]] نقل شده است. [[قاضی نورالله شوشتری]] گفته است عمر ۷۰ بار این جمله را به زبان آورده است. | ||
از دیدگاه برخی از علمای شیعه و اهل سنت، این عبارت بر برتری و [[فضیلت امام علی(ع)]] نسبت به | از دیدگاه برخی از علمای شیعه و اهل سنت، این عبارت بر برتری و [[فضیلت امام علی(ع)]] نسبت به خلیفه دوم دلالت دارد. | ||
[[ابن ابی‌الحدید]] این جمله را مشهور و برخی آن را [[خبر مستفیض|مستفیض]] دانسته‌اند. از جمله راویان مشهور این عبارت، [[سعید بن مسیب]]، [[عبدالله بن عباس]]، [[ابوسعید خدری]] و [[محمد بن ابی‌عمیر]] هستند. برخی نقل سعید بن مسیب را برمبنای [[رجال]] اهل سنت [[حدیث صحیح|صحیح]] شمرده‌اند. | [[ابن ابی‌الحدید]] این جمله را [[خبر مشهور]] و برخی آن را [[خبر مستفیض|مستفیض]] دانسته‌اند. از جمله راویان مشهور این عبارت، [[سعید بن مسیب]]، [[عبدالله بن عباس]]، [[ابوسعید خدری]] و [[محمد بن ابی‌عمیر]] هستند. برخی نقل سعید بن مسیب را برمبنای [[رجال]] اهل سنت [[حدیث صحیح|صحیح]] شمرده‌اند. | ||
مشابه این جمله درباره [[خلیفه اول]] و [[خلیفه سوم|سوم]] نیز نقل شده است. | مشابه این جمله درباره [[خلیفه اول]] و [[خلیفه سوم|سوم]] نیز نقل شده است. | ||
==متن== | ==متن== | ||
[[خلیفه دوم]] در برخی موارد که در مسئله‌ای دچار خطا می‌شد و علی(ع) خطای او را تصحیح می‌کرد، در تجلیل از علی(ع) می‌گفت: «لَوْ لَا عَلِیٌّ لَهَلَکَ عُمَرُ؛ اگر | [[خلیفه دوم]] در برخی موارد که در مسئله‌ای دچار خطا می‌شد و [[علی(ع)]] خطای او را تصحیح می‌کرد، در تجلیل از علی(ع) می‌گفت: «لَوْ لَا عَلِیٌّ لَهَلَکَ عُمَرُ؛ اگر علی نبود، [[عمر بن خطاب|عمر]] قطعا هلاک می‌شد». این جمله در منابع متعدد شیعه<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۴۲۴؛ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق،ج۴، ص۳۵ و ۳۶؛ طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۴۰۷ق،ج۶، ص۳۰۶ و ج۱۰، ص۵۰؛ مفید، الاختصاص، ۱۴۱۳ق، ص۱۱۱و۱۴۹.</ref> و اهل سنت<ref>به عنوان نمونه نگاه کنید به: ابن قتیبه دینوری، تأویل مختلف الحدیث، ۱۴۰۶ق، ص۱۵۲؛ خوارزمی، مناقب، مؤسسه نشر اسلامی، ص۸۱؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۱۰۳؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۸و۱۴۱ و ج۱۲، ص۱۷۹و۲۰۵؛ ماورودی، الحاوی الکبیر، ۱۴۱۹ق، ج۱۲، ص۱۱۵ و ج۱۳، ص۲۱۳؛ طبری، ذخائر العقبی، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۳۹۴؛ حمویی جوینی، فرائد السمطین، مؤسسه محمودی، ج۱، ص۳۳۷، ۳۴۹-۳۵۱.</ref> نقل شده است. | ||
مضمون این جمله با عبارات دیگری نیز نقل شده است. از جمله: | مضمون این جمله با عبارات دیگری نیز نقل شده است. از جمله: | ||
*«أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ مُعْضِلَةٍ لَا عَلِیٌّ لَهَا؛ پناه می‌برم به خدا از مشکلی که علی(ع) در آن حضور نداشته باشد»؛<ref>ابن حنبل، فضائل الصحابه، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۶۴۷؛ ابن قتیبه دینوری، تأویل مختلف الحدیث، ۱۴۰۶ق، ص۱۵۲؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۱۰۳؛ خوارزمی، مناقب، مؤسسه نشر اسلامی، ص۹۶؛ حمویی جوینی، فرائد السمطین، مؤسسه محمودی، ج۱، ص۳۴۵و۴۴۶و۳۴۸؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۱و۳۶۹.</ref> | *«أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ مُعْضِلَةٍ لَا عَلِیٌّ لَهَا؛ پناه می‌برم به خدا از مشکلی که علی(ع) در آن حضور نداشته باشد»؛<ref>ابن حنبل، فضائل الصحابه، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۶۴۷؛ ابن قتیبه دینوری، تأویل مختلف الحدیث، ۱۴۰۶ق، ص۱۵۲؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۱۰۳؛ خوارزمی، مناقب، مؤسسه نشر اسلامی، ص۹۶؛ حمویی جوینی، فرائد السمطین، مؤسسه محمودی، ج۱، ص۳۴۵و۴۴۶و۳۴۸؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۱و۳۶۹.</ref> | ||
*«لَاأَبْقَانِیَ اللَّهُ بَعْدَکَ یَا عَلِیُّ؛ ای علی! [[خداوند]] بعد تو مرا باقی نگذارد»؛<ref>طبری، ذخائر العقبی، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۳۹۷ و ۳۹۴؛ خوارزمی، مناقب، مؤسسه نشر اسلامی، ص۱۰۱؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۶۰.</ref> | *«لَاأَبْقَانِیَ اللَّهُ بَعْدَکَ یَا عَلِیُّ؛ ای علی! [[خداوند]] بعد تو مرا باقی نگذارد»؛<ref>طبری، ذخائر العقبی، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۳۹۷ و ۳۹۴؛ خوارزمی، مناقب، مؤسسه نشر اسلامی، ص۱۰۱؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۶۰.</ref> | ||
*«اللهُمَّ لاتبقنی لمعضلةٍ لیس لها ابن أبی طالب حیّاً؛ خدایا مرا در سختی که پسر | *«اللهُمَّ لاتبقنی لمعضلةٍ لیس لها ابن أبی طالب حیّاً؛ خدایا مرا در سختی که پسر [[ابوطالب]] در آن زنده نباشد، باقی مگذار»؛<ref>حمویی جوینی، فرائد السمطین، مؤسسه محمودی، ج۱، ص۳۴۴و۴۴۶؛ طبری، ذخائر العقبی، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۳۹۵؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۱ و۳۶۱.</ref> | ||
*«لَاعِشْتُ فِی أُمَّةً لَسْتَ فِیهَا یَا أَبَاالْحَسَنِ؛ زنده نباشم در امتی که تو ای ابوالحسن(علی) در آن نباشی»؛<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۶۱؛ مناوی، فیض القدیر، ۱۳۵۶ق، ج۴، ص۳۵۶.</ref> | *«لَاعِشْتُ فِی أُمَّةً لَسْتَ فِیهَا یَا أَبَاالْحَسَنِ؛ زنده نباشم در امتی که تو ای ابوالحسن(علی) در آن نباشی»؛<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۶۱؛ مناوی، فیض القدیر، ۱۳۵۶ق، ج۴، ص۳۵۶.</ref> | ||
*«لَوْلَاکَ لَافْتَضَحْنَا؛ ای علی! اگر نبودی، ما قطعا بی‌آبرو می‌شدیم».<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۶۸؛ مرعشی، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۲۰۳.</ref> | *«لَوْلَاکَ لَافْتَضَحْنَا؛ ای علی! اگر نبودی، ما قطعا بی‌آبرو می‌شدیم».<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۶۸؛ مرعشی، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۲۰۳.</ref> | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
==ماجرا== | ==ماجرا== | ||
برپایه گزارش‌ها جمله «لَولَا عَلِیٌ لَهَلَک عُمَر» در موارد متعددی از خلیفه دوم نقل شده است.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۸؛ قندوزی، ینابیع الموده، دارالاسوه، ج۱، ص۲۱۶ و ج۳، ص۱۴۶.</ref> | برپایه گزارش‌ها جمله «لَولَا عَلِیٌ لَهَلَک عُمَر» در موارد متعددی از خلیفه دوم نقل شده است.<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۸؛ قندوزی، ینابیع الموده، دارالاسوه، ج۱، ص۲۱۶ و ج۳، ص۱۴۶.</ref> | ||
[[ابن شهر آشوب]]، از علمای شیعه، برآن است [[عمر بن خطاب]] این عبارت را ۲۳ مورد گفته است.<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۱. برای آگاهی از موارد نگاه کنید به: ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۵۹-۳۷۰.</ref> [[قاضی نورالله شوشتری]] آن را ۷۰ مرتبه گفته است.<ref>مرعشی، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۰۲.</ref> | [[ابن شهر آشوب]]، از علمای [[قرن شش قمری|قرن شش]] شیعه، برآن است [[عمر بن خطاب]] این عبارت را ۲۳ مورد گفته است.<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۱. برای آگاهی از موارد نگاه کنید به: ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۵۹-۳۷۰.</ref> [[قاضی نورالله شوشتری]] آن را ۷۰ مرتبه گفته است.<ref>مرعشی، احقاق الحق، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۱۰۲.</ref> | ||
برخی از مواردی<ref>برای سایر موارد نگاه کنید به: طبری، ذخائر العقبی، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۳۹۰-۳۹۹؛ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق،ج۴، ص۳۵و۳۶؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۵۹-۳۷۰.</ref> که خلیفه دوم این جمله را به زبان آورده است عبارتند از: | برخی از مواردی<ref>برای سایر موارد نگاه کنید به: طبری، ذخائر العقبی، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۳۹۰-۳۹۹؛ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق،ج۴، ص۳۵و۳۶؛ ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۵۹-۳۷۰.</ref> که خلیفه دوم این جمله را به زبان آورده است عبارتند از: | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
{{ب|یقول بعد له لو لا علی|هلكت هلكت فی ذاک الجواب<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۲.</ref>}} | {{ب|یقول بعد له لو لا علی|هلكت هلكت فی ذاک الجواب<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۳۲.</ref>}} | ||
{{پایان شعر}} | {{پایان شعر}} | ||
ترجمه: هرگاه عمر در پاسخ مسئله‌ای خطا می‌کرد و علی(ع) او را متوجه پاسخ صحیح می‌کرد، او به علی(ع) می‌گفت: اگر علی(ع) نبود، من در آن پاسخ هلاک می‌شدم. | ترجمه: هرگاه [[عمر]] در پاسخ مسئله‌ای خطا می‌کرد و [[علی(ع)]] او را متوجه پاسخ صحیح می‌کرد، او به علی(ع) می‌گفت: اگر علی(ع) نبود، من در آن پاسخ هلاک می‌شدم. | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
==لولا علی لهلک ابابکر و عثمان== | ==لولا علی لهلک ابابکر و عثمان== | ||
در برخی از منابع، شبیه عبارت «لولا علی لهلک عمر» در باره [[ابوبکر بن ابی‌قحافه]]، خلیفه اول (لولا علی لهلک ابابکر)<ref>امینی، اصحاب امیرالمؤمنین (ع)و الرواة‌عنه، دار الکتب الاسلامیه، ج۲، ص۳۷۵؛ مناوی، فیض القدیر، ۱۳۵۶ق، ج۴، ص۳۵۶.</ref> و [[عثمان بن عفان]]، خلیفه سوم (لولا علی لهلک عثمان)<ref>عاصمی، العسل المصفی، مجمع إحیاء‌الثقافة‌الاسلامیة، ج۱، ص۳۱۸؛ طبری، ذخائر العقبی، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۳۹۵.</ref> نیز نقل شده است که آنها در موارد متعددی از پاسخ به مسائل پیچیده | در برخی از منابع، شبیه عبارت «لولا علی لهلک عمر» در باره [[ابوبکر بن ابی‌قحافه]]، خلیفه اول (لولا علی لهلک ابابکر)<ref>امینی، اصحاب امیرالمؤمنین (ع)و الرواة‌عنه، دار الکتب الاسلامیه، ج۲، ص۳۷۵؛ مناوی، فیض القدیر، ۱۳۵۶ق، ج۴، ص۳۵۶.</ref> و [[عثمان بن عفان]]، خلیفه سوم (لولا علی لهلک عثمان)<ref>عاصمی، العسل المصفی، مجمع إحیاء‌الثقافة‌الاسلامیة، ج۱، ص۳۱۸؛ طبری، ذخائر العقبی، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۳۹۵.</ref> نیز نقل شده است که آنها در موارد متعددی از پاسخ به مسائل پیچیده درمانده و امام علی(ع) به آن مسائل پاسخ داده است و آنها آن جملات را به زبان آورده‌اند.<ref>امینی، اصحاب امیرالمؤمنین (ع)و الرواة‌عنه، دار الکتب الاسلامیه، ج۲، ص۳۷۵ و۴۱۲.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||